دزدی بیت کوین از برق کشاورزی

ساعت از 9 شب گذشته است و درمیان تاریکی جنگل‌های شمال چراغ‌های روشن از دوردست خودنمایی می‌کند. از فاصله دور صدای کولرهای گازی که در پنجره‌های اطراف سوله کار گذاشته شده به گوش می‌رسد. هرچه به این سوله نزدیک می‌شویم، صدا هم بیشتر می‌شود. علاوه بر هشت کولر گازی صدای فن دستگاه‌های استخراج‌کننده بیت کوین که در دو ردیف به‌صورت شبانه روزی کار می‌کند، قابل تحمل نیست.

درهر ردیف 60 دستگاه استخراج‌کننده بیت کوین که هر یک بین 5 تا 9 میلیون تومان قیمت دارد، با کابل‌های رنگارنگ به هم وصل شده‌اند.

علی 35 ساله صاحب این زمین کشاورزی که در اطراف یکی از شهرهای شمالی از سال‌ها قبل مجوز گلخانه گرفته خیار و گوجه پرورش می‌دهد، اما آوازه طی کردن ره صدساله در یک شب با ارزهای مجازی او را وارد این کار کرده و از دو سال پیش برای نصب دستگاه‌های ماینر یک سوله در کنار گلخانه‌های خود ساخته است.

می گوید: «از سه سال پیش با موضوع استخراج ارزهای مجازی آشنا شدم. در آن زمان چیز زیادی از این کار بلد نبودم، اما با تحقیق و کمک یکی از دوستان وارد این کار شدم.»

به‌گفته وی در هر شبانه روز هر دستگاه ماینر حدود 2 صدم بیت کوین استخراج می‌کند. گفتنی است هم‌اکنون قیمت هر بیت کوین به 7 هزار و 113 دلار رسیده که معادل 105 میلیون تومان می‌شود. فعالان این حوزه با دستگاه‌های ماینر(معدن کاو) و راه‌اندازی کیف پول الکترونیکی و اتصال به یکی از استخرهای ارزمجازی کار خود را آغاز می‌کنند.

علی در پاسخ به این سؤال که چرا دستگاه‌های خود را در کنار گلخانه‌های خود نصب کرده، می‌گوید: «دستگاه‌های ماینر یا استخراج‌کننده برق زیادی مصرف می‌کند و به همین دلیل استفاده از برق خانگی چندان صرفه اقتصادی ندارد. اما به‌دلیل ارزان بودن برق کشاورزی نسبت به سایر بخش‌ها بهترین مکان مزارع کشاورزی است.»

البته سروصدای زیاد دستگاه‌های ماینر که برای خنک ماندن باید فن‌های قوی آنها در تمام شبانه روز کارکند هم دلیل دیگری است که به اصطلاح مزارع ماینینگ را به اطراف شهرها برده است.

درواقع به‌دلیل یارانه‌ای بودن برق کشاورزی، استخراج‌کنندگان بیت کوین در اراضی کشاورزی از یارانه‌های پنهان هم استفاده می‌کنند.

اولین استخراج‌کنندگان بیت‌کوین به ازای هر ۱۰ دقیقه ۵۰ بیت‌کوین پاداش می‌گرفتند. به‌طور تقریبی هر چهار سال این مقدار نصف می‌شود. در ابتدا استخراج هر ماینینگ هر بلوک ۵۰ بیت‌کوین بود. این عدد در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۶ به ترتیب به ۲۵ و ۱۲.۵ بیت‌کوین کاهش یافت. احتمال می‌رود نصف‌شدن پاداش بعدی سال ۲۰۲۰ عملی شود و این عدد به ۶.۲۵ برسد.

تا چند سال پیش کامپیوترهای خانگی معمولی هم می‌توانستند به استخراج سودآور بیت‌کوین بپردازند؛ اما با گسترش شبکه بیت‌کوین و افزایش تعداد ماینرهای آن استخراج به‌صرفه بیت‌کوین با تراشـــــه‌های مخصـــــوصی به‌نـــــــام

(ASIC) Application Specific Integrated Circuit Chips

امکان‌پذیر است. سختی استخراج به‌شدت افزایش یافته و هم‌اکنون در اواخر سال ۲۰۱۸ این کار فرسایشی است. طبق محاسبات به‌صورت میانگین با یک کامپیوتر خانگی در هر سال شما موفق به استخراج ۰.۰۱ بیت‌کوین می‌شوید؛ یعنی اگر شرایط و سختی استخراج مانند حال حاضر باشد، پس از ۱۰۰ سال شما موفق به ماین کردن یک بیت‌کوین خواهید شد.

اما ورود دستگاه‌های ماینر به ایران و برق ارزان شرایط را برای استخراج‌کنندگان تغییر داده است. دراین ارتباط یک کارشناس فناوری در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: « پس از افت شدید قیمت بیت کوین که از نزدیک 20 هزار دلار به حدود 3 هزار دلار رسید، صرفه اقتصادی استخراج برای بسیاری از کشورها از بین رفت و بسیاری دستگاه‌های خود را خاموش کردند.»

وی ادامه داد: «اما در ایران این اتفاق نیفتاد. درایران به‌دلیل برق ارزان همچنان صرفه داشت. درواقع چون بقیه استخراج‌کنندگان در دنیا کار نمی‌کردند، پاداش استخراج‌کنندگان دیگر افزایش یافت ضمن اینکه پیش‌بینی می‌شد که افت قیمت بیت کوین هم موقتی باشد.»

به گفته این کارشناس، در یک ماه یک دستگاه ماینر با 14 «تراهش» در حدود 2 صدم بیت کوین استخراج می‌کند به معنای دیگر در هر 50 ماه یک بیت کوین به دست می‌آید.

سایت LocalBitcoins که یک استارتاپ خرید و فروش بیت کوین است، در آخرین آماری که درباره خرید و فروش بیت کوین توسط کشورهای مختلف منتشر کرد، اعلام کرده بود روزانه ۱۶ میلیون دلار بیت کوین توسط کاربران ایرانی خرید و فروش می‌شود و از این نظر در رتبه ۲۹ جهانی قرار دارد. البته باید توجه کرد که این آمار فقط برای بیت‌ کوین است و دیگر ارزهای دیجیتال رایج مانند اتریوم، بیت‌کش یا مونروی که بین ایرانی‌ها محبوبیت دارند در آن لحاظ نشده است.

درکنار پیچیدگی‌ای که بسیاری از استخراج‌کنندگان را با زیان مواجه می‌کند، هزینه بالای برق هم یکی از موانع جدی بر سر راه استخراج است. دراین زمینه محققان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های الکتریکی جهان، Elite Fixtures، با مقایسه هزینه برق سراسر کشورهای جهان، ونزوئلا را به‌عنوان ارزان‌ترین کشور برای استخراج معرفی کردند. در ونزوئلا برای تولید یک واحد بیت کوین، شما فقط حدود ۵۳۰ دلار نیاز دارید. این رقم برای دومین کشور لیست، ترینیداد و توباگو بالغ بر حدود ۱,۱۹۰ دلار است. در ازبکستان که در رتبه سوم قرار دارد، یک ماینر برای استخراج یک واحد بیت کوین باید مبلغی بالغ بر حدود ۱,۷۹۰ دلار پرداخت کند. در ایران هزینه برآوردی مصرف برق به ازای هر بیت کوین 3 هزار و 217 دلار است.

اما نکته مهم استفاده از برق یارانه‌ای برای به دست آوردن بیت کوین است. دولت برای کاهش هزینه کشاورزان و هزینه تمام شده محصولات کشاورزی کمترین تعرفه را برای بخش کشاورزی درنظر گرفته است که همین ارزانی استخراج‌کنندگان بیت کوین را به این سمت جذب کرده است. روند صعودی مصرف برق ماینرها در دنیا که برآوردها نشان می‌دهد نیم درصد برق مصرفی جهان را شامل می‌شود حتی باعث نگرانی فعالان محیط زیست به‌دلیل گرم شدن زمین شده است.

استخراج بیت کوین (به انگلیسی: Bitcoin Mining) اصطلاحاً به فرایندی گفته می‌شود که طی آن با استفاده از سخت‌افزارهای خاص کامپیوتری در شبکه بیت کوین، قادر به حل مسائل رمزنگاری شده، تأیید صحت یک تراکنش و نهایتاً ایجاد یک بلوک در زنجیره بلوکی (بلاک چین) بیت کوین بود. افرادی که مجهز به این سخت‌افزارها در شبکه بیت کوین هستند، با تأیید تراکنش و تولید بلوک، مقداری بیت کوین (بنا به میزان سختی شبکه در لحظه) به‌عنوان پاداش دریافت خواهند کرد. این میزان در سال 2017 میلادی 12.5 بیت کوین است. در سال 2009 که اولین بلوک‌های زنجیره بلوکی بیت کوین در حال شکل گرفتن بود، سختی شبکه بسیار کمتر از حال حاضر بود. این موضوع باعث می‌شد تا بتوان با سخت افزارهای ساده‌تر (حتی با کامپیوترهای شخصی) بتوان بیت کوین تولید کرد. به‌همین دلیل نیز از سال 2009 تا 2017 چیزی حدود 17 میلیون از کل 21 میلیون بیت کوین موجود استخراج شد. اما رفته رفته با بالا رفتن سختی شبکه، سخت افزارهای خاصی با نام اسیک (ASIC) انحصاراً برای استخراج بیت کوین طراحی شد.