نشست اقتصادی با موضوع «چالش ها و فرصت های تحریم های اقتصادی تحریم» امروز - چهارشنبه - در حاشیه همایش بین المللی «اقتصاد جهانی و تحریم ها» در دانشگاه الزهرا (س) برگزار شد.

محمدهادی مهدویان صاحبنظر پولی و بانکی و معاون پیشین بانک مرکزی در این نشست به تشریح روند تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران قبل و بعداز سال ۱۳۸۴ پرداخت و اظهار داشت: از سال های گذشته نظام بانکی ریلی و نظام حمل و نقل بین المللی کالاهای تجاری در ایران وجود داشت که ستون اقتصاد ملی کشور محسوب می شوند.

این صاحبنظر پولی و ارزی تاکید کرد: کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با وجود تحریم های ناجوانمردانه هنوز سرپا است و اگر این موارد را زمین گیر کنند دچار مشکلات بزرگی می شویم.

مهدویان گفت: خوشبختانه در دولت تدبیر و امید عنان وزارت امور خارجه در دستان محمد جواد ظریف است، وزیر امور خارجه امروز در این همایش اعلام خطر کرد که تندروی ها وضعیت را در کشور آنگونه نکند که سیاست های مبتنی بر بی عدالتی تبدیل به یک اجماع جهانی علیه ایران شود و شرایط دوباره آنگونه که نباید باشد، بشود.

وی خاطرنشان کرد: تمام گرفتاری های فعلی ما به خاطر سوءمدیریت در سال های ۱۳۸۴ تا ۹۲ است و به تعبیری به دلیل بی اطلاعی از وضعیت نظم جهانی و قدرت های حاکم در جهان؛ امروز گرفتار معضلاتی شده ایم که برون رفت از آن یک چالش بزرگ است.

این صاحبنظر پولی و بانکی ادامه داد: مدیریت و تدبیر متکی بر سه محور دانش، فلسفه مدیریت و برنامه ریزی است. اگر هر کدام از این سه پایه در مدیریت کشور را از دست بدهیم هزینه های سنگین بر اقتصاد کشور وارد می کنیم و وضعیتی ایجاد می شود که برگشت به گذشته امکان ناپذیر می شود.

مهدویان یادآور شد: قبل از سال ۸۴ اشخاص آمریکایی با اشخاص ایرانی حقوقی و حقوقی نباید مبادله می کردند، شرکت های آمریکایی نباید در بازار ایران ورود می کردند، همچنین انتقال فناوری از آمریکا به ایران نباید انجام می شد.

وی خاطرنشان کرد: تحریم ثانویه در آن دوران مطرح نبود و در زمان دولت اصلاحات و تا سال ۸۴ امتیازات ویژه ای به دلایل متعدد داشتیم و برخوردار بودیم. تا سال ۸۴ تحریم ها به بزرگی امروز نبود بلکه کوچک و قابل مدیریت بود.

این صاحبنظر پولی و بانکی در مورد دور دوم تحریم ها که از سال ۸۴ شروع شد، یادآور شد: پس از انتخابات سال ۸۴ با رئیس جمهوری وقت، گرفتاری های ایران هم شروع شد و تحریم ها شکل جدیدی پیدا کرد. اتفاق عمده ای که بعد از آن سال رخ داد، جداسازی بین اتحادیه اروپا و آمریکا از بین رفت و اتحادیه اروپا با سیاست های آمریکا علیه ایران همراه شد.

معاون پیشین بانک مرکزی گفت: در فاز دوم، تحریم های ایران شکل جهانی گرفت و وارد سازمان ملل و منجر به صدور قطعنامه های این سازمان شد. در فاز سوم همه ساله یک یا دو قطعنامه علیه ایران توسط سازمان ملل به عنوان تهدید صلح جهانی منتشر می شد.

مهدویان ادامه داد: تحریم ها سپس به تحریم های بیمه، ‌بانک مرکزی و انواع فعالیت های بانکی گسترش پیدا کرد. ویژگی فاز سوم تحریم این بود که آمریکایی ها نهادسازی کردند و با برنامه های سازمان ملل همه جای دنیا می رفتند و از کشورها خواستار اجرایی قطعنامه های این سازمان می شدند.

وی خاطرنشان کرد: کشورهایی که اجرا نمی کردند با ایران روابط ویژه و خاص داشتند چرا که از نفت ما انتفاع می بردند. فاز چهارم تحریم ها به دوره ای باز می گردد که ابتدا پشت پرده و بعد مقابل پرده و عیان همچنین منتج به سال ۹۴ و امضای برجام شد.

این صاحبنظر پولی و بانکی اظهار داشت: به طور مستمر با اروپایی ها جلسه برگزار می کردیم و آنها اطمینان می دادند که اجرای قوانین کشور آمریکا در مورد ایران را نمی پذیرفتند و بزرگ ترین مزیت دوران ۸۴ عدم پذیرش قانون شمولیت آمریکایی ها توسط اتحادیه اروپا بود.

معاون ارزی پیشین بانک مرکزی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: چند ۱۰ میلیارد دلار احکام توسط آمریکا علیه ایران صادر شده بود و منتظر این بودند که هر جایی دارایی های ایران را مسدود کنند.

قصد آمریکایی ها فروپاشی ایران از درون است

فرشاد مومنی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان سخنران دوم در این نشست، گفت: در حال حاضر به دلیل اینکه تمرین جدی در زمینه گفت و گو نداریم بر سر بدیهی ترین مسائل و تفاهم کردن با مشکل مواجه هستیم و در شرایطی که حادترین و خطیرترین اوضاع را تجربه می کنیم با غیرعادی ترین بحران هماهنگی هم روبرو هستیم.

وی ادامه داد: ما می توانیم یک موجود منفعل تابع نباشیم و برداشت من این است که به شیوه لقمان حکیم بینیم این طرحی عملیاتی برای زمین زدن ایران ناظر بر چه مولفه های است و توانایی های سیستمی خود را برای مقابله با آن ارائه دهیم.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی به هدف گذاری آمریکا علیه ایران اشاره و تاکید کرد: قصد آمریکایی ها فروپاشی ایران از درون است که مسئله ای بسیار حیاتی بوده و با زور نظامی مثل آنچه که در عراق اتفاق افتاد، ایران را زمین نمی زنند.

مومنی همچنین گفت: راهبرد کلیدی برای عینیت بخشیدن به این فروپاشی از درون هم ایجاد شکاف فزاینده ببین حکومت و مردم است. به دلایل و علل گوناگون که به ساخت ریشه دار اقتصاد سیاسی رانتی باز می گردد، کلید دار اصلی در این شکاف حکومت است و مردم با حکومت مشکل ندارند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: مخاطب چنین حرف هایی حکومت گران هستند و یک شاغول کلیدی باید بر تمام جهت گیری هایی صورت گیرد. شاغول این است که پیامدهای هر تصمیم و اقدامی در رابطه بین مردم و حکومت چه تاثیری می گذارد.

مومنی افزود: دشمن ساز و کارهایی عملیاتی کرد تا از طریق این شکاف، فروپاشی از درون را عملی کند حداقل در پنج کتاب به فارسی ترجمه و ۴۷ هزار گزارش تحقیقی توسط تیم تانک های آمریکایی تهیه و جمع بندی شده که در دسترس قرار دارد.

وی خاطرنشان کرد: صورت بندی و برنامه ریزی اجرایی که آنها عملیاتی کردند بر این محور است که چه مسیری برای ایجاد آن شکاف و فروپاشی از درون طی شود.

این اقتصاددان یادآور شد: بزرگ ترین و بی سابقه ترین تجربه عینیت یافته فروپاشی از درون مربوط به تجربه اتحاد جماهیر شوروی است و دانایان کشور این تجربه را باید زیر ذره بین بگذارند چرا که مولفه هایی عبرت آموز دارد.

مومنی در ادامه این نشست اقتصادی اظهار داشت: مسیری که آنها برای فروپاشی از درون در ایران طراحی کردند این است که تا آنجا که امکان دارد ابزارهای اداره اقتصاد ملی از دولت گرفته شود. در این جا کلیدی ترین اهرم روی منابع ارزی کشور است.

به گفته این استاد دانشگاه، در کشوری که تصلب ساختاری دارد، بزرگترین ابزاری که مختصر انعطافی در مواجهه با شوک ها پدیدار می کند، منابع ارزی است. حتی اوباما در ماجرای برجام گفته بود این توافق مبتنی بر اعتماد متقابل نیست، بلکه مبتنی بر راستی آزمایی است.

مومنی تاکید کرد: این اعتماد هر لحظه ممکن است شکسته شود و همان موقع اعلام کردم که باید منابع ارزی کشور به عنوان ذخایر استراتژیک ملی تلقی شود و برای هر یک دلار تخصیص آن حساب و کتاب های ویژه ای در نظر گرفته شود.

کشور با تنازع منافع روبرو است

عباس شاکری استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه این نشست اقتصادی گفت: در شرایط فعلی کشور با تنازع منافع روبرو است که منافع ملی به حکم علی الاطلاق در حاشیه قرار می گیرد و از طریق گرفتن ابزارهای اداره اقتصاد ملی از دولت، به شیوه ای ما را ترغیب کنند که مردم درد تحریم را بچشند و بعد آن را به طور مستقیم به حکومت نسبت دهند.

وی در سخنان خود با موضوع چالش ها و  فرصت های تحریم های اقتصادی اظهار داشت: در بحث تحریم ها این مسئله را بررسی می کنیم که آیا کشور ما می تواند این دوران را بگذراند؟ برخی خارجی ها تصورشان این بود که ایرانیان ممکن است حتی غذا برای خوردن نداشته باشند.

وی گفت: در سال های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ هر روز توده ای ها می گفتند امروز و فردا جامعه ایران از هم می پاشد اما هیچ اتفاقی نیفتاد چرا که یک سرزمین وسیع با منابع اقلیمی گسترده و متنوع پایه رفاه اولیه جامعه را تامین می کند.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: گاهی جامعه توسعه یافته متعادلی که حاشیه نشینی ندارد از نظر اعتماد و اطمینان از وضعیت با ثباتی برخوردار است و از نظر روحی، اخلاقی و انگیزشی مردم در وضعیت متعادلی قرار دارند؛ همچنین شاخص های رفاه مدرن هم به عنوان یک جامعه صنعتی در آن به عنوان یک جامعه توسعه یافته محقق می شود.

شاکری افزود: تحریم ها دستیابی ما به این جامعه را تهدید و محدود کرده و خودمان هم در برخی از موارد به آنها کمک کردیم. کشورهای همجوار ما بازارهایی دارند که به نظر می آید باید با هوشیاری تمام نهایت استفاده را از آن بکنیم.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: شکاف هایی در جامعه بین المللی و قطب های اقتصادی دنیا درمورد تعرفه ها، رقابت ها و مسائل نظامی و قطب بندی ها وجود دارد که کشور باید از آن استفاده و از این شکاف فرصتی برای خود در برنامه ریزی های تجاری اقتصادی دست و پا کند.

شاکری خاطرنشان کرد: ایران در یک جامعه شبه صنعتی قرار دارد و چه بسا الگوهای مصرفی خودمان را بر اساس کشورهای توسعه یافته مانند کالاهای صنعتی که در خانه ها مصرف می کنیم و ماشین های سواری که همه دنبال آن هستیم، تنظیم کردیم.

استاد دانشگاه علامه تاکید کرد: در این زمینه ضمن عکس العمل های شایسته و با احتیاط نسبت به فشارهایی که خارجی ها روی ما می آورند سیاست های ما باید به گونه ای باشد که از این فشارها بکاهد.