به گزارش قلم نیوز، نمایش «دختری در قطار» نوشته رسول نقوی و با طراحی و به کارگردانی حمیده مقدسی، از ۲۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در تماشاخانه ماه حوزه هنری به روی صحنه رفته است و اجرای اثر تا ۱۳ خرداد ماه ۱۴۰۱ ادامه دارد از اینرو، خبرنگار پایگاه خبری راستین آنلاین یک گفتگوی اختصاصی با حمیده مقدسی کارگردان اثر انجام داد و وی در سخنانی عنوان کرد که خودمان مقصریم. ما همه مقصریم که هیچ گاه از خودمان نپرسیدیم که چرا مسئولین امر ما را نمی‌بینند؟! چون خودمان هم خودمان را نمی‌بینیم و چه انتظار بی‌جایی ست که از دیگران بخواهیم ما را ببینند. بی‌انصافی ست که پای بی‌گناه تماشاگران را به میان بکشانم آن هم در جایی که نه مسئولین ما را به درستی به رسمیت می‌شناسند و نه سینه سوخته‌های خاکِ صحنه خورده‌ی سالن‌های پُر از خالی. بدتر از مسئولین، خودمان مقصریم. امید که به خود آئیم شاید این گرد و غبار نشسته بر گروهای تئاتر تا دیر نشده، زدوده شود. به امید روزهای خوب در کنار هم بودن و ماندن.
حمیده مقدسی کیست؟
حمیده مقدسی فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر از دانشگاه تهران و از سال ۱۳۷۵ به فعالیت مستمر در عرصه تئاتر مشغول و بیش از ۲۰ اثر را کارگردانی کرده است علاوه براین سال‌ها است در عرصه سینما و تلویزیون، به عنوان بازیگر، انتخاب بازیگر و دستیار یک کارگردان و برنامه ریز و گاها نویسندگی فعالیت دارد و از مهمترین آثاری که او در آن‌ها نقش داشته می‌توان به سریال «محکومین» سیدجمال سیدحاتمی، «سرزمین کهن» کمال تبریزی و فیلم سینمایی «لاک قرمز» سیدجمال سیدحاتمی، مستند «سینما سینما» حسن نجفی، سریال «سرگذشت» سیدجمال سیدحاتمی، سریال «رنج پنهان» بیژن میرباقری (گروه دوم)، فیلم سینمایی «بام بالا» سیدجمال سید حاتمی و… اشاره کرد.
گفتنی است؛ حمیده مقدسی به زودی سریال «مستوران» به کارگردانی سیدجمال سیدحاتمی را روی آنتن خواهد داشت که از ۱۶ خرداد ماه ۱۴۰۱ پخش می‌شود. او در مقام انتخاب بازیگر و دستیار یک کارگردان پروژه را همراهی می‌کرده است. لازم به ذکر این نکته است که از قسمت ۸ به بعد سریال مستوران آقای سیدجمال سیدحاتمی استعفای رسمی خود را از پروژه اعلام و آقای مسعود آب‌پرور جایگزین ایشان می‌شود.
مونولوگ به مثابه فرم روایی
حمیده مقدسی راجع به چرایی انتخاب یک نمایشنامه مونولوگ برای یک اجرای صحنه‌ای عنوان کرد: مونولوگ به مثابه یک فرم روایی نه بعنوان یک ابزار در نمایش دختری در قطار «بعنوان تنها فرم ممکن است برای روایت آنچه که می‌بایست به تصویر کشیده شود؛ در چنین برداشتی، مونولوگ ضرورت فرمال روایت‌گری است و نه چیز دیگر. نویسنده چه با جهت محتوایی، چه فرمی این ضرورت را احساس می‌کند که آنچه که می‌خواهد بگوید باید در قالب و شکل مونولوگ نوشته شود. در هر حال، در حوزه تئاتر، مونولوگ به مثابه‌ی یک تکنیک است و یا به مثابه فرمی روایی که نمایش «دختری در قطار» فرم روایی را شامل می‌شود.
او تصریح کرد: با توجه به وضعیت موجود دستمزدها و هزینه‌های سرسام‌آور یک گروه اجرایی آن هم در شرایطی که بر جامعه حاکم است، شاید مهمترین مسئله‌ای است که به هنگام انتخاب اثری که می‌خواهیم به تصویر بکشیم با آن مواجه خواهیم بود. همین مسئله باعث ایجاد چالش برای ما و دیگر گروه‌های تئاتر می‌شود، اینکه: بودن یا نبودن؟!
وی درباره تشابه اسمی اثر با کتاب «دختری در قطار» نوشته پائولا هاوکنیز خاطرنشان کرد: این نمایش منتخب در جشنواره سراسری سوره ماه در سال ۹۳ بود در صورتی که این کتاب در سال ۱۳۹۵ برای نخستین بار در ایران به چاپ رسید از اینرو اسم نمایشنامه فقط یک شباهت اسمی با رمان «دختری در قطار» دارد. همچنین، در این نمایشنامه دختری تنها و سرگردان روایت خود و زندگی‌اش را درون قطار بازگو می‌کند و هیچ شباهت مضمونی و فُرمی بین دو اثر وجود ندارد.
دستیار یک کارگردان و برنامه ریز فیلم سینمایی «بام بالا» سیدجمال سیدحاتمی، پیرامون روند تولید اثر، مواجهه با کرونا و معضلات پیش روی گروه‌های نمایشی در هنگام تولید یک اثر نمایشی گفت: شرایط کرونایی باید بگویم بیشترین آسیبش سهم گروه‌های تئاتر بود اما امروز نسبت به دو سال پیش کمی سامان یافته است. با این حال جمع کردن گروه تئاتر در زمان پسا کرونا نیز مشکلات خود را دارد؛ نگرانی و استرس به جامانده از برای سه سالی که به سختی پشت سر گذاشتیم، همچنان باقی ست. هرچند نمایش در «دختری در قطار» به دلیل تک بازیگر بودنش، باعث شد که کمتر بار نگرانی را به دوش بکشیم.
دختری در قطار به نمایشنامه وفادار است
وی درباره شیوه اجرایی اثر و میزان وفاداری به متن نمایشنامه تالیفی رسول نقوی در اجرا بیان کرد: اجرای نمایش «دختری در قطار» در اجرا کاملا وفادار به نمایشنامه است اما با توجه به دیالکتیک بودن اثر، برای پرهیز از تکرار در اجراهای مونولوگ و همچنین، نیاز مخاطب امروز سعی بر آن شد تا با دراماتورژی و البته با استفاده از کولاژهای تصویری که یکی از مهمترین ویژگی یک اثر پست مدرن است، افکار و ویژگی‌های شخصیت نمایش را به گونه‌ای همسو با نمایشنامه پیش ببریم ضمن اینکه با کنار هم قرار دادن تصاویر کولاژ شده سعی شد از خلال آن دریچه‌ای به بخش کوچک جهان نمایش بگذاریم.
دستیارکارگردان و انتخاب بازیگر سریال «سرگذشت» سیدجمال سیدحاتمی راجع به یکی از مضامین اصلی نمایش «دختری در قطار» که دختران فراری است و پایانبندی‌ای که به شیوه مرسوم چنین آثاری با اینگونه مضامین نیست، یادآور شد: تنها شخصیت نمایش «دختری در قطار» دختری که برای فرار از همه چیز و همه کس از خانه بیرون می‌زند و بی‌آنکه به فرجام کارش بیاندیشد، وارد قطار می‌شود و در طول مسیر درگیر ماجراهایی می‌شود که همین مسیرزندگی‌اش را دگرگون می‌کند. و اما چرا فرار؟ آمارها از افزایش فرار پسران و دختران‌مان از خانه حکایت می‌کند؛ جامعه را به مرز وضعیت بحرانی رسیده و حاکی از این واقعیت است که سیستم ارتباطی در خانواده و جامعه‌مان معیوب و مسموم است. فرقی نمی‌کند منزل را به یکباره ترک کردن و بدون هیچ نشانه‌ای فرار را بر قرار ترجیح دادن و یا به شیوه محترمانه و موجه به شهری دیگر مهاجرت کردن…
او افزود: شخصیت نمایش «دختری در قطار» با خانواده‌ی هنجار مواجه می‌شود اما باید پرسید چه تعداد از فرزندان فرار این چنین بخت و اقبال نصیب‌شان می‌شود که با پیوستن به یک خانواده‌ی هنجار سرنوشت‌شان سامان بگیرد. بهتر است بجای یافتن مقصر و انگشت اشاره به سمت دختران و پسران فرار، اشتباهات سیستم و خانواده‌های نا به هنجار جامعه را شناسایی کرد و به گونه‌ای برنامه ریزی شود تا نسل به جامانده از آن خانواده‌های نالایق و کم لایق را قبل از گریزشان و ورودشان به جامعه‌ی پرهیاهو نجات دهیم.
تئاتر رنگ و بوی خود را از دست داده است
حمیده مقدسی ارزیابی‌اش از وضعیت تئاتر در حال حاضر با توجه به عبور از کرونا، کاهش چشمگیر مرگ و میر و حضور مدیر جدید در مرکز هنرهای نمایشی را بدین صورت عنوان کرد: تعطیلی تئاتر در دو سال گذشته و خالی شدن سالن‌های نمایش از تماشاگر، بی‌شک از تلخ‌ترین اتفاقاتی بود که اهالی هنر پشت سر گذاشتند. هرچند باید بگویم چندسالی ست تئاتر رنگ و بوی خود را از دست داده است؛ قبل از بوجود آمدن شرایط کرونا، با برخی از سالن‌های تئاتر خالی از تماشاگر یا با حداقل تماشاگر مواجه بودیم و پیش بینی می‌شد که این شرایط بعد از بازگشایی سالن‌ها کمی سامان بگیرد اما به نظر در وضعیت بدتری نسبت به قبل قرار داریم؛ دیگر مخاطب خاص و عام کمتر برای تماشای تئاتر هزینه می‌کنند. گرانی متریال، دستمزدهای کلان برخی از عوامل و هزینه سالن‌های خصوصی از مهمترین مسائل و مشکلاتی ست که گروه‌های تئاتر با آن مواجه شده‌اند و همین امر تئاتر را دچار بحران کرده است.
وی ابراز امیدواری کرد: امیدوارم که مدیریت جدید، این موضوع را جدی بگیرد و تصمیمی اتخاذ کند تا زخمی که بر بدن تک تک اهالی تئاتر و گروه‌های تئاتری وارد شده است را کمی التیام بخشد و مرهمی باشد بر درد به جان افتاده‌ی هنرمندانی که روز به روز درمانده از روزگارشان هستند زیرا با این روندی که پیش روی اهالی تئاتر هست به نظر می‌رسد چشم‌انداز خوبی وجود ندارد.
دختری در قطار به زودی در شیراز
سرپرست گروه تئاتر پرسونا از اجرای نمایش «دختری در قطار» در شهر شیراز پس از اتمام اجراها در شهر تهران خبر داد و گفت: با توجه به اینکه در کنار تئاتر فعالیت تصویری نیز دارم، از نیمه اول تیرماه با یک سریال تاریخی در مقام انتخاب بازیگر و دستیار یک کارگردان همکاری خواهم کرد. همچنین، برای بهمن و اسفندماه ۱۴۰۱، قرارداد اولیه‌ای برای کارگردانی نمایش «هاله‌های نامرئی یک زندگی» منعقد کردم که برنامه ریزی‌ها برای اجرای اثر در مجموعه تئاتر شهر در حال انجام است.
حمیده مقدسی در سخنان پایانی اظهار داشت: خودمان مقصریم. ما همه مقصریم که هیچ گاه از خودمان نپرسیدیم که چرا مسئولین امر ما را نمی‌بینند؟! چون خودمان هم خودمان را نمی‌بینیم و چه انتظار بی‌جایی ست که از دیگران بخواهیم ما را ببینند. بی‌انصافی ست که پای بی‌گناه تماشاگران را به میان بکشانم آن هم در جایی که نه مسئولین ما را به درستی به رسمیت می‌شناسند و نه سینه سوخته‌های خاکِ صحنه خورده‌ی سالن‌های پُر از خالی. بدتر از مسئولین، خودمان مقصریم. امید که به خود آئیم و این گرد و غبار نشسته بر گروهای تئاتر تا دیر نشده زدوده شود. به امید روزهای خوب در کنار هم بودن و ماندن.
