ادعاهای یک مستندساز
هادی آفریده معتقد است، زوال آموزشی، کم‌دانشی فیلمسازان و اعمال نظر نابجای سفارش‌دهندگان از مهمترین عواملی است که باعث شده سینمای مستندِ صنعتی، جنبه هنرمندانه و نگاه زیباشناسانه‌اش را از دست بدهد.
کد خبر: ۷۵۱۸
تاریخ: ۲۳ بهمن ۱۳۹۵ - ۱۲:۱۷
این مستندساز ضمن اشاره به اینکه مستند صنعتی از لحاظ حائز اهمیت بودن با دیگر مستندها و قالب‌های هنری در یک رده قرار می‌گیرد، بیان کرد: مسئله پذیرش سفارش و انجام آن به روش هنرمندانه مهمترین ویژگی است که یک مستندساز در گونه صنعتی باید رعایت کند.
«آفریده» در ادامه از آثار شاخص مستند صنعتی در جهان مثل فیلم «شیشه» ساخته برت هانسترا نام برد و با تاکید بر اینکه سینمای مستند صنعتی دارای اصول و استاتیک هنرمندانه است، بیان کرد: سینمای مستند ما در چند دهه گذشته جنبه هنرمندانه و نگاه زیباشناسانه‌اش را تقریبا از دست داده و بیشتر تبدیل به یک کالا و شیء صنعتی شده است. این در حالیست که این گونه از آثار در دهه ۵۰ و ۶۰ بیشتر یک کالای هنرمندانه و دارای نگاه زیبایی‌شناسانه بودند.
آموزشِ خالی از خلاقیت؛ مشکل سینمای امروز
وی همچنین درباره مهمترین مشکل ساخت مستندهای صنعتی بیان کرد: در ساخت این آثار مهمترین مسئله دغدغه مالی نیست، بلکه باید زوال فرهنگی در آموزش را مهمترین مشکل دانست.
کارگردان مستند «چنارستان» با اشاره به اینکه در تهیه آثار با مشکل عدم شناخت ژانر رو به رو هستیم، عنوان کرد: در سال‌های اخیر، آموزش سینما در کشور ما تبدیل به یک امر مکانیکی و خالی از خلاقیت شده است. این در حالیست که یک هنرمند نیاز دارد با آموزش ذهنش را بارور کند؛ البته ما این معضل را فقط درژانر مستند و صنعتی نداریم بلکه سینمای بلند هم با چنین ضعف‌هایی دست و پنجه نرم می‌کند.
نمی‌شود به مستندساز گفت فیلم سفارشی نساز
«آفریده» در ادامه، درباره تولید مستندهای سفارشی که مستندهای صنعتی هم جزئی از آن محسوب می‌شوند، یادآور شد: نمی‌توانید بگویید مستندساز فیلم سفارشی نسازد؛ چون مستندسازی اصولا یک پدیده سفارشی است. ما در گذشته مستندسازهایی داشتیم که با آموزش‌های صحیح، آثاری صنعتی با ویژگیهای دراماتیک و کانسپت زیبایی‌شناسانه ساخته‌اند که از جمله آنها میتوان به مستند صنعتی «یک آتش» ابراهیم گلستان اشاره کرد که یکی از مستندهای شاخص تاریخ سینمای ایران و جهان است.
وی افزود: مستند صنعتی «یک آتش» ساخته ابراهیم گلستان، علی‌رغم اینکه یک فیلم صنعتی محض است ولی در جشنواره فیلم کن جایزه می‌گیرد و وقتی این فیلم را به عنوان نمونه قرار می‌دهید، متوجه میشوید که یک مستندساز تا چه حد میتواند جهان‌بینی و نگاه زیباشناسانه داشته باشد.
دخالت سرمایه‌گذار در ساخت مستند؛ چالش اساسی فیلمساز
این مستندساز در ادامه‌ی تشریح دلایل افت کیفیت فیلم‌های صنعتی، از دخالت غیر اصولی سفارش‌دهندگان نام برد و گفت: امروزما وقتی درگیر ساخت یک مستند صنعتی می‌شویم، می‌بینیم که از آبدارچی تا رئیس شرکت خودشان را صاحب تفکر و سهیم می‌دانند که درباره ساخت فیلم نظر بدهند.
وی در عین حال، از برخی مستندسازان آماتور در این حوزه نیز انتقاد کرد و افزود: همان‌طور که عده‌ای کم‌سواد، فیلمسازی کوتاه را پُلی برای فیلمسازی بلند می‌دانند،مستندسازی صنعتی را هم محلی برای آزمون و خطا می‌دانند. این در حالی است که فیلمسازی در حوزه مستند صنعتی یک ژانر درخشان در تاریخ سینمای ایران و جهان است. ما قبل و بعد از انقلاب فیلمسازهایی داشتیم که کارهای شاخصی در این حوزه ساخته‌اند و هیچ وقت نخواستند کارهای بلند یا داستانی را در کارنامه کاری خود داشته باشند.
کارگردان «صورت خوانی» کاستی‌های آموزش را دلیل ایجاد این مشکلات دانست و گفت: این نگاه نشات گرفته از زوال فرهنگی و آموزشی جامعه و نگاه‌هایی است که داوران در جشنوارههای متعدد دارند و آن را با انتخاب‌های غلط بین هنرمندان تکثیر میکنند و مسیر ذهنی فیلمسازان را تغییر میدهند.
هادی آفریده در پایان با ابراز امیدواری از اینکه جشنواره فیلم و عکس فناوری و صنعتی بتواند به اصلاح نگاه به این حوزه و همچنین رفع اشکالات آموزشی کمک کند، اظهار کرد: اگر مخاطبان این جشنواره تنها مستندسازان باشند به نظرم جشنواره شکست می‌خورد. این جشنواره میتواند سیستم عرضه و تقاضای تولید مستند صنعتی را تغییر بدهد. چون مستندسازان غالبا آثار خودشان را نگاه میکنند ولی آن کسانی که نیاز دارند آثار شاخص مستند ایرانی وخارجی را ببینند سفارش‌دهندهها و مدیران روابط عمومی شرکتهای صنعتی و وزارتخانه‌ها هستند. آنها هستند که باید حضور پیدا کنند، تاثیر بگیرند و متوجه شوند که جهان مستند صنعتی یک جهان تخصصی است و جایی نیست که هرکسی بتواند وارد آن بشود و اعمال نظر کند.