ویتامین ب 12
قبل از هر چیز بهتر است وظایف عضو ارشد این خانواده را بشناسید. ویتامین ب 12 یا کولامین تنظیم عملکرد دستگاه عصبی کل بدن را در دست دارد. ویتامین ب 12 یک ویتامین حساس و خیلی مهم برای بدن است. این ویتامین در تولید یاختهها نقش مهمی دارد و وظیفه آن شرکت در همانندسازی ژنهای هسته سلول است. این ویتامین همچنین باعث تکثیر سلولها در بافت عصبی و دستگاه گوارش و مغز استخوان میشود. این ویتامین در تشکیل و رشد گلبولهای قرمز خون موثر است. ب 12 در تولید سلولهای قرمز خون نقش مهمی دارد و برای ساخت و تثبیت DNA کمککننده است. تولید سلولهای قرمز خون در صورت کمبود ویتامین ب 12 کم میشود. کم خونی هم زمانی اتفاق میافتد که سلولهای قرمز خون کم میشوند.
علایم کمبود ویتامین ب 12
نبود این ویتامین در بدن باعث بروز کم خونی و کنفوزیون ـ نوعی گیجی و کاهش هوشیاری ـ در افراد سالمند میشود. افسردگی، مشکلات روانی مثل زوال عقل و پارانویا از کمبود ویتامین ب 12 است. نبود این ویتامین ممکن است بروز خستگی شدید، سوزنسوزنشدن دست و پاها، ضعف و لاغری شود. دوبینی، اضطراب، کاهش کیفیت پوست، مشکلات حافظه، ناباروری و سقط جنین و... از علایم کمبود ویتامین ب 12 در بدن است.
ویتامین ب 6
ویتامین ب 6 به ویتامین خوش خلقی و مهربانی معروف است. این ویتامین روی عملکرد مغز و روی ناقلهای عصبی دوپامین و سروتونین تاثیر میگذارد. این دو ناقل عصبی هم نقش مهمی در خلقوخو و اخلاق خوش ما دارند. ویتامین ب 6 به غیر از اخلاق خوش حواسش به اکسیژنرسانی به مغز هم هست. سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند. این ویتامین مهم یا همان پیریدوکسین به بدن کمک میکند تا غذا را به انرژی تبدیل کند. ب 6 به بدن کمک میکند تا در مقابله با عفونتها پیروز شود. این ویتامین در دوران بارداری نقش مهمی در رشد مغز نوزاد ایفا میکند.
علایم کمبود ویتامین ب 6
افسردگی، بیخوابی، نگرانی و دلواپسی، نارسایی قلبی، پرکاری تیروئید، عدم تمرکز، ضعف قدرت دفاعی بدن، دل درد در کودکان، کم خونی سیدروبلاستیک، پرخاشگری و آشفتگی از نشانههای کمبود ویتامین ب 6 در بدن است. نبود ویتامین ب 6 همچنین باعث ترکخوردگی و زخم در امتداد لبها میشود. حالت تهوع، درماتیت و حساسیت پوستی و عفونت بدن هم از دیگر نشانههای کمبود این ویتامین بسیار مهم از خانواده ب است.
ویتامین ب 1
ویتامین ب 1 یا تیامین یکی دیگر از ویتامینهای خانواده ب است که نقش مهمی در سلامتی بدن دارد. این ویتامین نقش مهمی در تولید انرژی ناشی از مصرف غذاها دارد به همین دلیل به تنفس سلولها کمک میکند. یکی از مهمترین خواص این ویتامین نقش ضد استرسی آن است. تیامین باعث تقویت سیستم ایمنی بدن میشود و به بدن در مقابله با استرس کمک میکند. ویتامین ب 1 به افزایش توانایی مغز و البته عملکرد صحیح قلب هم کمک زیادی میکند. تیامین در انتقال پیامهای عصبی نقش مهمی دارد. ما بهطورکلی برای انجام هر حرکتی یا درک حواس از محیط به پیامهای عصبی از مغز به اعصاب بدن و برعکس نیاز داریم، تیامین نقش مهمی در این انتقال پیام ایفا میکند.
علائم نبود ویتامین ب 1 در بدن
نبود ویتامین ب 1 اولین تاثیر را روی فعالیت مغز و اعصاب میگذارد. کمبود این ویتامین با بیاشتهایی، یبوست و سوء هاضمه همراه است. اضطراب ، بالارفتن ضربان قلب و سرعت نبض از دیگر عوارض نبود ویتامین ب 1 در بدن است. در مراحل شدید کمبود این ویتامین فلج، بیحسی پوست و بیماری بربری دیده میشود که با اختلالات هصبی همراه است.
ویتامین ب 2
ویتامین ب 2 یکی دیگر از اعضای خانواده پرتعداد و البته مهم ب است. ویتامین ب 2 یا ربیو فلاوین نقش مهمی در سلامت ارگانهای بدن و البته غده تیروئید دارد. ریبوفلاوین به رشد اندامهایی مثل پوست، چشمها، سیستم ایمنی و سیستم عصبی و اندامهای رابط کمک میکند و نقش مهمی هم در سوختوساز بدن و تولید انرژی دارد. تقویت و حفظ سلامت پوست، ناخن و مو از خواص ویتامین ب 2 است. حفظ سلامت قرنیه و تقویت بینایی از دیگر خواص مهم این ویتامین است. ریبوفلاوین در دوران بارداری به سلامت جنین کمک زیادی میکند. کمبود این ویتامین در زنان باردار باعث عارضه شکاف لب و بروز برخی نقصهاي مادرزادی قلب در جنین میشود.
نشانههای نبود ویتامین ب 2 در بدن
نبود این ویتامین میتواند باعث بیاشتهایی یا حتی پرخوری بیش از حد شود. درد و سوزش لبها، زخم گوشه لبها، قرمز و متورمشدن زبان میتواند از نشانههای کمبود این ویتامین باشد. کم خونی شدید، سردردهای میگرنی و حتی آب مروارید در سنین بالا از دیگر نشانههای کمبود ریبوفلاوین در بدن است.ژ
ویتامین ب 3
ویتامین ب 3 یا نیاسین نقش مهمی در سلامت پوست، روان و گوارش هر فرد دارد. نیاسین ترکیب دو ماده شیمیایی اسید نیکوتینیک و نیکوتین آمید است. بدن این مواد شیمیایی را برای تولید دو ماده شیمیایی اضافی NAD وNADP تجزیه میکند. این دو ماده در انواع واکنشهای شیمیایی بدن نقش دارند و از متابولیسم سلولی حمایت میکنند. این ویتامین حلال در آب است، یعنی بدن نمیتواند آن را ذخیره و تولید کند.
علایم کمبود ویتامین ب 3
کمبود شدید ویتامین ب 3 باعث میشود فرد به بیماری پلاگر مبتلا شود. پلاگر بر پوست، سیستم عصبی، سیستم گوارش و غشاهای مخاطی مثل چشم و بینی تاثیر میگذارد. درد و سوزش گلو، سینه یا معده از دیگر علایم این بیماری است. تغییرات در شخصیت روان مثل از دستدادن ارتباط با واقعیت یا روانپریشی، مشکلات حافظه، افسردگی و پارانویا هم از علایم این بیماری مرموز است. غیر از بیماری پلاگر کمبود ویتامین ب 3 میتواند باعث خستگی، سردرد، سرگیجه، گردش خون ضعیف و تغییر در تفکر یا ناتوانی در تمرکز شود.
ویتامین ب 9
ویتامین ب 9 یا اسیدفولیک یکی از مهمترین اعضای این خانواده پر جمعیت است. دریافت اسید فولیک برای زنان باردار از نان شب واجبتر است. پیشگیری از نقصهاي مادرزادی جنین، کاهش خطر حملات قلبی، درمان کم خونی، کاهش کروموزمهای غیرطبیعی اسپرم وکاهش افسردگی از وظایف ویتامین ب 9 در دوران بارداری یک زن است. اسید فولیك از سقط خودبهخودی جنین جلوگیری میکند. این ویتامین یک ماده مغذی برای پیشگیری از کم خونی در دوران بارداری است. اسید فولیک میتواند خطر دردهای زودرس زایمان و پره اکلامپسی یا فشار خون بارداری را کاهش دهد. اسید فولیک هم در آب حلال است و از طریق ادرار خارج میشود. این ویتامین در بهبود خلقوخو و اشتها نقش مهمی دارد. اسید فولیک با جلوگیری از افزایش تشکیلی هموسیستین در بدن مانع از انتقال خون و سایر مواد مغذی به مغز میشود و افزایش هموسیستین در ترشح هورمون سروتونین باعث حال خوب بدن میشود. همچنین این ویتامین همه کاره جلوی بیماریهای قلبی و سکته را میگیرد.
ویتامین زنانه
اسید فولیک بیشتر یک ویتامین مخصوص زنان است. یکی از فواید این ویتامین این است که از ابتلا به سرطان سینه در زنان کمک میکند. دانشمندان معتقدند جذب فولات اندک باعث افزایش سرطان سینه در زنان میشود. همچنین جذب کافی فولات به مقابله با سرطان معده، لوزالمعده، روده و سرطانهای مربوط به گردن کمک میکند.
نشانههای کمبود ویتامین ب 9
کمبود این ویتامین مهم باعث مسائل زیادی میشود. مثلا رشد ناقص، التهاب زبان، بد خلقی، از دست دادن اشتها و اسهال و کم خونی بهشدت در نبود این ویتامین دیده میشود.
فولیک اسید نقش مهمی در ساخت گلبول قرمز دارد، نبود آن باعث می شود اکسیژن کافی به سلولها نرسد و بدن دچار کمخونی و خستگی و کسالت همیشگی شود. کم خونی ناشی از کمبود اسیدفولیک در بارداری خطر ابتلا به نقصهاي تولد در کودک بهویژه نقص نخاعی را افزایش میدهد.
ویتامین ب 5
ویتامین ب 5 به شکل کوانزیم در سلولهای زنده پیدا میشود. این ویتامین کربوهیدرات را به گلوکز تبدیل میکند که سوخت رایج بدن برای تولید انرژی محسوب میشود. ویتامین ب 5 از جمله ویتامینهایی است که برای تولید گلبولهای قرمز ضروری است و به بدن کمک میکند که غذای مصرفی را به انرژی تبدیل کند. ویتامین ب 5 نقش مهمی در جلوگیری از افسردگی دارد. این ویتامین به تولید ویتامین دي کمک زیادی میکند. این ویتامین به تولید هورمونهای مربوط به استرس و هورمونهای جنسی در غدد فوق کلیه کمک میکند. ویتامین ب 5 درکنترل استرس ناشی از سردردهای میگرنی، فشارهای روانی، سندرم خستگی مزمن نقش مهمی دارد.
ویتامین ب 17
امیگدالین را میشناسید؟ ویتامین ب 17 نوعی ترکیب شیمیایی است که در هسته بعضی از میوهها مثل زردآلو، سیب، گلابی، آلو و هلو پیدا میشود. البته سر خاصیت این ویتامین حرف و حدیثهای زیادی وجود دارد. مخالفانش میگویند سمی است اما موافقانش معتقدند این ویتامین میتواند به درمان سرطان کمک کند. چون ماده موثر موجود در دانه این میوهها حاوی سیانید است و این ماده فقط روی سلولهای سرطانی تاثیر میگذارد و با سلولهای سالم کاری ندارد. موافقان این ویتامین معتقدند ویتامین ب 17 به دلیل اینکه تیتان سدیم دارد میتواند باعث کاهش فشار خون شود و جلوی سکته قلبی را بگیرد. محققان معتقدند استفاده کمی از هسته این نوع میوهها نه تنها مضر نیست بلکه باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و رفع انواع عفونتها میشود.
ویتامین ب 7
بیوتین یا ویتامین ب 7 یک ترکیب محلول در آب است و یکی از ویتامینهای ب کمپلکس شناخته میشود. این ویتامین در متابولیسم چربیها، کربوهیدراتها، پروتئینها و تولید انرژی بدن تاثیر زیادی دارد. ویتامین ب 7 بهطور مشخص به بهبود و رشد مو و ناخن کمک زیادی میکند. بیوتین باعث میشود که بدن کراتین بیشتری تولید کند. کراتین پروتئینی است که در رشد مو، ناخن و بهبود پوست نقش دارد. از نشانههای متداول کمبود بیوتین میتوان به نازکشدن موها، علائم عصبی مثل افسردگی و بیحالی، حلقه قرمز رنگ و پوستهای دور چشمها، بینی و دهان و حس خارش در بازوها و پاها اشاره کرد. کمبود این ویتامین در زنان باردار میتواند باعث رشد غیر طبیعی جنین شود. مطالعات نشان میدهد که مصرف بیوتین به همراه کروم قند خون بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 را کاهش میدهد، استفاده از بیوتین مقاومت به انسولین در این بیماران را هم کم میکند. بیوتین همچنین به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک میکند، متابولیسم بدن را افزایش میدهد و در حفظ سلامت بافت عضله، مغز استخوان و سیستم عصبی تاثیر خیلی زیادی دارد.
با چه آزمایشی میتوان به کمبود ویتامین پی برد؟
دکتر حسین مقدسی هماتولوژیست معتقد است آزمایش ویژه و خاصی برای شناسایی کمبود این ویتامینها در بدن وجود ندارد. او به همشهری تندرستی میگوید: «آزمایشگاههای تشخیص پزشکی عموما ویتامین ب 12 را اندازهگیری میکنند. اسم خاصی هم ندارد به اسم آزمایش ب 12 معروف است. کمبود ویتامین ب 12 یکی از دلایل اصلی کم خونی است. در کنار این آزمایش کم خونی را هم انجام میدهند. آزمایش ب 9 یا اسید فولیک را با هم و در یک نسخه انجام میدهند. این آزمایش به صورت روتین در همه آزمایشگاههای تشخیص طبی با یک آزمایش خون ساده انجام میشود. این دو ویتامین مهم منبع حیوانی دارند و در غذاهای گیاهی پیدا نمیشوند به همین دلیل بیشتر کسانی که گیاهخوار مطلق هستند دچار کمبود این دو ویتامین و درواقع کم خونی میشوند. پزشک متخصص برای تشخیص این نوع کم خونی هم دستور سنجش ویتامین ب 12 و ویتامین ب 9 را میدهد. بقیه ویتامینها با عوارض و نشانههایی که روی بدن دارند شناخته میشوند و آزمایش تشخیص طبی خاصی ندارند.»