خط ویژه برای چیست؟
در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان برای این که وسایل حمل و نقل عمومی بتوانند سرعت بیشتری نسبت به خودروهای شخصی داشته باشند تا باعث شود مردم ترغیب به استفاده از آن ها شوند خطوط ویژه ای را اختصاص داده اند در تهران از سال 1386 اولین خط بی آر تی احداث شد . البته در برخی موارد که جان و مال و امنیت مردم هم در خطر باشد خودروهای امدادی و امنیتی هم از این خطوط برای سرعت بیشتر در امداد رسانی استفاده می کنند که کاملا قابل دفاع است و برای این که خودروهای دیگر از آن استفاده نکنند جریمه هایی برای حضور در این خطوط در نظر گرفته شده است. با این حال هر روز بارها شاهد خودروهای سواری پلاک معمولی هستیم که با شیشه های دودی و چراغ فلاشر دورنگ آبی و قرمز که روی داشبورد قرار گرفته در این خطوط ویژه تردد می کنند. وضعیتی که انگار دارد استثنا را جایگزین قاعده می کند.
خودروهای مجاز
سرهنگ داوود قاسمیان، معاون عملیات پلیس راهور ناجا در آبان امسال درباره خودروهایی که مجازند از خطوط ویژه استفاده کنند گفته: «اتوبوس های شرکت واحد اتوبوسرانی، خودروهای تعمیراتی وابسته به این شرکت، خودروهای ماموریتی سازمان آتش نشانی که مجهز به وسایل امدادی و اطفای حریق و در حال انجام ماموریت هستند و خودروهای فوریت های پزشکی می توانند از خط ویژه استفاده کنند. همچنین وسایل نقلیه انتظامی و راهور دارای علایم سمعی و بصری که غالبا در ماموریت یا در حال اسکورت هستند، می توانند از خط ویژه استفاده کنند.» سرهنگ قاسمیان درباره خودروهای مسئولانی که از این خطوط استفاده می کنند هم گفته: «خودروهای تشریفات وزارت امور خارجه و ریاست جمهوری در زمان حضور خودروی پیشرو راهور نیز می توانند از خط ویژه استفاده کنند. همچنین خودروهای دیپلمات های کشورهای خارجی مقیم در ایران با نصب پرچم کشورشان می توانند از خط ویژه عبور کنند اما سایر خودروهای متعلق به سفارتخانه ها نمی توانند از خط ویژه عبور کنند. خودروهای مسئولان کشوری و لشکری نیز با اخذ مجوز از پلیس راهور ناجا می توانند از این خطوط عبور کنند.» البته معاون عملیات پلیس راهور ناجا عبور خودروهای حمل پول بانک ها در خط ویژه را هم که مجوز گرفته اند مجاز دانسته است.
جریمه حضور در خط ویژه
در ابتدای خطوط ویژه، تابلوی ورود ممنوع به استثنای اتوبوس و وسایل نقلیه امدادی و انتظامی نصب شده است. بنابراین به غیر از این خودروها سایر وسایل نقلیه حق تردد در خطوط ویژه را ندارند. حتی اعلام شده که تردد دوچرخه سواران و موتورسیکلت ها هم از این خطوط ممنوع است. با این حال طبق اعلام پلیس راهور در سال 1399 استفاده وسایل نقلیه غیرمجاز از خطوط ویژه در کلان شهرها ۸۰ هزار تومان و در دیگر شهرها ۶۰ هزار تومان جریمه برای رانندگان در پی خواهد داشت و به ازای هر بار عبور هم این جریمه رانندگی اعمال می‌شود. در ضمن وسیله نقلیه ای که به صورت غیرمجاز از مسیر ویژه حرکت می کند اگر تصادف کند حتی اگر مقصر در حادثه نباشد، مقصر شناخته می شود.
نظر قانون درباره تردد نمایندگان از خط ویژه
احمد علیرضابیگی، نماینده وقت مردم تبریز در 16 آذر سال 1397 از نامه ای خبر داد که سربرگ محرمانه داشته و در آن معاونت اجرایی مجلس به نمایندگان خبر داده که می توانند مجوزی ویژه برای تردد در خطوط ویژه شهر تهران داشته باشند. علیرضابیگی در آن زمان با این موضوع مخالف بود و معتقد بود، عبور از خطوط ویژه عبور از حقوق مردم است. دو روز بعد یعنی 18 آذر 97 حسین رحیمی، رئیس پلیس پایتخت با تکذیب ارائه درخواست صدور مجوز تردد از خطوط ویژه اعلام کرد مجوز عبور از خطوط ویژه طبق دستورالعمل هایی ارائه می شود. او در آن زمان به طور خاص در خصوص تردد خودروهای نمایندگان مجلس از خطوط ویژه گفته: «خطوط ویژه برای عبور خودروهای امدادی، پلیس و دستگاه هایی است که باید اقدامات خود را با فوریت به مردم ارائه کنند.» با این حال مرور قوانین نشان می دهد شخصیت هایی که بر اساس مصوبات شورای امنیت کشور دارای اسکورت و حفاظت هستند، به بهانه حفاظت و سرعت می توانند از خطوط ویژه استفاده کنند.
مسئولان «خط ویژه» ندارند
همان طوری که در ابتدای این گزارش نوشتیم خط ویژه در شهرهای بزرگ برای سرعت بیشتر سیستم حمل و نقل عمومی و ترغیب مردم به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی زده شد اما متاسفانه این روزها شاهد جولان LEDدارها در این خطوط هستیم که با این روند فلسفه این خطوط هم در حال زیر سوال رفتن است. بماند که قائل شدن چنین امتیازات و مزایایی برای مسئولان می‌تواند احساس تبعیض را در جامعه ایجاد کند. قبول داریم وقت یک نماینده یا مقام مسئول که برای حل مسائل و مشکلات مردم باید صرف شود ارزشمند است اما اگر نگاهی به بخشی از واکنش های ابراز شده به این ماجرا داشته باشیم این احساس تبعیض را در سخنان برخی حاضران در صحنه این اتفاق می بینیم . آسیبی که قطعا زیان بارتر از کارکردهای این امتیازی است که برای برخی مسئولان قرار داده شده است. بنابراین حتی اگر عبور خودروی مسئولان را در این خطوط قانونی بدانیم (حتی در صورت داشتن مجوز اگر در ماموریت نباشند استفاده از این خطوط غیر قانونی است.) استفاده از خطوط ویژه دو اشکال دارد. اشکال اول این که شهروندانی که در ترافیک معطل هستند احساس تبعیض می کنند و موجب این می شود که تمایلی برای همراهی با قانون و محدودیت های ترافیکی نداشته باشند و هر گاه چشم ناظر پلیس را دور دیدند، مرتکب تخلف ترافیکی شوند. اشکال دوم در این موضوع این است که مسئولانی که بی دردسر در خطوط ویژه تردد می کنند، مشکلات شهروندانی را که در شهر و ترافیک وقتشان هدر می رود حس نمی کنند و در جریان ماهیت واقعی ترافیک شهری آن گونه که عموم تجربه می کنند، قرار نمی گیرند. با این حال به نظر می رسد حذف برخی از مزایای غیر قابل توجیه می‌تواند از جهات متعدد صحیح و منطقی باشد.
در پایان باید به این نکته هم اشاره کنیم که سید نظام الدین موسوی دبیر مجمع نمایندگان تهران در توئیتی از ناجا خواسته تا مجوزهای تردد در خطوط ویژه را حذف کند. او نوشت: «برای هیچ مقام مسئولی(جز موارد امنیتی) استفاده از مجوز تردد در خط ویژه اتوبوس و خودروهای امدادی، ضروری نیست. ناجا همه مجوزها را لغو کند و به این تبعیض غیرمردمی پایان دهد.»
منبع: خراسان
