گاوبانگی گوزن های قرمز در جنگل های هیرکانی از نیمه دوم شهریور هر سال آغاز شود و به مدت یک ماه تا پایان نیمه اول مهر ماه ادامه می یابد.
مرال یا گوزن قرمز ، نماد تنوع زیستی جنگل های هیرکانی و از گونه های حمایت شده در جنگل های شمال است که قلمرو آن از شمال غرب تا ارسباران و از شمال شرق تا بخش های از خراسان شمالی امتداد دارد.
مناطق جنگلی هزارجریب بهشهر و نکا ، پناهگاه حیات وحش دودانگه و چهاردانگه ، کیاسر و محدوده امن منطقه حفاظت شده البرز مرکزی در مازندران از مهم ترین زیستگاههای مرال در کشور است.
گاوبانگی که جنگل نشینان شمال از آن با نام ' ورزا چمر ' یاد می کنند ، به فعالیت پر سر و صدای گوزن های نر همزمان با فصل جفت گیری برای تعیین قلمرو گفته می شود .گوزن های نر برای تعیین قلمرو به جنگ با دیگر نرها می روند و با ایجاد صدایی شبیه صدای گاو اهلی ، گوزن های ماده را در محدوده قلمرو خود جمع می کنند.
در فصل گاوبانگی اگر گوزن نر صدای گوزن نر دیگری را در محدوده قلمرو خود بشنود با سرعت به سمت صدا حرکت می کند تا گوزن مهاجم را از قلمرو خود خارج کند. این عصبانیت گوزن نر بزرگ ترین نقطه ضعف و عامل شکار آن محسوب می شود چرا که شکارچیان با تقلید صدای گوزن نر به وسیله ابزارهایی همچون شاخ قوچ، کدو و غیره، گوزن عصبانی را به تیررس خود می کشند و شکار می کنند.
همچنین در فصل گاوبانگی گوزن های نر جوانی که موفق به تعیین قلمرو نشده اند از قلمرو نرهای بزرگ تر رانده شده و به حاشیه مناطق پناه می آورند، بنابراین گوزن های نر و جوان در طول فصل گاوبانگی بسیار آسیب پذیر هستند.در ضمن گوزن ها در فصل جفتگیری به دلیل ترشح هورمون های مربوطه از هشیاری و تمرکز بالایی در شناسایی و فرار از دست شکارچیان برخوردار نیستند و به سهولت شکار می شوند.
به دلیل آسیب پذیر شدن گوزن ها در فصل گاوبانگی، محیط بانان زیستگاههای مرال در مناطق جنگلی شمال کشور اقدام به برپایی پست های موقت گاوبانگی به وسیله چادر در نقاط حساس نموده و حفاظت از گوزن ها را تشدید می کنند. در سایر ایام سال شکار مرال به دلیل پوشش انبوه زیستگاه های جنگلی و هشیاری گوزن ها با مشقت بیشتری همراه است.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست مازندران روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت که حدود ۳۰ دستگاه چادر در مناطق حفاظتی برپا شده است و در هر چادر سه محیط بان مستقر می شوند.
مسلم آهنگری مدت استقرار محیط بانان در این چاردها را حدود یک ماه اعلام کرد و افزود: محیط بانان به صورت رسمی از ۱۵ شهریور ماه به این مناطق می روند.
وی با تاکید بر این که در دوره گاوبانگی باید آرامش در طبیعت برقرار شود تا شاهد زاد و ولد بهتر مرال ها بود، از جنگل نشینان خواست تا در این مدت از ورود به مناطق حفاظتی به خصوص مناطقی که مرال ها به سر می برند خودداری کنند.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست مازندران گفت : دوره گاوبانگی مرال یک ماه در سال و محدود است و در این مدت نیاز به همکاری مردم با محیط بانان داریم.
فصل گاوبانگی مرال ها در سال های اخیر به یکی از جاذبه های گردشگری مازندران تبدیل شد و برخی از آژانس های تورگردی با تبلیغ آن برای جذب گردشگر در این فصل تلاش می کنند.
بر اساس سرشماری محیط مازندران، حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ راس مرال در جنگل های هیرکانی این استان زیست می کنند و حدود ۳۰ راس مرال هم در پناهگاه و مرکز تکثیر سمسکنده شهرستانی ساری نگهداری می شوند.
بر اساس مصوبه شورای عالی محیط زیست جریمه هر راس مرال حدود ۳۵۰ میلیون ریال تعیین است.
استان مازندران زیستگاه ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان ، پستانداران ، خزندگان ، دوزیستیان و ماهی‌ها است. ۲۶ گونه جانوری در مازندران در زمره گونه های تحت حمایت سازمان های بین المللی محیط زیست قرار دارند.
