"هوش مصنوعی" در قرن ۲۱ رکن مهمی از زندگی بشر شد. به زندگی خود بنگرید، در وسایل مختلف از هوش مصنوعی استفاده شده و تمام اجزای زندگی ما به مکانی برای استفاده از هوش مصنوعی بدل شده است. هر کدام از بخش‌های علم امروز از کاوشگران اعماق دریا گرفته تا علم باستان‌شناسی و فضا به نحوی با هوش مصنوعی در ارتباط هستند. در واقع می‌توان گفت که هوش مصنوعی به بخشی ضروری از صنعت فناوری و بسیاری از دشوارترین مسائل علوم کامپیوتر تبدیل شده است و حرف اول را در بسیاری از زمینه‌های پژوهشی و البته صنعتی می‌زند و نتایج و محصولات حاصل از آن طی سال‌های اخیر، بسیار شگفت‌انگیز بوده است.
تأثیر وجود هوش مصنوعی چنان زیاد بوده است که نمی‌توان آن را انکار کرد. هوش مصنوعی یا هوش ماشینی را باید عرصه پهناور تلاقی و ملاقات بسیاری از دانش‌ها، علوم و فنون قدیم و جدید دانست، با این وجود وضعیت هوش مصنوعی در ایران چگونه است؟ آیا وضعیت مطلوبی دارد؟ با توجه به پیشرفتهای جهانی که در این حوزه از علم صورت گرفته و هوش مصنوعی در تمام ارکان زندگی بشر ریشه دوانده است، بررسی این نکته از آن جهت اهمیت دارد که ببینیم کشور ما در این حیطه علمی تا چه حد پیشرفت داشته و تا چه اندازه به این تکنولوژی در عرصه‌های مختلف علمی و زندگی ورود کرده است تا از عرصه رقابت کشورهای جهان که سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی را نیز در این حوزه کرده‌اند، غافل نشویم و باز نمانیم. بر این اساس سرویس علم و فناوری ایران سلسله مصاحبه‌هایی را در این زمینه با اساتید دانشگاهی انجام داده است که در ادامه اولین مصاحبه را با استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر می‌خوانیم.
علیرضا هاشمی گلپایگانی، استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر در گفت‌وگو با ایسنا درباره شرایط لازم برای پیشرفت علمی در حوزه هوش مصنوعی، اظهار کرد: دولت باید شرایط را طوری فراهم کند که بخش‌های خصوصی و سرمایه‌گذاری بتوانند در قالب مشخصی در زمینه هوش مصنوعی ورود پیدا کنند تا تولید این محصولات منجر به ارزش افزوده‌ای شود که هم کل کشور از مزایای هوش مصنوعی، نتایج و ابزارهای مبتنی بر آن استفاده کند و هم افرادی که در این زمینه کار می‌کنند، از نظر اقتصادی تأمین شوند.
وی اصلی‌ترین راه پیشرفت در این زمینه را ورود استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان دانست و گفت: وقتی استارتاپ‌ها تشویق می‌شوند، دانشجویان سعی می‌کنند مباحث نظری ارائه شده در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی را به محصول تبدیل کنند.
به گفته هاشمی گلپایگانی، شرکت‌های دانش‌بنیان نیز باید کارهایی را که در دانشگاه‌ها به صورت آکادمیک انجام می‌شود در قالب پایان‌نامه، سمینارها و گزارش‌های فنی در دسترس داشته باشند و با خلاقیت خود، در موضوعات مختلف و احتیاجات جامعه آن‌ها را به محصول تبدیل کنند.
وی با اشاره به اینکه هنوز از لحاظ کمیت و کیفیت محصولات حوزه هوش مصنوعی، تا نقطه مطلوب خیلی فاصله داریم، گفت: با سیاست‌های اعمال شده و نوع حمایت‌ها و امتیازاتی که به سرمایه‌گذاران این حوزه‌ها می‌دهند، می‌توانیم شاهد پیشرفتهای بیشتری باشیم.
این استاد دانشگاه هشدار داد: اگر به تولید محصول توجه نشود و نخبگان نتوانند حداقل منافع مورد نظرشان را بدست آورند، طبیعتاً به مهاجرت روی خواهند آورد؛ اینکه ما سرمایه‌گذاری کنیم، ولی کشورهای رقیب از آن بهره‌برداری کنند، ضربه بزرگی برای کشور محسوب می‌شود.
هاشمی گلپایگانی در ادامه روند پیشرفت هوش مصنوعی در ایران را مثبت ارزیابی کرد و شرط پیشرفت کشور در این حوزه را وجود افراد علاقه‌مند به تحصیل در این حوزه و وجود عوامل تسهیلگر دانست.
وی درباره اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین انسان شود، گفت: قدرت خلاقیت و خلق راه حل‌ها و عکس‌العمل‌های جدید حتماً از طریق انسان امکان‌پذیر است. اساس تکنیک‌های هوش مصنوعی استفاده از تجربیات گذشته است و در بحث مربوط به شرایط و رویدادهای جدید کارایی‌اش قوی نیست؛ اگر شکل جدیدی از مساله را دریافت کند، در اغلب اوقات دچار خطای فاحش می‌شود.
هاشمی گلپایگانی تصریح کرد: بنابراین هوش مصنوعی صرفاً در کارهای تکراری استفاده می‌شود و در کارهای خلاقانه و کارهایی که نیاز به نوآوری دارند، مثل تشخیص یک موقعیت جدید یا یک بیماری نمی‌تواند جایگزین صددرصد انسان باشد؛ اما باعث می‌شود انسان به سمت کارهای فکری‌تر و خلاقانه‌تر سوق داده شود و قدرت تفکر و خلاقیت خود را بیشتر کند.
وی در پایان ضمن بیان مزایای هوش مصنوعی به تبعات آن نیز اشاره کرد وگفت: تهدیدهای متنوعی در فضای سایبر در حال وقوع است؛ هر چقدر هوش مصنوعی پیش‌تر برود، این تهدیدها پیچیده‌تر می‌شود؛ مثلاً پیدا کردن حفره‌های امنیتی در سرویس‌های الکترونیک بانک‌ها، بیمه‌ها و نظایر آن با هوش مصنوعی خیلی سریع‌تر انجام می‌شود، همچنین ساختن سلاح‌های هوشمند گرچه ممکن است از جنبه دفاع ملی مزیت‌های زیادی داشته باشد، ولی همین قدر هم می‌تواند در اختیار تروریست‌ها باشد و از طریق آن‌ها بتوانند اقدامات تروریستی انجام دهند.
