محمدحسین حسین زاده بحرینی دیشب با حضور در برنامه تلویزیونی پایش، در ارتباط با طرح اصلاح نظام بانکی مجلس و واکنش به این سئوال که مگر نظام بانگی چگونه است که نیاز به اصلاح دارد؟ گفت: قانونی که بانک‌های یک کشور را اداره می‌کند، قانون مادر است. قانون بانک یکی از سه قانون مهم در حوزه اقتصاد است.
وی افزود: قانون مالیات‌ها یک قانون مادر است و قوانین بسیاری در کشور نداریم که مانند مالیات و بانک اینقدر دارای اهمیت باشند. بانکداری کشورها به خصوص در دو ـ سه دهه اخیر سیر تحول عجیبی داشته، یعنی نظام‌های بانکی، دانش بانکی به سرعت تغییر کرده و نیازهای مشتریان عوض شده و شیوه مدیریت بانک‌ها کاملاً نوین و امروزی شده البته منظورم در ایران نیست بلکه در سایر کشورها است که خودشان با این پیشرفت‌های روز توانستند هماهنگ کنند.
رئیس کمیته بازنگری قانون بانکداری بدون ربا در مجلس گفت: بخش دیگر نیز که اختصاصاً به ایران و کشورهای اسلامی مربوط می‌شود، این است که یکسری تقیدات شرعی هم داریم، یعنی بانکداری از آن کارهایی است که همه ما چه بانکدار، چه بانک مرکزی، مشتری بانک، طلبه و یا هر کسی دائم باید مراقب باشد که دچار ربا و رباخواری نشود. این دو مسئله مهم در کشور ما هر دو طی سال‌های اخیر در مغفول مانده است.
وی در ارتباط با دو قانونی که هم اکنون بانک‌های کشور را مدیریت می‌کند، گفت: یک قانون به نام پولی و بانکی که در سال ۱۳۵۱ تصویب شده و تاکنون ۴۴ سال (نزدیک به نیم قرن) کار کرده است و اتفاقاً در این سال‌ها همان تحولاتی که نام بردم در دانش و تکنولوژی بانک اتفاق افتاده و اصلاً آنها این نوآوری‌ها در قانون ما خودش را نشان نداده و قانون ما به شدت عقب است.
حسین زاده بحرینی اضافه کرد: یک قانون دیگری هم داریم که بعد از انقلاب تصویب شد برای ربا و جلوگیری ربا که نامش قانون عملیات بانکی بدون ربا است. آن قانون هم البته یک قانون دائمی است ولی از ابتدا مسئولان بانکی و نمایندگان مجلس بنا داشتند که چند سالی کار کنند بعد بازنگری کنند.
وی در پاسخ به این سئوال که قانون بانکی نیاز به بازنگری برای چیست؟ در قانون پولی و بانکی با یک پدیده متحول سرو کار داریم، یعنی بانک امروز با بانک ۱۳۵۱ کاملاً متفاوت است. البته قوانین دائمی است اما هنر قانون گذار و آن مجری باید این باشد که دائماً رصد کنند و هر زمان که این قانون نتواند مأموریت خودش را دنبال کند پس زمان بازنگری است. به هر حال در این ۴۴ سال حتماً نیاز به بازنگری داشتیم
وی در پاسخ به این سئوال که چرا مجلس یک برهه ای از زمان ورود پیدا نکرد؟ واقعیتش این است که از ابتدای مجلس نهم ورود پیدا کردیم و حدود دو سال کارهای مقدماتی مثل طرح اولیه، مقدمه و طراحی‌ها طول کشید. خیلی دقیق بود و باید کار زیادی انجام می‌دادیم و بعد از دو سال طرح ارائه شده، در دستور قرار گرفت، فوریتش تصویب شد، در کمیسیون کلیاتش تصویب شد و تا امروز که آخرین روزهای مجلس نهم است امید داریم که این زحمات چهار ساله به نتیجه برسد.
این نماینده مجلس گفت : فوریت طرح در فرودین سال گذشته مطرح شد و این قدر نباید طول بکشد ولی مهم‌ترین دلیل طول کشیدن هم این است که همان زمانی که کلیات مطرح و به تصویب رسید رئیس کل بانک مرکزی که مثل ما و شاید بیش از مجلسی‌ها دغدغه دارند در کمیسیون اعلام کردند که اگر یک ماه مهلت بدهید لایحه می‌آوریم. این لایحه آوردن دقیقاً علت تأخیر در کار بود و حدود یک ماه بعد پیش نویس لایحه را تنظیم و به دولت تقدیم کردند.
وی تصریح کرد : طیب نیا در دولت هم اعلام کرد که این لایحه باید در وزارت اقتصاد بررسی شود، چون لایحه را باید رئیس جمهور و وزیر امضا کنند و آن لایحه به وزارت اقتصاد رفته و هنوز هم به دولت برنگشته است. تمام مدتی که معطل شدیم یا لااقل بخشی از آن را به دنبال این بودیم که کار مشترک انجام بدهیم.
حسین زاده بحرینی در پاسخ به این سئوال که این توقف و تصویب نشدن طرح چه ضررهایی برای مردم دارد؟ گفت: بانک در اقتصاد نقشی دارد و برای جمع آوری وجوه خرد است. اصطلاحاً پول‌ها را تجهیز کرده و آنها را به بخش‌های مورد نیاز جهت دهی می‌کند. مثلاً کارآفرینی ایده، طرح و توان کار دارد اما پول ندارد بنابراین بانک باید پول‌های تجهیز کرده را در اختیار کارآفرین قرار دهد تا آنها بتواند کار کند یعنی اصطلاحاً باید آن تأمین مالی کند.
این نماینده مجلس با طرح این سئوال که اگر بانکی کار خودش را درست انجام ندهد چه باید کرد، گفت: هم اکنون کشوری با نقدینگی بسیار زیاد داریم و حتی اخیراً بانک مرکزی اعلام کرده که به مرز 1000 هزار میلیارد تومان رسیدیم و این نقدینگی بسیار عجیب با سرعت رشد عجیبی است. خب این همه نقدینگی داریم ولی مشکل ما این است که نقدینگی آنجایی که باید باشد، نیست. مهم‌ترین دلیل رکود فعلی، بانک‌ها و عملکردشان است.
وی گفت: اگر نقدینگی دقیقاً به کارآفرینی، تولید و اشتغال اصابت کند نتیجه‌اش تولید کالا و خدمات خواهد شد و از طرفی اشتغالزایی شده و بیکاری را حذف می‌کند و از طرفی هم چون کالا و خدمات تولید کرده تورم را کنترل می‌کند.
بحرینی ادامه داد: این پدیده در اقتصاد ایران تحت عنوان انحراف نقدینگی شناخته شده یعنی نقدینگی منحرف می‌شود به جایی که نه تولید از آن بیرون آمده و نه بیکاری و تورم را کنترل می‌کند. این پدیده تورم‌زاست و اصطلاحاً تورم رکودی نام دارد یعنی هم تورم و هم رکود را با هم داریم. دلیل تورم رکودی نامبرده هم این است که نظام بانکی وظایف خودش را به درستی انجام نداد.
رئیس کمیته بازنگری قانون بانکداری بدون ربا مجلس در واکنش به این سئوال این همه بانک مرکزی هشدار داد که مؤسسات مالی نام مذهبی نگذارند، نتیجه‌اش چه شد؟ بیان کرد: برخی‌ها عمل کردند و برخی از آنها که انجام ندادند نیز کلاً قرار است محو و منحل شوند. اگر قرار باشد که کارهای خود را درست کرده و وارد ضابطه‌ها شوند، یکی از شرایط دادن مجوز نیز همین نگذاشتن نام مذهبی است.
وی در ادامه و در واکنش به این سئوال که چرا نباید نام مذهبی بگذارند، عنوان کرد: رفتارشان خوب نبوده و مؤسسه ای که نام مذهبی را انتخاب می‌کند، باید پاک باشد و رفتارش هم با آن اسم سنخیت داشته باشد.
حسین زاده بحرینی در واکنش به سئوال یکی از بینندگان مبنی بر اینکه بانک‌هایی که به حرف بانک مرکزی گوش نمی‌دهند آیا برای حرف شما ارزشی قائل هستند؟ گفت: اگر بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر (مقام پولی) اقتدار لازم را نداشته باشد، نتیجه‌اش گوش ندادن بانک‌ها می‌شود. یکی از کارهای خوبی که در قانون فوق انجام شده این است که اقتدار بانک مرکزی را به شدت افزایش داده یعنی بانک مرکزی بعد از تصویب این قانون یک بانک مرکزی مقتدر است.
این نماینده مجلس افزود: در این قانون ابزارهای کافی در اختیار بانک مرکزی گذاشته شده در حالی که قانون فعلی از این نظر ضعیف است. همین اخیراً بانک مرکزی یک لایحه به مجلس آورد که ماده ۳۸ قانون پولی و بانکی را اصلاح کنید چون برخی از این مؤسسات غیرمجاز کارهای غیرقانونی انجام دادند و موقع شکایت قانون به بانک مرکزی گفته این‌ها بانک نیستند و به همین راحتی رد می‌شوند و این یعنی بانک مرکزی اقتدار کافی را ندارد.
وی ادامه داد: مجلس به کمک بانک مرکزی آمده، البته خودش هم در این زمینه خیلی کار کرد و سهم اصلی را به بانک مرکزی می‌دهیم ولی مجلس در حال فعالیت است تا بعد از تصویب این قانون یک بانک مرکزی مقتدر داشته باشیم و آن وقت برایش تره خرد می‌کنند.
این نماینده مجلس در واکنش به این گلایه که نام برخی بانک‌ها را باید رباخواران گذاشت، بیان کرد: باید از بانکداران هم کمی دفاع کرد، چون قانون و سیستم بانکی فعلی آنها را به این شکل جهت می دهد و مدیر بانک بودن مهم نیست بلکه قانون های موجود مهم است.
وی گفت : بعد از ۳۴ سال از تصویب قانون عملیات بانکداری بدون ربا گذشته و واقعا سیستم خود را اصلاح نکردیم. باید سیستم سازی شود تا خروجی عملیات بدون ربا را شاهد باشیم و وقتی قانون بدون ربا را روی سیستم ربوی گذاشتند بنابراین نتیجه اش وضعیت فعلی می شود.
بحرینی تصریح کرد : برخی ها تصور می کنند اگر سیستم بانک غیر ربوی باشد باید همه پول‌هایی که در اختیار آنها قرار می دهد به صورت قرض الحسنه باشد ولی اصلا چنین چیزی نداریم. دین اسلام به ما نگفته که تنها روش تأمین مالی قرض الحسنه است و این روش تنها یکی از راهکارها است و روش های دیگری هم داریم. لزوما نباید هر پولی که در اختیار مردم قرار می گیرد بدون سود باشد ولی باید آن را مدیریت کرد.
وی افزود : اکنون متأُسفانه در شرایطی هستیم که انحراف نقدینگی باعث شده تا بانک ها با انحصار روبرو شویمف یعنی همه بانک‌ها قصد دریافت سپرده مردم به هر قیمتی دارند و در این رقابت خیلی ها نرخ سود بالاتری نسبت به سایر بانک‌ها می دهند و چون نرخ سود بالا به سپرده گذار پرداخت می کنند نمی توانند از تسهیلات نرخ سود کمتری بگیرند.
این نماینده مجلس گفت: بانکی با ۲۵ درصد پول تجهیزات کند حداقل سه درصد هم هزینه های بانکی است و با این وضعیت نمی تواند تسهیلات با سود ۱۸ پرداخت کند و سودهای ۲۶ درصد برای آنها یک کف قانونی است. یکی از بخش‌های این قانون این است که کف نرخ سود را پایین می آورد و به صورت طبیعی باید کاهش پیدا کند اما این کاهش دستوری نیست ولی در قانون پیش بینی شده است.
وی افزود : امیدواریم بانک‌ها با این قانون جدید اصلاح شوند و به هر حال معتقد هستیم که بانکداران، مسئولان و مدیران بانک مرکزی افرادی هستند که می خواهند سالم کار کنند. اگر نمی توانند به خاطر این است که سیستم موجود آنها را به این سمت جهت می دهند.
بحرینی اظهار داشت : باید برای شبکه عظیم بانکی سیستمی را تعریف کنیم که در آن بتوانند درست و سالم کار کنند. نباید طوری باشد که به صورت ربوی کار کند و اگر سیستم درست شود آنها می توانند سالم کار کنند. البته آثار بانکداری ربوی تا حدودی وجود دارد.
وی در پاسخ به این سئوال که چرا در بانک‌های سایر کشورها که ادعای بانکداری اسلامی ندارند، نرخ سود 4 درصد ولی در ایران ۲۴ درصد است، گفت: آنجا اگر نرخ بهره پایین است، چون نرخ توم هم پایین است. دو اصلاح به نام نرخ بهره اسمی و یکی واقعی در اقتصاد داریم که نرخ واقعی به معنای کم کردن نرخ تورم است. اگر این دید را داشته باشیم، نرخ سود در ایران واقعا بالا نیست و حتی گاهی منفی است وقتی که نرخ تورم گاهی ۳۰ درصد و نرخ سود ۲۵ درصد بوده بنابراین منفی پنج درصد است.
این نماینده مجلس در پاسخ به این سئوال که چرا بانک‌ها اجازه ورود به بازار مسکن را پیدا کردند تا این بازار رکود عمیقی پیدا کند، بیان کرد: به نظرم از سیاست‌های غلط است و زمانی بانک را در زمینه ساخت مسکن فعال می کنید که خوب است و بعد از چند مدت یک محصول تولید می شود ولی اگر آن را در خرید و فروش مسکن متمرکز کردید دقیقا انحراف نقدینگی ایجاد می شود.
بحرینی در واکنش به این سئوال که چرا بانک‌ها به مدیران خود وام‌های آنچنانی با سود کم می دهند ولی برای یک وام ازدواج سه میلیون تومانی اینقدر افراد را سرمی دوانند، گفت: این اعتراض ما به بانک‌ها است و اخیرا هم مصوبه مجلس برای افزایش میزان تسهیلات ازدواج را داشت ولی این مجلس دیگر زمانی ندارد و امیدوارم نمایندگان مجلس بعدی از مصوبه مجلس قبلی حراست کنند.
این نماینده مجلس در واکنش به اینکه چرا رئیس جمهور قبلی و فعلی که نسبت به عملکرد بانک‌ها اعتراض دارند و خودشان رئیس کل بانک مرکزی را انتخاب می کنند، پس چرا آنها را به زیردست نمی گویند که خودشان را اصلاح کنند؟ گفت: به شخص بستگی ندارد و وقتی بانک مرکزی اقتدار لازم را ندارد هرچقدر هم که رئیس جمهور تذکر به اصلاح بدهد کار به جایی نمی برد.
رئیس کمیته بازنگری قانون بانکداری بدون ربا مجلس در واکنش به اعتراض یکی از بینندگان در خصوص سود بالای تسهیلات بانکی گفت: تمام این اعتراض‌ها واقعا ضرورت بازنگری در قانون را نشان می دهد و واقعا مردم این مطالبات را دارند و امیداریم که آن را پاسخ بدهیم.
وی، سئوال اینکه با فروش وام باید چه کرد را با طرح سوالی دیگر جواب داد و گفت: اگر نظام بانکی بتواند به تقاضا پاسخ دهد آن کسی که با نرخ بالا وام بخرد چرا دستش به بانک نمی رسد؟
بحرینی اعلام کرد: در حال حاضر حجم نقدینگی که خیلی بالاست ولی متأسفانه این منابع زیاد به وسیله دولت و یا بانگاه های بزرگ در حال غارت شدن است. همین اخیرا اعلام کردند حجم بدهی دولت به بانک‌ها و چرا باید این همه بدهی داشته باشند که یا مجلس برای پرداخت این مبالغ به بانک ها دستور داده، یا دولت از اقتدار خودش استفاده کرده و یا شرکت های بزرگ به دلیل نفوذ خود از بانک ها تسهیلات می گیرند. وقتی این منابع توسط دولت یا شرکت های بزرگ جذب می شود آن وقت شرکت ها و بنگاه های کوچک و متوسط و خانوارها در قحطی منابع بانکی به سر خواهند برد.
به گفته وی، در اقتصاد دو موضوع مهم عرضه اقتصاد و اشتغال به وسیله واحدهای کوچک و متوسط که الان این واحدها در قحطی منابع هستند که با مبالغ ۳۰ تا ۵۰ میلیون یک واحد تولیدی راه افتاده و اشتغالزایی می شود آن طرف بحث تقاضا است که این تولیدات و کالا را باید به مردم بفروشد ولی خانوارها نیز در مضیقه تسهیلات هستند. اکنون چون نظام بانکی منابع خودش را سمت دولت و بنگاه های بزرگ می برد آن بخش اصلی اقتصاد که هم اشتغالزا و هم ایجاد تقاضا می کند در قحطی منابع قرار می گیرند. در این طرح یکی از کارهای خوبی که انجام دادیم و امیدوارم اجرا شود این است که دست دولت و شرکت های بزرگ را به شکلی از منابع کوتاه کردیم.
این نماینده مجلس گفت: وقتی دست آنها کوتاه شود، این منابع بیشتر قابلیت در اختیار گذاشتن بنگاه های متوسط، کوچک و خانوارها است که یک گره را باز می کند. این گره الان روی منابع بانک‌ها ایجاد شده و انصافا اقتصاد کشور را زمین می زند و رئیس جمهور اعلام کرده که تعداد قابل توجهی واحد تولیدی تعطیل شده که اکثرا توسط بانک ها تعطیل شدند را داریم.
بحرینی گفت : تعطیلی این واحدها به معنای از بین بردن اشتغال است و افراد بسیاری را بیکار می کنند در حالی که اگر این منابع را به بنگاه های کوچک و متوسط بدهند چنین مشکلاتی را نخواهیم داشت.
