سال‌هاست که مناطق آزاد و ویژه اقتصادی برای جذب سرمایه‌گذار مشوق‌هایی در نظر گرفته‌اند که یکی از آنها معافیت از پرداخت مالیات است. این موضوع اخیرا با انتقاد برخی افراد دولتی همراه شده و عده‌ای خواهان حذف معافیت‌ها هستند. به عنوان مثال «محمدعلی دهقان دهنوی»، معاون وزیر اقتصاد با بیان اینکه در حال حاضر با اظهارات انتقادی مبنی بر موثر نبودن معافیت ها مواجه هستیم، راهکار را اصلاح مسیر کنونی دانسته که از نظر او این اصلاح می‌تواند شامل حذف معافیت‌ها باشد.
اما نوک تیز انتقادها مشخصا معافیت مناطق آزاد از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده را نشانه گرفته و اخیرا پای این موضوع به مجلس شورای اسلامی نیز کشیده شده است؛ عمده منتقدان این معافیت معتقدند اجرای لایحه کنونی باعث کاهش درآمد دولت در شرایط فعلی شده و بستر بروز فساد را نیز فراهم کرده است. به همین دلیل برخی افراد در مجلس و حتی دولت، مصرانه به دنبال حذف معافیت مناطق آزاد از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند.
مدیرعامل منطقه آزاد ماکو دراین رابطه به قلم نیوز گفت: کارکرد مناطق آزاد به شیوه ای است که مناطق دارای زیرساخت های فیزیکی و نهادی را فارغ از بروکراسی های مردم و سرزمین اصلی با ارائه مشوق های مالیاتی به سمت ایجاد اشتغال پایدار ، ثروت افزایی ، افزایش صادرات و به تبع آن تقویت اقتصاد ملی از طریق همین جذابیت ها رهنمون کند.
محمدرضا عبدالرحیمی معقتد است: اگر قرار باشد مزیت ها را از مناطق آزاد سلب کنیم و درکنار آن ریسک های کشورهای دیگر را هم مدنظر قرار دهیم آنوقت انگیزه ای برای سرمایه گذاران در مناطق آزاد کشور باقی نمی ماند چراکه مزیت معافیتی کشورهای همسایه نسبت به ما بسیار بالاتر است برای مثال ترکیه برای بخش تولید 18 منطقه آزاد دارد و یا در جبل علی ( امارات) که یکی از موفق ترین مناطق آزاد درجهان شناخته شده است 50 سال معافیت مالیاتی وجود دارد که قابل تمدید است همچنین در عمان درمنطقه آزاد ابوظبی معافیت های مالیاتی به طور مادام العمر برای شرکت ها دایر است .
اکبر افتخاری معاون تولید سازمان مناطق آزاد درمورد اصلاح و حذف معافیت‌های مالیاتی در این مناطق گفت: چرا باید در شرایط موجود با حذف مشوق‌ها، سرمایه‌گذاران را فراری داده و به سمت فرش قرمزی که چند کیلومتر آن طرف‌تر برای آنها پهن شده سوق دهیم، آیا در بین این همه استثناء و معاف از مالیات فقط باید مناطق آزاد حذف شوند؟
طبق قانون، مناطق آزاد و ویژه از معافیت۲۰ساله برخوردار هستند و این اصلا موضوع حادی نیست، در کشورهای همجوار معافیت‌های مالیاتی۵۰ساله و حتی مادام العمر وجود دارد، چرا که اساسا نگاه به مالیات نگاهی صرفا درآمدی برای دولت‌ها نیست، بلکه به مالیات به یک ابزار تشویقی و زیر ساختی نگاه می‌کنند و آن را مسیری برای تسهیل فرایند سرمایه‌گذاری در مناطقی خاص می دانند.
وی با تاکید بر این که از مهمترین کارکردهای مالیات برای دولت استفاده از آن برای توسعه کشور است، افزود: مالیات ابزاری بسیار کارآمدی به منظور ایجاد فضای باز برای سرمایه‌گذاران است، اما متاسفانه انگار برخی فراموش کردند که این ابزار مهم را چگونه باید مورد توجه قرار دهند.
ازسوی دیگر موسوی لارگانی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است:هرچند این ادعا توسط مسئولان این مناطق رد می‌شود اما متاسفانه بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، مناطق آزاد یکی از راه‌های موجود برای واردات کالای قاچاق به کشور هستند و تمدید معافیت مالیات بر ارزش افزوده در این مناطق باعث تشدید این معضل خواهد شد.
موسوی وضعیت فعلی مناطق آزاد را بر خلاف رسالت اصلی این مناطق دانست و افزود: اهداف اصلی پیش‌بینی شده برای این مناطق افزایش تولید و توسعه صادرات غیرنفتی بوده اما در شرایط فعلی، معافیت پایه‌های مالیاتی در این مناطق، سیاستگذاری غلطی است.
