*****
برنامه ریزی برای مذاکره نوسازی ناوگان هوایی،ریلی و زمینی کشور از یکسال و نیم گذشته آغاز شده بود،این یعنی برنامه شما در دوران تحریم ها طراحی شده،از کجا مطمئن بودید که مذاکرات برجام به نتیجه می رسد؟
100 درصد مطمئن بودم که زمان توافق جهانی فرار رسیده است.من هیچ وقت در هیچ لحظه ای نگران نبودم و همواره مطمئن بودم که به نتیجه خواهیم رسید.زمان برجام فرارسیده بود . کسی نمی توانست در داخل یا بیرون این روند را متوقف کند. 13 سال مذاکره صورت گرفته بود و تمام قدرتهای جهانی به جایی رسیده بودند که این توافق صورت بگیرد. لذا می بینید که تمام شکلک هایی که نتنیاهو در آورد، تاثیری بر روند توافق نگذاشت و من همواره مطمئن بودم که این کار انجام می شود.حتی اخبارش را هم نمی خواندم!
پس وقتی که آقای فخریه کاشان قائم مقام تان را برای مذاکره با ایرباس می فرستادید،یا اینکه خودتان پاییز 94 از نمایشگاه هوایی پاریس دیدن کردید،یعنی اینقدر حجت برایتان تمام شده بود که مذاکره خرید هواپیما را به صورت جدی انجام دهید؟
همان موقع هم که از من پرسیدند، گفتنم که کار مذاکره به پایان رسیده و به توافق نزدیک هستیم . شما به شلوغ کاری هایی که برخی ها در غرب و یا اسراییل می کنند،توجه نکنید.آن موقع هم در چند سخنرانی همین بحث ها را مطرح کردم که زمان تصمیم گیری جهانی فراررسیده است.
واکنش آنها چه بود؟
آنها هم قبول داشتند که این روند به جهتی حرکت کرده که کسی نمی تواند جهت آن را تغییر بدهد.
در مذاکره با ایرباس که قاعدتا قبل از برجام بود،آنها هم مثل شما اینقدر محکم بودند؟
بله،ارزیابی آن ها هم مثبت بود.یعنی ارزیابی همه از این روند مثبت بود. اما میزان اطمینان قاعدتا متفاوت بود. اینکه در داخل بعضی های نگران بودند که قیمت ارز و سهام بورس در داخل ایران مشاهده می کرید، در خارج به همین روال بود. این ارزیابی ها هم در داخل و خارج متفاوت بود. اما سرجمع حس عمومی این بود که ما به توافق می رسیم. اگرچه من خیلی مطمئن بودم، اما خب گروهی هم تردید داشتند .به هر حال برداشت عمومی مثبت بود.
منظورم طرف مقابل است،یعنی با قیمت واقعی جلو آمدند؟
بله،برداشت آنها هم مثبت بود.اگر منفی بود که نمی آمدند. چند ماه قبل از اجرای برجام در مجمع صاحبان صنایع بزرگ فرانسه صحبت کردم .آنها استقبال فوق العاده ای از سرمایه گذاری در ایران داشتند.اگر برداشت شان منفی بود که نمی آمدند.وقتی برای نمایشگاه هوایی پاریس رفتم ،به محض اینکه از هواپیما پیدا شدم ، قبل از اینکه به هتل بروم به نمایشگاه هوایی پاریس رفتم و اولین ملاقاتم هم با روسایی ایرباس بود. رییس ایرباس علاقه مند به ملاقات مستقیم بود. این بود که این مذاکرات به نتیجه رسید. البته احتیاط های قانونی هم انجام می دادند که این موضوع خبری نشود و در حد مذاکرات غیر رسمی و تعهدآور بماند.ما هم متقابلا می گفتیم که این مذاکرات تعهدآور نیست و زمانی که به نتیجه برسیم تعهد آور می شود.در مجموع طرفین ارزیابی مثبتی داشتند .درغیر اینصورت وقت خود را تلف نمی کردند.
به نظر شما چرا خرید این ایرباس ها اینقدر مورد توجه مردم قرار گرفت و مردم به شدت خبر این خرید ها در شبکه های اجتماعی و سایت های خبری دنبال می کردند؟
من فکر می کنم خرید هواپیما به بحث غرور ملی تبدیل شده بود؛ به دلیل عقب ماندگی صنعت هوایی کشور در مقایسه با کشورهای همسایه یک نوع احساس سرخوردگی وجود داشت. اینکه یکی بیاید این صنعت را نوسازی کند، قطعا از نظر مردم جذابیت داشت.
البته همزمان بحث آزادسازی قیمت بلیت هم بود که واکنش منفی داشت اما با این خرید ها به سرعت به حاشبه رفت. سئوال من این است چرا ایرباس را انتخاب کردید؟ آیا دلیل سفر شما از نمایگاه پاریس عامل مذاکره با ایرباس شد یا اینکه پالس مثبتی از بوییئنگ دریافت نکرده بودید؟
قطعا آمادگی ایرباس برای مذاکره در مقابل بوییئنگ بیشتر بود؛ ضمن اینکه مدیران بوئینگ هم رفت و آمد می کردند. اما اروپایی ها آمادگی بیشتری داشتند.از این جهت تکنولوژی که این دو شرکت همطراز هستند، لذا برای ما مهم بود که اولین جایی که حاضر باشد با ریسک و منابع مالی خود تامین مالی این هواپیما ها را انجام بدهد ما هم استقبال می کنیم.
یعنی قیمتی که بوئینگ ارایه داده بود، کمتر نبود ؟ یکی از رسانه های خارجی در گزارشی نوشته بود که ظاهرا در مناقصه که بوده شرط ایران این بود که هر شرکتی قیمت پایین تری ارایه کند،باید 5 فروند هم زیر قیمت بازار بفروشد.چنین خبری درست بود؟
به این شکل نه،اما در هر صورت تلاش کردیم قیمت هایی که انتخاب می کنیم نسبت به قیمت های رسمی بسیار نازل باشد. اصلی ترین بحث ما این بود که دولت ایران هیچ تضمین رسمی نخواهد داد و شرکت هایی که عرضه می کنند باید ریسک سرمایه گذاری را بپذیرد. برای کشوری که چندین سال در تحریم بوده و هیچ گونه رفت و آمد مالی نداشته، پذیریش این ریسک از طرف ایرباس یک ریسک غیرقابل تصوری از طرف ناظران است. هنوز هم خیلی ها سخت باورمی کنند که ایرباس چنین ریسکی را پذیرفته است . این اتفاق بزرگی بود و فکر می کنم یکی از قراردادهای تاریخی جهان باشد.
بعد از مطرح شدن قضیه خرید هواپیماهای ایرباس،واکنش مردم به این قراردادها شگفت انگیز بود.ما که در جریان اخبار هستیم،می دیدیم که مردم چگونه مشتاقانه کلید واژه هواپیما را دنبال می کنند و نظر می دهند.شما در برخورد با مردم چه دیدید؟
من همین حس را داشتم در حدی که ارتباط دارم و رسانه ها را پیگیری می کنم برای من مسجل بود که مردم دو موضوع را در خرید هواپیما ها پیگیری می کردند؛ اول ادامه وضعیت نا بهنجار موجود را نمی خواستند و دیگر اینکه خودشان را با دنیا مقایسه می کردند و حق هم داشتند. برمن مسجل بود که برای مردم با درکی که از شرایط ایران و جهان دارند، حتما انتخابشان این است که ایرلاین های ایران به موقعیت بین المللی برسند.بنابراین از اینکه مردم از این کار استقبال کرده بودند،لحظه ای تردید نداشتم.
