وقت بگذارید، با بچه‌ها بازی کنید و از این خوشبختی لذت ببرید!
طبق نظر روان‌شناس‌ها بازی کردن با کودک بهترین راه آموزش و برقراری ارتباط نزدیک با اوست که مي‌تواند ابزار بسیار قوی برای تربیت و آموزش کودک، نزد والدین باشد. در نگاه اول کار بسیار آسانی به نظر مي‌آید! زمانی که درمورد بازی با کودک صحبت مي‌شد، فکر مي‌کردم، این‌که کاری ندارد! از صبح تا شب با هم بازی مي‌کنیم، حرف مي‌زنیم... ولی وقتی نوبت به تجربه فیزیکی‌ام رسید، اولین سوال برایم این بود که الان چه بازی مناسب است؟ چه بازی را فرزندم متوجه مي‌شود و لذت مي‌برد؟! و از همه مهم‌تر، چه بازی مي‌تواند به رشد فکر و حرکتی کودک من کمک کند؟!
از کتاب‌ها، راهنمایی‌های مادرهای دیگر و تجارب آن‌ها استفاده کردم البته که تمام این‌ها کافی نیست برای این‌که مشخصا متوجه شوی باید چه کاری انجام بدهی! چراکه باید علاقه فرزندمان را نیز در نظر بگیریم ! نتیجه این مي‌شود که هر شب قبل از خواب به خودت مي‌گویی فردا چکار کنیم؟ اما نکته خوب این است که ما مي‌توانیم با داشتن اطلاعات کافی، بازی را با تحریک و تقویت مهارت‌های فرزندمان همسو کنیم.
در این مطلب خلاصه تجربه‌های بازی‌های من و پسرم از بدو تولد تا یک‌سالگی را با شما در میان می‌گذارم. البته در این دوران من به‌عنوان راهنما از کتاب «همه کودکان تیز هوش‌اند اگر...» هم استفاده کردم که این کتاب را هم به شما پیشنهاد می‌کنم.
نوزاد:
*همه کودکان از بدو تولد صداها را مي‌شنوند در یک ماه اول زندگی خود کم‌کم به صدا‌های اطراف واکنش نشان مي‌دهد به‌خصوص به صدای مادر و سر خود را به طرف صدا مي‌چرخانند. برای ماه اول توجه کردن به صدای کودک و صحبت کردن با او به گونه‌ای که حرکات لب‌هایمان را ببیند و با تکان دادن سر به نشانه سلام می‌توانیم توجه او را به خود جلب کنیم. این روش اگر همانند یک بازی باشد به رشد ذهنی و گفتاری کودک کمک می‌کند.
* صحبت کردن با کودک و حرکت دادن دهان به صورت اغراق‌آمیز نظر کودک را به‌شدت جلب مي‌کند. به گفته محققان هرقدر با فرزندمان بیشتر صحبت کنیم و شعر بخوانیم به همان نسبت رشد مهارت گفتاری او قوی‌تر می‌شود و در سن کمتری قادر به صحبت کردن خواهد شد.
* نوزادمان را درحالی حركت بدهيم که به نرمی در آغوشش گرفتیم و بچرخانیم؛ این چرخش می‌تواند نرم و موزون باشد تا کودک از آن لذت ببرد.
یک ماهگی
* عکس‌العمل نوزاد از یک ماهگی بیشتر مي‌شود، سروصدای او بیشتر مي‌شود و به هر لحن صحبت به صورت مشابه پاسخ مي‌دهد. به‌طوری که وقتی با آرامش صحبت مي‌کنید، آرام مي‌شود و وقتی با هیجان داستانی تعریف مي‌کنید، هیجان‌زده جیغ مي‌کشد و زبان خود را بیرون مي‌آورد. در این سن تمام این حرکات به‌عنوان بازی برای نوزاد تلقی مي‌شود.
* در یک ماهگی عضلات گردن کودک هنوز به‌اندازه کافی قوی نیست ولی مي‌توانیم استفاده از اسباب‌بازی را شروع کنیم. به این صورت اسباب‌بازی را انتخاب کنید که رنگ‌ها شاد و جذاب داشته و همچنین صدادار باشد. اسباب‌بازی را مقابل صورت کودک بگیرید (در میدان دید کودک باشد) و آن را به آرامی به سمت راست و چپ حرکت دهید. این بازی هم کودک را سرگرم مي‌کند هم باعث تقویت عضلات گردن او مي‌شود. این کار زمانی که کودک روی شکم خوابیده است نیز قابل اجراست.
* کودک از بدو تولد در بيشتر مواقع انگشتان خود را بسته نگاه مي‌دارد. مادر مي‌تواند با شعر خواندن انگشت‌های کودک را یکی‌یکی باز کند تا هم کودک سرگرم شود هم یاد بگیرد که مي‌تواند انگشتان خود را باز کند!
دو ماهگی و سه ماهگی
* در این سن عکس‌العمل‌های کودک به صدا و اشیا بیشتر شده است، مي‌توانیم از اسباب‌بازی‌های بیشتری مانند فرفره، آینه، جغهغه استفاده کنیم. برای آشنا کردن کودک با اسباب‌بازی‌ها لازم است کودک را با گذاشتن بالش در پشت او کمک کنید تا به اطراف خود مسلط باشد و اسباب‌بازی‌های خود را ببیند. از بدو تولد تا زمانی که کودک شروع به صحبت کردن کند (رشد گفتار کودکان بسیار متفاوت است و نمي‌توان زمان شروع صحبت کردن یک کودک را با ديگر کودکان مقایسه کرد) بهترین ابزار کنار هر بازی شعر خواندن است که باعث تقویت مهارت گفتاری نیز مي‌شود و همچنین بازی را برایش دوچندان جذاب مي‌کند.
* شعر خواندن با ادا و اطوار نیز برای این سن بسیار هیجان‌انگیز است به‌خصوص اگر آن را مادر اجرا كند.
* از سه ماهگی کودک بدن خود را درک مي‌کند و مي‌تواند اسباب‌بازی‌های سبک و نرم را در دست خود بگیرد و تکان دهد، بهتر است اسباب‌بازی که انتخاب مي‌کنیم علاوه بر نرم و سبک بودن صدادار باشد که نظر کودک را به خود جذب کند.
*
سه ماهگی تا شش ماهگی
* در این سن کودک درک بیشتری را از اطراف خود دارد. در بيشتر کودکان علاقه به آینه و دیدن چهره خود در آینه یک بازی بسیار جذاب و هیجان‌انگیز است.
* از این سن مادر مي‌تواند بازی دالی را با کودک خود آغاز کند. مي‌توانیم بازی دالی را جلوی آینه انجام دهیم تا شاهد قهقهه زدن‌های فرزند خود باشیم.
* یک بازی دیگر که بین کودکان چهار تا شش‌ماهه بسیار جذاب است، بازی با بادکنک است. به این صورت که دو عدد بادکنک بادی را به پاهای کودک ببندید. کودک با تکان دادن پاهای خود مي‌تواند بادکنک‌ها را تکان دهد و از کاری که مي‌کند، لذت ببرد. این بازی در رشد حرکتی کودک نیز بسیار مفید است.
* در شش ماهگی می‌توانیم هواپیما بازی را شروع کنیم، به این شکل که بدن خود را روی زمین قرار دهید و دست‌ها پاهایتان را از زمین جدا کنید. این کار را دقیقا در میدان دید کودک انجام دهید تا به مرور یاد بگیرد که بدن‌تان را از زمین جدا کند.
* یک بازی دیگری که برایم تجربه فوق‌العاده‌ای خلق کرد بازی«دادن و گرفتن» بود، چراکه بیشترین خنده را در صورت کودکم دیدم! به این صورت که اسباب‌بازي را از به دست او بدهید، پس از چند ثانیه از او بگیرید و دوباره به او پس دهید. این کار را با لحن شوخی و خنده ادامه دهید.
* بازی با دستمال کاغذی هم یک بازی هیجان‌انگیز برای کودک است که رفته رفته شروع به پاره کردن و تکه‌تکه کردن دستمال‌ها می‌کند.
شش ماهگی تا نه ماهگی
* از شش ماهگی کودک کم‌کم مستقل می‌شود و دوست دارد تا با غذای خود بازی کند و با انگشت خود غذا را بخورد. این کار یک بازی جذاب برای کودک است.
* از هشت ماهگی کودک می‌تواند برای مدت کمی بنشیند، در این سن علاقه‌اش به بازی بیشتر و بیشتر مي‌شود. دیگر دوست دارد بسیاری از وسایل خانه را اسباب‌بازي خود کند. به‌خصوص وسایلی که با آن بتواند صدا در بیاورد. مانند قابلمه و قاشق چوبی ...
* پرکردن و خالی کردن آب از ظرفی به ظرف دیگر نیز یکی از سرگرمی‌های خوب برای کودکانی است که مي‌توانند برای یک ربع بدون کمک بنشینند. با انتخاب ظرف‌های مناسب که کودک به‌راحتی بتواند با دست خود آن را بگیرد او را تشویق به بازی با آب کنید. این بازی یکی از ابتدایی‌ترین بازی برای هماهنگی چشم و دست است.
*
نه ماهگی تا یک‌سالگی
* تا قبل از نه‌ماهگی مي‌توانیم به کارهای خانه و خانه‌داری خود در کنار بچه راحت‌تر رسیدگی کنیم ولی پس از آن روال عادی خانه کمی بهم می‌ریزد. در این دوران تسلط کودک بر بدن خود بیشتر شده است و دوست دارد بیشتر فعالیت کند. کم‌کم چهار دست‌وپا رفتن، ایستادن و راه رفتن را امتحان مي‌کند. پس بهتر است خانه را به مکانی کاملا امن برای کودک خود تبدیل کنیم. با جمع کردن وسایل اضافه (شکستنی، شوینده، گیاهان خانگی، گلدان‌ها تزئینی...) و پوشاندن جاهایی که احتمال ضربه خوردن کودک را می‌دهیم خانه را تبدیل به یک زمین بازی کنیم.
* استفاده از واکرهای کودک یکی از اسباب‌بازي‌های کمکی است که به راه رفتن فرزندم بسیار کمک کرد. البته واکرهای کودک به‌اندازه روروک امن نیستن ولی در سال‌های اخیر دکترها استفاده از روروک را ممنوع کردند.
* در فصل گرما یکی از بازی‌هایی که مي‌تواند کودک را بین یک تا دو ساعت سرگرم کند. آب بازی در فضای باز با استخر‌های بادی کوچک است. در این سن پسرم هنوز به‌راحتی نمي‌توانست بنشیند ولی با قرار دادن او در استخر بیشتر تلاش مي‌کرد تا تعادل خود را برای نشستن نگه دارد و کم‌کم به مهارت نشستن و بازی کردن او بسیار کمک کرد.
* بازی با مکعب‌های کوچک یک سرگرمی خوب دیگری است که مهارت دست‌های کودک را تقویت مي‌کند. به این شکل که مکعب‌ها را به همراه یک ظرف بزرگ در اختیار کودک گذاشته و اجازه دهید تا با دستان خون مکعب‌ها را در ظرف بریزد.
* کتاب‌هایی با شکل‌های رنگی و جذاب را انتخاب کنید و با یکدیگر عکس‌های کتاب را تماشا کنید و قصه‌ای کوتاه تعریف کنید. آشنا کردن کودک با کتاب و قصه برای تربیت و آموزش کودک بسیار مفید است. چراکه قصه‌ها در خیلی از موارد تربیتی که نمي‌توانیم مستقیم بیان کنیم به ما کمک مي‌کنند.
بازی ابزاری برای نزدیک شدن به جسم و روح کودک است. بنابراین برای بازی کردن با فرزندان‌مان حتما وقت بگذاریم.
