به‌گزارش قلم، ایران کشوری با ۱۵ همسایه است که طی سال‌های گذشته تبادلات اقتصادی مختلفی با آن‌ها داشته است اما ساخت پالایشگاه در مناطق مرزی موضوعی است که طبق گفته کارشناسان باید در ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار بگیرد. بیژن زنگنه - وزیر نفت - نیز به تازگی درباره این موضوع اعلام کرد: بحثی که این روزها بسیار آن را مطرح می‌کنند، این است که می‌گویند اجازه دهید در مرزها پالایشگاههای کوچک ساخته شود و نفت به کشورهای همسایه صادر شود. به اعتقاد من نباید بی‌وزن حرف زد؛ به عنوان مثال در مرزهای‌مان با افغانستان و پاکستان، پالایشگاه احداث کردیم، باید با کامیون نفت خام را حمل کنیم چراکه در این مناطق خط لوله نداریم، حال حتی اگر این نفت را منتقل کردیم، مگر کل تقاضای پاکستان و افغانستان برای خرید فرآورده نفتی از ایران، چند بشکه در روز است؟
از این کار حمایت می‌کنیم
وی ادامه داد: به علاوه مگر مصرف قابل تأمین افغانستان و پاکستان از ایران چند بشکه در روز است؟ ۵۰ هزار بشکه در روز هم نمی‌شود که بخواهیم در مناطق مرزی پالایشگاه احداث کنیم، در حالی که حجم صادرات نفت ایران در اردیبهشت سال گذشته، حدود ۲.۸ میلیون بشکه در روز بوده است. به هر حال ما از این‌کار استقبال و حمایت می‌کنیم.
زنگنه با تاکید به این مساله که البته ما در حال حاضر به بسیاری از این کشورها فرآورده صادر می‌کنیم و خیلی هم نمی‌خواهیم تبلیغ کنیم، تصریح کرد: مشکل این است که نمی‌توانیم درباره مهمترین کارهایی که انجام می‌دهیم، حرفی بزنیم و با هر فردی هم مشورت می‌کنم می‌گوید؛ حرف نزن چراکه مسائل افشا می‌شود.
هم اکنون در کشور ظرفیت موجودِ پالایشگاه‌ای کوچک، حدود ۱۰۰ هزار بشکه است، اما ۵۰۰۰ بشکه بیشتر میعانات گازی برداشت نمی‌کنند، زنگنه درباره چرایی این موضوع می‌گوید ما برای احداث پالایشگاه تا ۲ میلیون بشکه موافقت اصولی و مجوز صادر کرده‌ایم که حدود ۵۰۰ الی ۶۰۰ هزار بشکه آن مربوط به پالایشگاه کوچک است. چرا احداث نمی‌کنند؟ وزارت نفت که نمی‌تواند پالایشگاه احداث کند؛ نکته بعدی اینکه وزارت نفت پالایشگاه ستاره خلیج فارس را احداث کرده و در حال توسعه آن است که اگر این پالایشگاه نبود هم‌اکنون باید با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کردیم.
زیرساخت‌ها باید آماده باشد
از سوی دیگر، سید زمان حسینی - کارشناس ارشد حوزه انرژی - درباره واکاوی مساله ساخت پالایشگاه در مناطق مرزی به ایسنا گفت: اصولاً هرگونه سرمایه‌گذاری چندین پارامتر را به دنبال دارد که باید مورد توجه قرار گیرد؛ یکی از این پارامترها توجه به مسائل اقتصادی در زمان‌های مختلف است. زمانی ممکن است ساخت پالایشگاه اقتصادی نباشد و زمانی دیگر این موضوع امری کاملاً موجه به نظر آید؛ به همین دلیل باید گفت که سرمایه‌گذاری در زمان‌های مختلف وابسته به شرایط متفاوتی است که توجه به تمام جنبه‌ها امری مهم است.
به گفته وی باید به بازار مصرف نگاه شود تا بتوان نتیجه گرفت که این مساله می‌تواند منفعت به دنبال داشته باشد و یا خیر! علاوه بر این بعد دیگر این ماجرا که باید مورد توجه باشد مسائل سیاسی است چراکه صنعت نفت ایران به دلیل دولتی بودن با مسائل سیاسی درآمیخته و درگیر بحث تحریم و صادرات شده است. در این شرایط باید تصمیمات به‌گونه‌ای باشد که از ابزار اقتصادی برای پیشبرد اهداف سیاسی دنیا استفاده کنیم و با توجه به اینکه ایران ۱۵ همسایه دارد می‌تواند از این فرصت نهایت استفاده را برد.
این کارشناس تصریح کرد: در یک اقتصاد سالم باید تلاش شود تا با تمام کشورهای جهان با اولویت کشورهای همسایه‌ها ارتباط برقرار شود تا جایی‌که شبکه‌های ارتباطی برق، گاز، تلفن، نفت و فرآورده متصل باشند چراکه اگر این اتفاق بیفتد، می‌توان از مزایای اقتصادی و سیاسی آن استفاده کرد.
حسینی ادامه داد: اگر ساز و کارها به‌گونه‌ای پیش می‌رفت که می‌توانستیم امارات را به شبکه گسترده گاز کشور متصل کنیم اکنون در حوزه سیاست شاهد بسیاری از اقدامات نبودیم چراکه این کشور نیاز زیادی به این انرژی دارد و اکنون مجبور است با قیمت بالایی از کشورهای دیگر نیاز خود را برطرف کند.
وی اظهار کرد: نکته دیگر در حوزه نفت به ویژه در بحث فرآورده، موضوع قاچاق است. در این حوزه باید بگویم غلط یا درست عملکرد ما به‌گونه‌ای است که اختلاف قیمت بسیار بالایی بین فرآورده‌های نفتی ایران و کشورهای همسایه وجود دارد که انگیزه زیادی را برای سودجویان به وجود می‌آورد که باید اصلاح ساختاری در این بخش صورت گیرد.
اهمیت توجه به مسائل اقتصادی
وی با اشاره به موضوع احداث پالایشگاه در مناطق مرزی گفت: همان‌طور که وزیر نفت گفته برای انجام این کار باید زیرساخت‌های لازم ایجاد شود تا بتوان نفت خام را به نقاط مرزی رساند چراکه در همه جای کشور خط لوله وجود ندارد و اگر قرار باشد دور کشور پالایشگاه بسازیم، باید به انتقال نفت از بعد اقتصادی توجه ویژه‌ای شود.
این کارشناس با تاکید به این مساله که زمانی که درباره نقاط مرزی صحبت می‌شود، دو ویژگی مهم قابل رؤیت است که مهمترین آن ویژگی‌های اقتصادی و سیاسی است، ادامه داد: در این رابطه باید به نیاز کشورها نیز توجه شود چراکه کشوری مانند ترکمنستان نیازی به فراورده‌های نفتی ندارد که با این کشور می‌توان در حوزه پتروشیمی وارد مبادله شد و نیاز کشورهایی همچون پاکستان، ارمنستان، ترکیه، عراق و افغانستان را در حوزه فراورده‌های نفتی تأمین کرد.
وی با بیان اینکه از این طریق می‌توانیم روابطمان را با کشورهای همسایه گسترش دهیم، اظهار کرد: اگر برای احداث پالایشگاه در مناطق مرزی جانمایی مناسب صورت بگیرد، اجرای این طرح می‌تواند خوب باشد چراکه از این طریق می‌توان همکاری‌ها را توسعه داد اما باید این کار با مطالعه همه‌جانبه عملیاتی شود.
