مجید غلامی جلیسه در آیین گرامیداشت «20 سال انتشار نشریه جهان کتاب» افزود: در مقایسه با حجم انبوه کتاب هایی که تولید می شود، تعداد افرادی که آثار خوب را گلچین کرده و به مخاطب معرفی کنند، رضایت بخش نیست؛ ما نیاز داریم مجله ای داشته باشیم تا علاقه مندان بتوانند با آثار نویسندگان و ناشران خوب آشنا شوند و از میان حجم انبوه کتاب، اثر مورد نیاز خود را پیدا و مطالعه کنند.
وی «جهان کتاب» را تنها مجله تخصصی در حوزه «کتاب» معرفی کرد؛ به طوری که افراد با مراجعه به آن می توانند با کتاب های خوبی که اخیراً منتشر شده، آشنا شوند.
جلیسه ادامه داد: در حوزه نقد نیز، تعداد نقدهای ما کم است؛ بر اساس پایان نامه ای که با موضوع «ضعف نقد در ایران» در سال ۱۳۴۹ منتشر شد، تعداد نقدهای ما از آثار منتشر شده، در هفت مجله ۳۱۲ عنوان بود؛ امسال که جشنواره نقد کتاب را برگزار کردیم مجموع کل مقالات به حدود ۵۰۰ اثر رسید.
بر اساس گفته مدیر عامل مؤسسه خانه کتاب، این مؤسسه 13 فصلنامه با محوریت نقد کتاب منتشر می کند.
** فضای مجازی آفتی برای مجلات و نشریات مکتوب شده است
وی افزود: امروزه به مجلاتی مانند «جهان کتاب» به اندازه لازم توجه نمی شود و هر شخص یا گروهی با ایجاد شبکه ای در فضای مجازی به معرفی کار خود می پردازد؛ به طوری که با حجم عظیم و عجیب تولیدات در فضای مجازی مواجه هستیم که هیچ یک از آنها به صورت مکتوب ارائه نمی شوند.
جلیسه خاطرنشان کرد: در کشورهای توسعه یافته مبنای انتقال اطلاعات در فضای مجازی از چارچوبی منطقی برخوردار است؛ در کشور ما نیز وبلاگ نویسی که می توان گفت در گذشته رایج بود، آرشیو داشت؛ اما در شبکه های اجتماعی همچون تلگرام هیچگونه آرشیوی وجود ندارد و در آینده نمی توان از مطالب آنها بهره مند شد؛ بنابراین توصیه می شود پدیدآورندگان ابتدا آثار خود را به صورت مکتوب ارائه دهند و سپس آنها را در فضای مجازی منتشر کنند.
مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب بر این اعتقاد است که تب گروه های تلگرامی آنقدر زیاد شده که ما مجلات را کنار گذاشته ایم؛ در حدی که مجلاتی مانند «جهان کتاب» را فراموش کرده ایم.
وی برگزاری جلساتی مانند آیین گرامیداشت «20 سال انتشار نشریه جهان کتاب» را موجب ایجاد انگیزه در نسل جوان دانست؛ تا متوجه شوند اگر به چنین عرصه هایی گام بگذارند، کسانی هستند که قدرشناس آنان باشند.
** مرارت های یک نشریه کتاب در بخش خصوصی چیست
مدیر مرکز کتاب پژوهی ایران نیز در این نشست گفت: اگر بخواهیم مرارت های یک نشریه کتاب را در بخش خصوصی متوجه شویم باید چهار ضلع «دولت»، «ملت»، «ناشران و کتابفروشان» و «پدیدآورندگان آثار» را واکاوی کنیم.
سید فرید قاسمی تصریح کرد: نخستین مواجهه جهان کتاب با دولت، مجوز بود که حدود یک سال و نیم به طول انجامید؛ مواجهه دوم آن، نابرابری تسهیلاتی بود که به نشریات داده می شد؛ تسهیلات نشریه جهان کتاب در مقابل نشریات دیگر در حد هیچ بود. در مقابل، به نشریاتی سهمیه داده می شد که اکنون وجود ندارند؛ مواجهه سوم جهان کتاب با دولت، خرید نشریات کتاب بود؛ خرید نشریات کتاب به سلیقه مدیران بستگی داشت؛ اگر مدیر مردم آزار بود، این خرید متوقف می شد و اگر مردم دار بود، خرید اندکی برای کتابخانه ها از نشریه «جهان کتاب» صورت می گرفت.
وی با تمرکز بر ضلع دوم یعنی «ملت» ادامه داد: اساساً موفقیت یک نشریه کتاب نسبت مستقیمی با رونق نشر کتاب دارد.
مدیر مرکز کتاب پژوهی ایران درباره ضلع سوم یعنی «ناشران و کتابفروشان» بیان کرد: به جز اندک ناشرانی که قبل از تولد جهان کتاب از انتشار چنین نشریه ای اطلاع داشتند، عموم ناشران و کتابفروشان از این موضوع اطلاع نداشتند. نخستین مواجهه ناشران با این نشریه 17 مهر 1374 بود. همچنین اگر به مقایسه فهرست 20 ساله جهان کتاب که به زودی منتشر می شود، با تعداد اهل قلم کشور بپردازیم، به مواجهه «جهان کتاب» با ضلع چهارم یعنی «پدیدآورندگان آثار» پی خواهیم برد.
وی با اظهار اینکه دوستان جهان کتاب در این 20 سال تلاش کرده اند با صرفه جویی، چراغ این نشریه را روشن نگه دارند، افزود: شیوه های چاپ نشریه جهان کتاب به دلیل مسائل و مشکلاتی که در پیش راه بود، تغییر کرد؛ همچنین به لحاظ شکلی دچار تغییر شد اما به لحاظ محتوایی تغییر اندکی داشت.
قاسمی مراقبت های «جهان کتاب» از تمامیت ارضی ایران را از جمله ویژگی های این نشریه دانست و خاطرنشان کرد: منبع درآمدزایی همکاران و دوستان جهان کتاب، «جهان کتاب» نیست. همه نویسندگان این مجله نیز با عشق و ارادت کار می کنند و توقع مالی ندارند. به طور کلی «جهان کتاب» با حفظ اصول خود، معتدلانه در پی اصلاح نشر و کتاب در جهان بوده و هست.
مدیر مرکز کتاب پژوهی ایران اظهار امیدواری کرد که ای کاش در 21 سالگی جهان کتاب عزیزی بیاید یک بررسی تطبیقی داشته باشد بین 21 سال راهنمای کتاب و 21 سال «جهان کتاب»؛ این پژوهش به ما کمک می کند تا پی به زحمات دست اندرکاران پر تلاش این نشریه ببریم.
** 20 سال هم صحبتی در جامعه بی دیالوگ چیز کمی نیست
عنایت سمیعی، شاعر و منتقد ادبی نیز در آیین گرامیداشت «20 سال انتشار نشریه جهان کتاب» گفت: «جهان کتاب»، 20 ساله شده است؛ این طول عمر در وضعیتی که حتی مجله های دولتی نیز چندان نمی پایند، برای مجله مستقل «جهان کتاب» نیازمند پژوهشی است که فصلی از آن را باید به بخت بقا اختصاص داد.
وی ادامه داد: همکاران «جهان کتاب» تصور محدود از مجله را که یا بر گذران اوقات فراغت و سرگرمی تأکید دارد یا محل تسویه حساب های شخصی و غرض ورزی است، تغییر داده، غالباً متن های خود را به دلالت های تأمل برانگیز بدل کرده اند.
سمیعی بیان کرد: مجله جهان کتاب بر اثر همگرایی مسئولان و نویسندگان مجله، نهادهای نظارتی و خوانندگان اهل گذشت 10 هزار تومانی (به نرخ فعلی) و گذشت های ناگفتنی دیگر، 20 ساله شده است؛ یعنی افرادی 20 سال آزگار در گوشی با هم صحبت کرده اند؛ این هم صحبتی در جامعه بی دیالوگ چیز کمی نیست.
این شاعر و منتقد ادبی افزود: «جهان کتاب» مجله ای تخصصی است و خودداری آن از ورود به کتاب های گوناگون تخصصی، عملاً به آن صبغه ادبی، تاریخی و اجتماعی بخشیده است.
** مهرورزی خود را به مجلات بیشتر کنیم
نوش آفرین انصاری کتابدار برجسته و پیشکسوت و دبیر شورای کتاب کودک هم از دیگر سخنرانان این مراسم بود؛ وی گفت: «جهان کتاب» نسلی را تحت تأثیر قرار داده و دلبستگان خود را یافته که قطعاً اگر بی مهری ها نبود، بیشتر توسعه می یافت.
انصاری ادامه داد: یکی از دلبستگی هایی که مجله جهان کتاب به وجود می آورد، کتاب شناسی و کسب اطلاعات درباره تازه های نشر است. در این بستر، «جهان کتاب» به تدریج و با شخصیت ها و اندیشه های نو شکل گرفت. در این نشریه، تأثیر متقابل نشریه بر پدیدآورندگان نیز مطرح است؛ همچنین موضوع پیوند شخصی، انسانی و ظریف مدیران جهان کتاب با مخاطبان مشاهده می شود. «جهان کتاب» به اخلاق خاصی متعلق است؛ مهرورز و مشوق است.
مجید رُهبانی، سردبیر نشریه «جهان کتاب» نیز در این مراسم گفت: مخاطبان نشریه و ناشران، از جمله عواملی هستند که موجب بقای این نشریه در این 20 سال شده اند. تعداد ناشرانی که در این نشریه آگهی داده اند زیاد نیستند؛ اما امیدواریم این تعداد در آینده افزایش پیدا کند.
وی خاطرنشان کرد: مجله «جهان کتاب» کاری بود که امکان انجام آن را داشتیم و نه آن چیزی که باید انجام می دادیم.
در پایان آیین گرامیداشت «20 سال انتشار نشریه جهان کتاب»، از کتاب های «درگذشتگان کتاب آفرین به روایت جهان کتاب» و «نشر و کتاب به روایت جهان کتاب» که به کوشش حبیب بابایی تهیه و از سوی انتشارات مؤسسه خانه کتاب منتشر شده اند، رونمایی شد. همچنین از لوح فشرده «آرشیو کامل دوره 20 ساله جهان کتاب، شماره 322 و نمایه آن» که مربوط به سال های 1374 تا 1394 است و به کوشش حبیب بابایی تهیه و از سوی انتشارات خانه کتاب منتشر شده، رونمایی شد.
قدردانی از نویسندگان نشریه «جهان کتاب»، کامیار عابدی، زری نعیمی و معصومه علی اکبری از دیگر بخش های این آیین بزرگداشت بود.
