طرح سهام عدالت در بهمن‌ماه ۱۳۸۴ در دستور کار دولت نهم قرار گرفت و در دولت دوازدهم مورد توجه و احیاء شد.
تمرکز دولت بر سهام عدالت از آنجا آغاز شد که دارندگان این سهام از طریق
مجرای بازار سرمایه به جامعه سهامداری افزوده شدند و چالش‌های جدیدی برای
این بازار پدید آمد.
سهام عدالت مجموعه‌ای از سهام ۴۹ شرکت است که ۳۶
شرکت بورسی و ۱۳شرکت غیر بورسی را شامل می‌شود. در واقع دارندگان سهام
عدالت به نوعی می‌توانند بر نوسان‌های قیمتی ۳۶ شرکت بورسی موجود در سبد
اثرگذار باشند.
مردم، محور اصلی سهام عدالت
رهبر معظم انقلاب نهم اردیبهشت‌ماه امسال با درخواست رئیس‌جمهوری برای آزادسازی سهام عدالت موافقت کردند.
بر این اساس، دارندگان سهام عدالت با مراجعه به سایت سازمان خصوصی‌سازی و
سازمان بورس در صورت تمایل می‌توانند به طور مستقیم مالکیت و مدیریت سهام
عدالت خود را در اختیار بگیرند. پس از انتخاب سهام از میان ۴۹ شرکت
سرمایه‌پذیر دولتی، دارندگان آن می‌توانند سهام خود را در بورس بفروشند یا
نزد خود نگاه دارند.
همچنین افرادی که روش غیرمستقیم را انتخاب
می‌کنند به اندازه سهام عدالت خود سهامی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی
سهام عدالت را در اختیار خواهند داشت و قرار شده شورای عالی بورس به سرعت
زمینه ورود این شرکت‌ها را به بازار سرمایه فراهم سازد
در این آیین نامه اعلام شده بعد از واگذاری سهام عدالت، سهامداران
غیرمستقیم به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی معرفی و هیات مدیره جدید
شرکت‌ها مشخص شوند.
اکنون از مجموعه ۴۹ میلیون ایرانی که سهام عدالت
شامل آنها شده، ۱۹ میلیون نفر روش مستقیم و حدود ۳۰ میلیون نفر نیز روش
غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند که باید در انتخابات سهیم باشند.
۲۰ اسفندماه، تجربه بزرگترین انتخابات اقتصادی
در آیین‌نامه اجرایی
آزادسازی سهام عدالت موارد مربوط به نحوه برگزاری مجامع شرکت‌های
سرمایه‌گذاری استانی، انتخاب اعضا و هیات مدیره این شرکت‌ها بیان شده است و
انتخاب اعضای هیات مدیره به عهده سهامداران شرکت‌ها بوده که از طریق
برگزاری مجامع انجام می شود.
برای شرکت در مجمع الکترونیک و حق رای،
ثبت‌نام در سامانه «سجام» و احراز هویت برای مردم ضروری است و پیش از
برگزاری مجمع در ۲۰ اسفند، آن دسته از افرادی که ثبت‌نام نکرده‌اند
باید نسبت به آن اقدام کنند.
نحوه ورود و حضور سهامداران در مجامع الکترونیکی شرکت‌های سرمایه‌گذاری
استانی، از طریق درگاه یکپارچه ذی‌نفعان بازار سرمایه است و به جهت ورود و
بهره‌مندی از مزایای این درگاه، سهامدار باید سجامی شده باشند.
افرادی
که سجامی شدند، اطلاعات هویتی، بانکی و همچنین مالکیت شماره تلفن همراهشان
با مراجع ذیصلاح، راستی آزمایی شده و مورد تائید است.
چرایی اهمیت مشارکت همه سهامداران برای این انتخابات آن است که، پس از برگزاری، مجمع عمومی این ۳۱ شرکت در سطح کشور برگزار و مدیریت سرمایه کسانی که روش غیرمستقیم را انتخاب کردند، به دست شرکت‌های سرمایه گذاری استانی و اعضای هیات مدیره‌ای که سهامداران به آنان را در انتخابات رای داده‌اند، سپرده خواهد شد.
از طرفی سرمایه شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است که بعد از تشکیل این شرکت‌ها،مهمترین موضوع، مدیریت این حجم از سرمایه‌های عظیم است.
مزایای این انتخابات
با توجه به
کثرت سهامداران، امکان برگزاری مجامع به صورت حضوری وجود نخواهد داشت به
همین دلیل در ماده ۶ آیین‌نامه اجرایی آزادسازی سهام عدالت نحوه برگزاری
این مجامع به صورت الکترونیکی در نظر گرفته شده است، ضمن اینکه اهمیت این
موضوع با توجه به شرایط کنونی کشور در خصوص جلوگیری از شیوع بیماری کرونا
دوچندان خواهد بود از جمله:
۱. برگزاری مجامع، مدیریت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در اختیار هیات مدیره جدید قرار می‌گیرد؛ نقش این هیات مدیره و عملکرد آنها تاثیر بسزایی در سوددهی یا زیان‌دهی شرکت‌ها دارد که مطابق آن سهامدار منتفع و یا متضرر می‌شود؛ سهامداران با مشارکت در مجامع می‌توانند نقش بسزایی در انتخاب مدیران اصلح جهت مدیریت دارایی‌شان داشته باشند.
۲. از طرفی با ورود شرکت‌ها به بورس، سهامداران اختیار دارند سهام خود را از طریق در بورس عرضه و برای معامله سهام خود تصمیم‌گیری کنند.
۳. همچنین برگزاری این انتخابات به سهامداران این اختیار را می‌دهد تا به صورت مستقیم در زمینه افزایش سرمایه و تصمیم‌گیری برای سرنوشت آن شرکت، مشارکت داشته باشند.
۴. با توجه به ارزنده بودن این سهم‌ها، انتظار می‌رود بخشی از سرمایه‌های به دست آمده در تولید و فعالیت اقتصادی به کار گرفته شود تا از این طریق، این سرمایه‌ها تا چند برابر افزایش پیدا کنند و شرکت‌ها به پشتوانه این سهام اقدام به راه‌اندازی خطوط تولید با سوددهی بالا کنند.
۵. تا ۱۰ سال گذشته سهامداران از نقش چندانی برای اداره شرکت‌های استانی سهام عدالت برخوردار نبودند و سابقه نشان می دهد سهامداران در آن زمان نه تنها هیچ اطلاعی از شرایط شرکت‌ها نداشتند بلکه نسبت به دارایی‌های خود و اینکه در کدام شرکت‌ها سهامدارند بی‌خبر بودند.
ضمن اینکه افرادی که عهده‌دار این شرکت‌ها بودند با این تصور که مالک این شرکت‌ها هستند اقدام به مدیریت با سلیقه شخصی می‌کردند اما با برگزاری انتخابات این مجامع، اختیار برعهده مردم قرار می‌گیرد و برای سهامشان تصمیم‌گیری بهتری می‌گیرند.
۶. اکنون سود یکسان به همه سهامداران عدالت پرداخت می‌شود اما از این پس دیگر این سود یکسان نخواهد بود و براساس عملکرد شرکت‌ها سود سهامدار مشخص می‌شود. اکنون ارزش سهام شرکت‌های استانی متفاوت است که این موضوع وابسته به عملکرد این شرکت‌هاست.
۷. این انتخابات می‌تواند باعث روی کارآمدن هیات حاکمه آشنا به مسائل سهامداری و افرادی شود که تخصص بیشتری را برای حفظ منافع سهامداران دارند. فعالیت شرکت‌داری وابسته به عوامل بسیار متعددی از جمله هیات حاکمه آن شرکت، شرایط بازار، شرایط روابط بین الملل و مسایل سیاست‌های اقتصادی داخل کشور است.
۸. و در آخر، این انتخابات موجب می شود با بورسی شدن همه این شرکت‌ها باید هر سال مجمع برگزار شود و هر سه ماه یک بار گزارش مالی را به بورس ارائه دهند. همچنین وضعیت شرکت در تابلوی بورس همواره در معرض دید همه قرار می‌گیرد و عملکرد هیات مدیره قابل ارزشیابی است و از این پس دولت از اداره این شرکت‌ها کنار کشیده می‌شود و به طور کامل اداره شرکت‌های سهام عدالت، بورسی می‌شود.
