گنبد نمکی فیروزآباد و قابلیت ثبت در یونسکو

گنبدهای نمکی در کنار آسیب‌هایی که دارند و می توانند در تغییر مزه آب‌های شیرین تاثیرگذاری فراوانی داشته باشند، اما ویژگی‌های زمین شناسانه منحصر به فردی دارند که به سادگی نمی توان از آن گذر کرد.

نمونه این گنبدهای نمکی در فیروزآباد فارس قرار دارد که به تنهایی ظرفیت مناسبی برای حوزه گردشگری زمین شناسی است.

این گنبدهای نمکی جلوه های بصری منحصر به فردی برای بیننده رقم می زنند که آن را می توان از سایر جاذبه های طبیعی جدا کرد و حتی آن را به ثبت یونسکو نیز رساند.

کارشناس زمین شناسی مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور (شیراز) با اشاره به ضرورت توجه به گنبدهای نمکی در شهرستان فیروزآباد به خبرنگار مهر گفت: گنبدهای نمکی ساختمانهای زمین شناسی گنبدی شکل هستند و هسته تبخیری نمک و ژیپس دارند که در اثر خاصیت پلاستیکی نمک و تفاوت وزن مخصوص نمک با رسوبات دربرگیرنده آن و در محل گذر و تقاطع گسله های بنیادی، تحت تاثیر فشار مداوم به سمت بالا حرکت کرده و حالت محدب به خود می گیرند.

آرزومان فرهنگ ادامه داد: گنبدهای نمکی به دلیل همراه داشتن کانیهای مختلف از جمله هماتیت، لیمونیت، اولیژیست، مگنتیت، آپاتیت، گوگرد، اپیدوت، دولومیت، کوارتز و کانیهای پرتوزا از نظر اقتصادی بسیار مهم هستند از این رو باید به این مسئله توجه جدی شود.

وی در خصوص اهمیت این گنبدها از بعد گردشگری افزود: از نظر گردشگری و ژتوریسم، گنبدهای نمکی در جهان اهمیت بالایی دارند که این به دلیل چشم انداز طبیعی و ایجاد پدیده های کم نظیر از نظر شکل بصری و تنوع در رنگ و اشکال است.

کارشناس زمین شناسی مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور (شیراز) با بیان اینکه بیشترین گنبدهای نمکی جهان در ایران قرار دارد، اظهار داشت: یکی از پدیده های ساختمانی خاص در گنبدهای نمکی، فروچاله ها (Sinkhole) هستند که به دلیل انحلال نمک و ژیپس موجود در زیر پوشش رسوبی تشکیل می شوند و این فروچاله های مخروطی شکل در اثر انحلال ناشی از بارش باران و جاری شدن آبهای سطحی ایجاد شده و اغلب ارتباطی به کاهش سطح ایستابی آبهای زیرزمینی ندارند.

فرهنگ با اشاره به گنبدهای نمکی استان فارس بیان کرد: گنبد نمکی منگرک در جنوب غربی شهرستان فیروزآباد دارای ده ها فروچاله است و با توجه به شکل مخروطی و رنگین بودن نمک و گچ و چشمه های طبیعی نمک ، زیبایی خاصی به منطقه بخشیده است.

فرهنگ گفت: با توجه به اهمیت گنبدهای نمکی و وجود بیش از ۱۰۰ گنبد نمکی در استانهای فارس و هرمزگان که از نظر فراوانی در دنیا بی نظیر است، مطالعه فنی و اقتصادی و گردشگری آنها به عنوان یک مزیت نسبی استان بسیار حائز اهمیت است.

کارشناس زمین شناسی مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور (شیراز) با اشاره به اینکه تجمع گنبدهای نمکی در استان فارس و هرمزگان زیاد است، اظهار داشت: برخی از گنبدهای نمکی استان فارس مانند گنبد نمکی فیروزآباد در جهان معروف است از این رو باید از آن به عنوان یک پتانسیل در جذب گردشگر استفاده شود.

وی اظهار داشت: گنبدهای نمکی از نظر گردشگری دارای جاذبه‌ها و قابلیت‌های فراوان است که از آن جمله می‌توان به آبشارهای نمکی، غارهای نمکی، چال‌ها و یخچال‌های نمکی، چشمه‌های نمکی، نمک شارها و نمک فشان‌ها و سطح زیبا و رنگارنگ گنبد اشاره کرد.

 فرهنگ افزود: وجود نمک‌های طعام و صنعتی با رنگ‌های بسیار زیبا شامل قرمز، سبز، سفید، سیاه، نارنجی، قهوه‌ای و ترکیب این رنگ‌ها در دیواره‌ها و سنگ فرش‌ها و وجود کانی‌های زیاد در منطقه از دیگر جاذبه های این گنبدهای نمکی فیروزآباد است.

وی  در خصوص مشکلات این گنبدهای نمکی ادامه داد: فروچاله های انحلالی گنبدهای نمکی در صورت نزدیکی به تاسیسات زیربنایی مانند راه، سد، ساختمانها و ... بسیار آسیب زا هستند و ممکن است در طول زمان در اثر انحلال لایه های زیرین و ریزش پوشش رسوبی آنها، ایجاد خطر و حادثه کنند بنابراین بررسی مخاطرات زمین شناختی آنها ضروری است.

در این رهگذر دبیر قطب زمین شناسی زیست محیطی در گفت و گو با مهر در مورد گنبدهای نمکی گفت: گنبدهای مذکور مزه آب های زلال و گوارای چشمه ها و آبخوان ها را تلخ و غیرمطبوع می سازد و آب شیرین زندگی بخش رودخانه های بزرگ را به شورابه تبدیل می کند.

عزت الله رئیسی با بیان اینکه مراتع سرسبز بر روی گنبدهای نمکی فعال نمی رویند، ادامه داد: گاهی گنبدهای نمکی در داخل مخزن سدها سکنی می گزیند که احداث سد را با مشکل عظیمی روبرو می سازد که کارشناسان برجسته را در جهان و ایران به چالش می کشاند.

وی با اشاره به اینکه گنبدهای نمکی فارس و هرمزگان پدیده ای بی نظیر در جهان هستند، اظهار داشت: این گنبدها باید به یک مرکز گردشگری بین المللی تبدیل شوند و در  حفظ و نگهداری آن کوشید تا در آینده نزدیک با جذب گردشگران بین المللی کارآفرینی برای مردم منطقه باشد.

پرفسور رئیسی افزود: گنبد نمکی «کُنارسیاه» در ۹۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز و ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فیروزآباد قرار دارد و از میان ۱۲۰ گنبد نمکی که در جنوب ایران وجود دارد، کنارسیاه ‌قابلیت بیشتری برای ثبت در یونسکو را دارد به همین دلیل باید برای ثبت ان اقدام کرد.