مهم ترین دلیل رشد بازار سرمایه، کدهای جدید معاملاتی و ورود سهام داران جدید با سرمایه‌های خرد به بورس بود. در حالی که بازارهای سنتی ارز، طلا، سکه و مسکن پس از تحولات اقتصادی از سال ۹۷ شروع به رشد کردند بازار سرمایه از این بازارها جا ماند و پس از اشباع این بازارهای سنتی توجه نقدینگی به ویژه نقدینگی خرد به سمت بورس جلب شد.
با ورود نقدینگی به این بازار شاهد آن بودیم که در حدود ۶ ماه بازدهی بورس به بیش از ۷۵ درصد رسید. این جریان نقدینگی در بازار سرمایه چنان قوی بود که در این میان برخی از رویدادهای سیاسی هم نتوانست ضربه‌ای به عملکرد بازار بورس وارد کند که منجر به ریزش شاخص شود.
رشد بازار سرمایه و هدایت نقدینگی به سمت این بخش از اقتصاد ادامه داشت تا اینکه بازار با صف فروش مواجه شد و در یک روز- بیست و سوم مهرماه - شاهد سقوط ۱۱ هزار واحدی شاخص بودیم. از آنجایی که عامل رشد شاخص سهام داران تازه وارد بودند می توان گفت عامل طولانی شدن صف های فروش سهام هم تازه واردها بودند چراکه این سهام داران حقیقی برای کسب سود در کوتاه مدت بورس باز شده بودند و قصد ماندگاری سرمایه در این بازار را نداشتند.
هر چند کارشناسان بازار سرمایه مهم ترین عامل توقف رشد بازار را آغاز فاز «استراحت و اصلاح قیمت ها» در بورس می دانند اما نمی توان انکار کرد که صف فروش سهام کوچک به سهام های بنیادی و قوی حاضر در بورس سرایت کرد و تصمیات شتاب زده و عجولانه سهام داران خرد و حقیقی باعث بالا بودن حجم ریزش ها شد.
هنوز به ماندگاری سرمایه در بورس نرسیده‌ایم
«حمید میرمعینی» کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا درباره دلایل عقبگرد بازار سرمایه و رفتار سهام داران در این شرایط گفت: در ابتدا باید به این نکته توجه داشت که رشد نزدیک به ۷۵ درصد بازدهی بازار سرمایه رشد غیرعادی نبوده چرا که سایر بازارها هم به همین میزان رشد داشتند.
وی با بیان اینکه از ابتدای سال تا چند روز اخیر جریان نقدینگی و پول های سرگردان به این سمت حرکت کرد اما هنوز به ماندگاری سرمایه در بورس نرسیده ایم، اظهار داشت: جریان نقدینگی خرده پراکنده ای که در جامعه وجود دارد و به آن اصطلاحا پول هوشمند گفته می شود اگر ریسک پذیر باشد به دنبال بازاری می رود که بازدهی بیشتری نسبت به سایر بازارها داشته باشد به همین دلیل بخشی از آن جذب بازار سرمایه شد. ابتدای امسال بهترین بازاری که از سایر بازارها جامانده و از لحاظ افزایش نرخ ارز، نرخ تورم و سایر تغییرات خود را با شرایط تطبیق نداده بود، بازار سرمایه بود.
این کارشناس بازار سرمایه درباره دلایل ریزش شاخص پس از رشد جهشی آن ادامه داد: یکی از دلایل ریزش شاخص این است که بازار سرمایه وارد فاز استراحت و اصلاح قیمت ها شده است. شتاب شاخص در چند ماه گذشته به شدت بالا و بدون استراحت به ۳۰۰ هزار واحد رسیده بود.
وی با بیان اینکه تقریبا تمام مولفه ها اثر خود را روی قیمت سهام گذاشته اند و قیمت ها تقریبا حاوی تمام اطلاعات هستند، گفت: برای ادامه رشد و ادامه این روند نیازمند اخبار جدیدتر و اثرگذارتر هستیم.
میرمعینی تاکید کرد: در حال حاضر قیمت ها به حد اشباع رسیده اند البته برخی از این سهم ها که عمدتا سهام های کوچک هستند حتی بالاتر از ارزش ذاتی حود رسیده اند و سهم های ارزنده هم هنوز به ارزش ذاتی خود نرسیده اند و کف بازار باعث شده که هنوز با ارزش ذاتی خود فاصله داشته باشند.
اغوای بازدهی بورس برای تازه‌واردها بی‌رحم است
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به سهم سرمایه گذاران خرد فعال در بازار سرمایه در ریزش شاخص اظهار داشت: نه تنها کسانی که در یک سال گذشته وارد بورس شده اند بلکه سهام دارانی که سابقه حضور سه یا چهار ساله در بازار سرمایه را هم دارند شاید دچار این هیجانات شوند و سرمایه گذاران جدید باید این فضای بازار سرمایه را هم تجربه کنند .
وی ادامه داد: در این شرایط توصیه ما این بوده کسانی که وارد بازار سرمایه می شوند و فاقد تخصص هستند و ورود آنها به این بازار صرفا جنبه سرمایه گذاری دارد، باید روی سهم های بنیادی ارزنده سرمایه گذاری کنند.
میرمعینی تاکید کرد: روندی که در ۶ ماهه گذشته به وجود آمد، نشان می دهد که کسانی وارد بازار سرمایه شدند که با قصد سوددهی در کوتاه مدت در بورس سرمایه گذاری کردند و پس از آن هم از بازار خارج می شوند و در حقیقت برای استفاده از نوسانات بازار وارد این فضا شده بودند و عمده این سهام داران دیدگاه سرمایه گذاری بلند مدت نداشتند.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه این یک قاعده و قانون در بازار است که ریسک متناسب با بازده مورد انتظار تعیین می شود اما این اصول برای هیچ کدام از سرمایه گذاران تازه وارد به بورس رعایت نمی شود، گفت: این افراد به صورت مبتدیانه تحت تاثیر اخبار کانال های تلگرامی و اخبار نسبت به خرید سهام شرکت ها اقدام می کنند برخی ها به صورت شتابزده وارد این بازار شدند و با رفتاری که داشتند ریسک سرمایه گذاری خود را افزایش دادند.
میرمعینی ادامه داد: بازار سرمایه آنقدر بی رحم است که افرادی را که بدون بررسی های لازم وارد می شوند دچار ضرر و زیان کند. برای تازه واردها در ابتدا این بازده بازار سرمایه اغوا کننده است و باعث می شود که تازه واردها روش های معاملاتی خطرناک در پیش بگیرند بنابراین تازه واردها باید از مشاوره شرکت های سبدگردان و صندوق های سرمایه گذاری استفاده کنند تا سرمایه گذاری ها با ریسک کمتری مواجه باشد
نگاهی به بازار سرمایه در ۶ ماه دوم سال
هر چند هنوز ریزش شاخص بورس متوقف نشده اما با توجه به ثباتی که در فضای اقتصادی کشور حاکم شده و مهم تر از همه اینکه سایر بازارها هم با رکود مواجه هستند، به نظر نمی رسد که این ریزش ها ادامه دارد باشد. در حال حاضر بازارهای رقیب بورس هم در رکود به سر می برند بنابراین نقدینگی جایی برای مهاجرت ندارد.
کارشناسان اقتصادی و بازار سرمایه هم بر این باورند که بازار همچنان جای رشد در سهم های ارزنده را دارد و در ادامه سال شاهد رشد شاخص هستیم اما این بار شاخص نه به کمک سهام کوچک بلکه با سهام های بنیادی رشد را ادامه می دهد و ریزش با این حجم -۱۱ هزار واحد در یک روز- بعید می رسد. بنابراین اگر تنش سیاسی جدی پیش رو نداشته باشیم و شرایط اقتصادی و سیاسی در همین سطح ادامه یابد، جای نگرانی برای بورسی ها نیست.
