با وجود اینکه گاهی از دلایل وقوع حوادث آگاه هستیم؛ اما غفلت و بی توجهی موجب می‌شود که خانه و زندگیمان دچار آتش سوزی شود، زن، مرد، سالمند یا کودکی صدمه ببیند یا فردی جان خود را از دست بدهد. به همین دلیل تکرار چند باره نکات ایمنی، موجب می‌شود که با خطراتی که هر روزه در معرض آن‌ها هستیم بیش از قبل آشنا شویم و از آن‌ها دوری کنیم. در واقع اگرچه که طراحان کالا و لوازم برقی، مهندسان تاسیسات ساختمان، معماران و... باید برای به سمت ایمن شدن هر چه بیشتر طراحی لوازم و سازه‌ها بیش بروند؛ اما در عین حال هم باید با تکرار دانستنی‌های ایمنی آن‌ها را به عادات روزمره خود تبدیل کنیم.
در روزمره خود با مسائلی روبه رو هستیم که شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما در بسیاری از موارد از آن‌جایی که هنوز ایمنی به یک فرهنگ تبدیل نشده، دچار حوادث گوناگون می‌شویم که امکان پیشگیری از آن به سادگی وجود دارد. سازمان آتش‌نشانی تهران، هر روزه از وقوع حوادثی خبر می‌دهد که هر چند اغلب با اقدام به موقع آتش‌نشانان مهار می‌شوند؛ اما برخی از آن‌ها کاملا با توجه و انجام اقدامات پیشگیرانه، قابل جلوگیری بود که در ادامه به چند مورد از نکاتی که با توجه به آن‌ها می‌توان از وقوع حوادث جلوگیری کرد، اشاره می‌شود.
آتش‌نشانی تهران همواره بر این مورد تاکید کرده است که قرار دادن وسایل و لوازم غیر ضروری در راهرو و خانه می‌تواند هم حادثه ساز باشد و هم حادثه ها را با چالش مواجه کند. به عنوان مثال زمانی که حریق رخ می‌دهد، پخش دود در فضای خانه و بعضا راهروهای ساختمان دید را محدود و در مواقع آتش‌سوزی فرار را سخت‌تر می‌کند؛ چرا که حین تردد در راهروها دید کافی وجود ندارد و امکان برخورد با اجسام و افتادن از پله‌ها هم افزایش پیدا می‌کند. وجود وسایل در راهروها حتی دسترسی آتش‌نشانان به کانون آتش‌سوزی را هم سخت تر می‌کند و موجب می‌شود که آتش‌نشانان برای رسیدن به کانون با موانع و چالش‌هایی روبه رو شوند. همچنین قرار دادن وسایل و موانع در راهروها می‌تواند موجب گسترده‌تر شدن سریع‌تر حریق نیز بشود چرا که این لوازم انرژی لازم برای سوختن آتش را فراهم می‌کنند و حریق بیشتر می‌شود.
یکی از نکات دیگری که کارشناسان ایمنی و آتش‌نشانی به آن تاکید می‌کنند انتخاب سطوح مناسب، اختلاف سطح مناسب و پنجره‌های مناسب برای خانه است. کارشناسان در این باره هشدار می‌دهند که نباید برای خروجی و کف خانه سطوح لغزنده انتخاب کرد چرا که احتمال لیز خوردن و ضربه خوردن افراد به خصوص کودکان را افزایش می‌دهد. ایجاد اختلاف سطح مناسب بین فضاهای داخلی راهرو و سایر نقاط نیز از مواردی است که باید به آن توجه کرد. اختلاف سطح بیش از اندازه و بی دلیل نیز می‌تواند موجب پرت شدن افراد شود. همینطور زمانی که آتش سوزی اتفاق بیفتد این مورد می‌تواند خطراتی را ایجاد کند؛ چرا که حین آتش سوزی دید افراد محدود است و تا فاصله کمی دیده می‌شود، به همین دلیل قدم برداشتن در محیطی دودگرفته که اختلاف سطح هم در آن وجود داشته باشد خطرناک است و به راحتی موجب پرت شدن افراد می‌شود.
پنجره ها یکی از اجزای ساختمان است که حوادث گوناگونی در رابطه با آن رخ می‌دهد. پرتاب شدن از پنجره تنها یکی از حوادث مرتبط با آن است، به همین دلیل کارشناسان ایمنی در این رابطه هشدار می‌دهند که پنجره‌ها باید دارای حفاظ مناسب باشند. البته این حفاظ باید ویژگی های مشخصی باشد که مثلا بتوان آن را باز و بسته کرد تا در صورتی که در خانه آتش‌سوزی اتفاق افتاد آتش‌نشانان بتوانند از این طریق به داخل دسترسی داشته باشند. همچنین نرده و حفاظ‌هایی که برای یک پنجره در نظر گرفته می‌شود باید فاصله مشخصی داشته باشد. در حوادثی دیده شده که کودکان قسمتی از بدن خود را از میان نرده‌ها رد می‌کنند؛ اما پس از آن گرفتار می‌شوند و در این زمان آتش‌نشانی معمولا باید با بریدن نرده‌ها کودک گرفتار را از آن‌جا خارج کند.
البته راه پله‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. این محل نیز حتما باید دارای نرده‌هایی با فاصله مشخص باشد که نه کودکان اجزای بدنشان را از آن عبور دهند و نه نرده‌ای در محل وجود نداشته باشد که افراد پایین پرتاب شوند.
همانطور که پیش‌تر اشاره شد کودکان از جمله افراد آسیب پذیری هستند که بزرگسالان حتما باید به رفتار آن‌ها نظارت کنند. کارشناسان ایمنی درباره خطراتی که می‌تواند در خانه برای کودکان رخ بدهد همواره هشدار می‌دهند که اغلب در ارتباط با این است که والدین و بزرگسالان حتما باید بر رفتار کودکان نظارت لازم را داشته باشند. به عنوان مثال تاکید می‌شود که کودک نباید به تنهایی وارد آسانسور شود، نباید به تنهایی به سطح پشت بام برود، همچنین نباید حین طبخ غذا اجازه نزدیک شدن کودکان به اجاق گاز را داد. برخی وسایل نیز باید حتما دور از دسترس کودکان قرار داده شود که از جمله آن‌ها سماورهای برقی و گازی است.
مواد شوینده و پاک کننده‌های شیمیایی نیز باید دور از دسترس کودکان قرار داده شود؛ چرا که ممکن است تصور کنند نوشیدنی است و آن را بخورند. این می‌تواند صدمان جبران ناپذیری را برای کودک ایجاد کند و حتی خطر مرگ کودک را تهدید می‌کند.
یکی دیگر از مواردی که باید به آن توجه شود قرار دادن محافظ روی پریزهای برق منزل است. این نیز یکی از مواردی است که احتمال وقوع حادثه، به خصوص حادثه برق گرفتگی برای کودکان را کاهش می‌دهد. باید به این موضوع توجه کرد که کودکان از کنجکاوی ذاتی برخوردار هستند و به همین دلیل گاه دست به اقداماتی می‌زنند که دور از تصور است؛ بر همین اساس پیشگیری از حوادثی که ممکن است برای فردی خردسال رخ بدهد بسیار اهمیت دارد. همچنین باید لوازم برقی را زمانی که استفاده نمی‌شود از برق خارج کرد.
تعمیر لوازم برقی نیز یکی از حوادثی است که باعث ایجاد خسارت های جانی بسیار و حتی از دست رفتن جان‌های بسیاری شده است. در بسیاری از موارد افراد به دلیل ناآگاهی یا علاقه به انجام تعمیرات لوازم برقی به صورت خودسرانه اقدام به تعمیر لوازم برقی می کنند که این اقدام خطرات بسیاری را در پی دارد. بارها شاهد حوادثی از این قبیل بودیم که افراد به دلیل اتصالی سیم‌های برق و انجام تعمیرات اشتباه، آتش‌سوزی‌هایی را رقم زدند یا دچار برق گرفتگی شدند.
کیسه پلاستیکی نیز، یکی از اقلامی است که باید از دسترس کودکان دور نگه داشته شود؛ شاید در نظر اول کیسه پلاستیکی برای کودکان بی خطر به نظر برسد، اما دیده شده که کودکان با کنجکاوی آن را روی سرشان قرار داده و حتی به خفگی نزدیک شدند. به همین دلیل باید بر استفاده کودکان از کیسه پلاستیکی نظارت شود.
دانستنی‌های ایمنی: هشدارهایی برای استفاده از کپسول اکسیژن
کارشناسان به موارد دیگری برای داشتن خانه‌ای ایمن تر نیز اشاره کرده‌اند. استفاده از تلق های شیشه‌ای برای نصب سقف های کاذب نیز یکی از این موارد است. برخی افراد برای نصف سقف‌های کاذب از شیشه استفاده می‌کنند که این شیشه‌ها ممکن است به دلایل مختلف دچار شکستگی و ریزش شوند. همچنین حین رخ دادن زلزله شیشه می‌تواند یکی از موارد خطرناکی باشد که خسارت‌های ناشی از زلزله را تشدید کند. به همین دلیل کارشناسان ایمنی توصیه می‌کنند که از نصب شیشه در سقف خودداری کرده و از تلق استفاده کنیم.
از موارد دیگری که باید به آن توجه کرد، مسیر رد شدن سیم‌های برق است. بهتر است این سیم ها از زیر فرش، موکت و ... رد نشوند و همچنین در جایی قرار داده نشوند که محل تردد افراد است. باید برای قرار دادن این سیم‌ها از داکت‌ها استفاده کرد تا به شیوه ایمنی از آن‌ها استفاده شوند.
همچنین جهت خاموش کردن حریق وسایل برقی باید حتما دقت کرد که در ابتدا جریان برق را قطع و بعد از آن نسبت به خاموش کردن آن اقدام شود.
