به گزارش ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، امروزه با افزایش تنوع بیماری‌ها وحوادث و در پی آن بروز درد ناشی از آن‌ها، مصرف داروهای ضد درد افزایش یافته است، از این رو اندازه‌گیری دوز این نوع داروها در بدن به منظور کنترل مصرف آن‌ها امری ضروری است، از سوی دیگر نیز برخی از داروهای ضد درد در زمره مواد مخدر طبقه‌بندی می‌شوند که شناسایی آن‌ها از دیدگاه امنیتی نیز حائز اهمیت است، در سال‌های اخیر فناوری نانو توانسته گره‌های متعددی را در این حوزه از علم و فناوری بگشاید.
دکتر حسین عبدالمحمدزاده، استاد شیمی تجزیه دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، از دستگاه اسپکترومتر جرمی به عنوان یک روش گرانقیمت در تشخیص مسکن‌های مورفین و کدئین یاد کرد و گفت: با توجه به قیمت بالای دستگاه اسپکترومتر جرمی، ما در طرح حاضر با سنتز یک نانوکامپوزیت سه جزئی و استفاده از آن برای جداسازی و پیش تغلیظ همزمان مورفین و کدئین تلاش کردیم دقت و سرعت روش کروماتوگرافی مایع با آشکارساز ماورای بنفش را به عنوان یک روش جایگزین برای روش آشکارسازی جرمی ارتقاء بخشیم.
وی ادامه داد: از آنجایی که نمونه‌های زیستی، از جمله نمونه ادرار یا خون، دارای ساختار پیچیده‌ای بوده و انواع مختلفی از ترکیبات آلی و معدنی در آن‌ها یافت می‌شود، بنابراین شناسایی ترکیبات ضد درد در میان طیف وسیعی از ترکیبات مختلف کار پیچیده‌ای است که ما با کمک فناوری نانو موفق شدیم به این مهم دست یابیم.
این محقق تصریح کرد: نانوکامپوزیت سنتز شده در این طرح متشکل از سه جزء اکسید آهن مغناطیسی، نانوصفحات گرافن اکسید و نانوذرات نقره است که به عنوان نانو جاذب در عملیات پیش تغلیظ، قبل از تزریق به دستگاه کروماتوگرافی مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این مطالعه، پس از سنتز نانوکامپوزیت سه‌جزیی، از آزمون‌های مختلف به‌منظور مشخصه‌یابی، ساختارشناسی و ارزیابی خواص مغناطیسی استفاده شده است، همچنین به‌منظور دست‌یابی به شرایط بهینه استخراج، روش رویه پاسخ از نوع طراحی مرکب مرکزی مورداستفاده قرار گرفته است.
نتایج به دست‌آمده از آزمون‌های مربوط به توانایی استخراج و پیش تغلیظ داروهای مورفین و کدئین بیانگر گستره خطی ۰۱/۰ تا ۱۰ میکروگرم بر لیتر است، همچنین حد تشخیص روش ارائه شده برای اندازه‌گیری مورفین و کدئین به ترتیب ۸.۱ نانوگرم بر لیتر و ۱.۲ نانوگرم بر لیتر گزارش شده است. به‌علاوه، بازیابی نسبی محلول استاندارد کدئین و مورفین اضافه شده به نمونه‌های تحت مطالعه در محدوده ۹۷ تا ۵.۱۰۲ درصد با انحراف استاندارد نسبی در محدوده ۰۲.۱ الی ۱۰.۵ درصد به ترتیب صحت و دقت آنالیزهای انجام گرفته را تأیید می‌کند.
این پژوهش حاصل همکاری دکتر حسین عبدالمحمدزاده – عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، دکتر عباس علی زمانی- عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان و زهرا شمسی – دانشجوی مقطع دکتری دانشگاه شهید مدنی آذربایجان است، نتایج این کار در مجله Journal of Chromatography A با ضریب تأثیر ۸۵۸.۳ به چاپ رسیده است.
