صنعت بیمه یکی از مهمترین صنایع کشور به شمار میرود که در سالهای اخیر با رشد قابل توجه همراه شده است. به جز شرکت سهامی بیمة ایران، سایر شرکتهای بیمه در بازار سرمایه عرضه شده و سهام آنها در تابلوهای مختلف بازارهای بورس و فرابورس در حال معامله است.
این موضوع باعث شد تا عملکرد این شرکتها بیش از پیش مورد توجه ذینفعان قرار بگیرد و علاوه بر کارشناسان اقتصادی، تأمینکنندگان منابع مالی و ... نیز عملکرد این شرکتها را برای سرمایهگذاری در سهام آنها مورد بررسی قرار دهند. از اینرو پایش عملکرد هر یک از این شرکتها و مقایسة آنها به صورت افقی و عمودی مورد توجه تحلیلگران در بازار سرمایه است. در این گزارش به بررسی عملکرد شرکتهای بیمة خصوصی در سال 97، تغییرات آنها نسبت به سال 96 و مقایسة عملکرد آنها با یکدیگر میپردازیم.
بر اساس آمارهای منتشرشده در سامانة کدال بورس، مانده دارایی شرکتهای بیمة خصوصی (به جز شرکتهای بیمة اتکایی امین و ایرانیان) در پایان سال 97 به بیش از 480 هزار میلیارد ریال رسید که این رقم نسبت به ماندة پایان سال 96 با رشد 37 درصدی همراه شد.
نکتة قابل اهمیت دیگر در این حوزه اینکه شرکت بیمة دی با مانده دارایی حدود 63 هزار میلیارد ریال بیشترین مانده دارایی را در بین شرکتهای خصوصی بیمهای به خود اختصاص میدهد و در این زمینه برای نخستین بار گوی سبقت را از شرکتهای خصولتی بیمهای ربوده است.
در این ردهبندی شرکت بیمة پاسارگاد نیز در رتبة سوم قرار دارد. با این روند، عقب افتادن شرکتهای بیمة بزرگی همچون آسیا، دانا و البرز از شرکتهای بیمة خصوصی در سالهای آینده دور از انتظار نیست.
اما آنچه از میزان کمی داراییهای یک شرکت به ویژه در صنعت بیمه مهمتر است، کیفیت داراییها یا به عبارتی ترکیب داراییهای آن است. بررسیها نشان میدهد به صورت میانگین مطالبات از بیمهگذاران و نمایندگان با سهمی حدود 31 درصد بیشترین سهم از دارایی شرکتهای بیمه را به خود اختصاص میدهد.
در این دستهبندی سهم سرمایهگذاریها (اعم از کوتاهمدت و بلندمدت) تنها حدود 30 درصد بود. دارایهای ثابت مشهود (مثل ساختمان)، سایر حسابهای دریافتنی، موجودی نقد نیز دیگر اقلام مهم داراییها در شرکتهای بیمهای را به خود اختصاص میدهند.
با وجود رشد چشمگیر داراییها در شرکتهای بیمة خصوصی، رتبة نخست میزان حق بیمة دریافتی همچنان در اختیار شرکت بیمة آسیاست. با این همه بررسیها نشان میدهد در سالهای اخیر، آهنگ رشد حق بیمة دریافتی در شرکتهای بیمة خصوصی از شرکتهای بیمة خصولتی بیشتر بوده است. (شرکت بیمة زندگی خاورمیانه کمترین میزان از حق بیمة دریافتی در میان شرکتهای بیمه را داشت؛ اما به دلیل تازهتأسیس بودن و انحراف شدید در میزان رشد حق بیمة این شرکت از انعکاس آمار مربوط به این شرکت در نمودار خودداری شده است.)
همچنین آمارها نشان میدهد در سال 97 شرکتهای بیمه، حدود 85 درصدی از حق بیمة دریافتی خود را به صورت مستقیم نزد خود نگاه داشته و حدود 15 درصد دیگر از آن را اتکایی کردهاند. در این میان شرکت بیمة دی بیش از 50 درصد از داراییهای خود را اتکایی کرد این در حالی است که سهم حق بیمة واگذاری اتکایی از سوی شرکتهایی همچون بیمة پاسارگاد و بیمة کارآفرین تنها حدود شش درصد بود.
نسبت خسارت، یکی از اصلیترین معیارهای ارزیابی شرکتهای بیمه به شمار میرود که نشان میدهد این شرکتها چه میزان از حق بیمة دریافتی خود طی یک دوره را به عنوان خسارت پرداخت کردهاند. بررسیها نشان میدهد دو شرکت بیمة میهن و بیمة رازی با نسبت خسارت بیش از 80 درصدی، ضعیفترین عملکرد را در میان شرکتهای بیمة خصوصی در سال 97 داشتند. در سوی مقابل نیز سه شرکت بیمة زندگی خاورمیانه، تجارت نو و بیمة پاسارگاد بهترین عملکرد را در مقایسه با سایر شرکتها داشتند.
در زمینة بیمهگری (بدون توجه به عملکرد شرکت در زمینة سرمایهگذاری) شرکتهای بیمة دی، ما و البرز، سرآمد گروه بودند. این در حالی است که عملیات بیمهای شرکتهای آرمان، کوثر و رازی با زیان سنگین همراه بود.
در بخش سرمایهگذاریها (بدون در نظر گرفتن عملیات بیمهای شرکت) دو شرکت بیمة کوثر و تعاون با کسب بازده حدود 40 درصدی از سرمایهگذاریهای خود در سال 97 عملکرد بهتری نسبت به سایر شرکتها داشتند؛ این در حالی است که عملیات سرمایهگذاری شرکت بیمة حافظ در سال 97 با زیان همراه بود. (مبنای محاسبات انجامشده در این بخش میانگین ماندة سرمایهگذاریهای کوتاهمدت و بلندمدت شرکتها در طول سال و جمع درآمدهای حاصلشده از محل ذخایر فنی و سایر سرمایهگذاریهاست.)
مجموع عملکرد شرکتهای بیمه در حوزة عملیات بیمهای و سرمایهگذاری با لحاظ کردن هزینههای عمومی و اداری و سایر درآمدها و هزینههای غیر عملیاتی به سود یا زیان خالص منجر میشود. آمارها نشان میدهد در سال 97، چهار شرکت بیمة پاسارگاد، تجارت نو، ملت و کوثر با ثبت حاشیة سود خالص بیش از 10 درصدی، بهینهترین عملکرد را نسبت به حق بیمههای جذبشدة خود داشتند؛ هر چند این میزان حاشیة سود در مقابل حاشیة سود خالص بسیاری از شرکتهای فعال در سایر صنایع بسیار پایینتر است. در سوی مقابل شرکتهای بیمة آرمان، حافظ و بیمة سینا منفیترین حاشیة سود را در میان شرکتهای بیمهای در سال 97 به ثبت رساندند.
با احتساب عملکرد شرکتها در سال 97 و در پایان این سال چهار شرکت بیمة سینا، حافظ آرمان و رازی دارای زیان انباشته هستند که از میان آنها دو شرکت بیمة آرمان و حافظ در شمول مادة 141 اصلاحیة قانون تجارت قرار دارند. با این وجود بررسیها نشان میدهد شرکتهایی همچون بیمة نوین، زیان انباشتة خود در پایان سال 96 را به سود تبدیل کردند.
هر چند در گزارشهای بعدی به بررسی اجمالی شرکتها به صورت جداگانه میپردازیم؛ اما آنچه از عملکرد شرکتها در صنعت بیمه در سال 97 دیده میشود شاهد تحولات قابل توجهی بود که برای برخی شرکتها مبارک و برای برخی ناخوشایند بود.
رشد قابل توجه برخی شرکتها در زمینة داراییها و حق بیمة دریافتی و سودآوری، فروش برخی داراییهای مازاد، بهرهگیری از لجامگسیختگی بازار ارز، کسب بازدههای متفاوت از سرمایهگذاریها، تولد شرکتهای جدید در صنعت و ... تنها گوشهای از این تحولات است.
با این وجود برخی شرکتها نیز نتوانستند در این سال از موقعیتهای به وجود آمده استفاده کنند و به روند سودآوری خود سرعت بخشند یا خود را از کمند زیان نجات دهند.
بسیاری از تحولات رویداده در نیمة نخست سال 98 نیز فرصت طلایی بسیاری پیش روی مدیران صنعت بیمه بود که باید منتظر ماند و دید که این تحولات برای کدام شرکتها خوشایند و برای کدام شرکتها نامطلوب و زیانبار است.
منبع:بیمه داری نوین