قولنج نوزاد چیست و چه ارتباطی با گریه‌های پیاپی دارد؟
به من از کولیک بگو...
دکتر فاطمه متین، متخصص کودکان و نوزادان
تصور کنید که بچه‌ها از بدو تولد گریه نمی‌کردند؛ در این صورت چگونه می‌توانستیم نیازهای آن‌ها را برطرف کنیم.
کد خبر: ۱۴۶۹۰
تاریخ: ۰۲ تير ۱۳۹۸ - ۱۴:۰۲
کودک با گریه‌اش به ما از نیازهایش می‌گوید یا دردهایش را به این شکل با صدای بلند مطرح می‌کند. پس اگر به‌تازگی مادر شده‌اید قطعا با گریه‌های نوزادتان تا الان به‌خوبی آشنا شده‌اید. گریه‌های که با زبان بی‌زبانی از درد، گرسنگی، پوشک کثیف، نیاز به خواب، یا حتی به آغوش کشیدن حرف می‌زنند اما این گریه‌ها ممکن است از حالت نرمالش خارج‌شده و در ساعت‌هایی از روز تشدید شود؛ به‌طوری‌که مادر دیگر توان آرام کردن نوزادش را نداشته باشد؛ این بی‌قراری‌های پی‌درپی ممکن است نه‌تنها نوزاد، بلکه شمارا بعد از یک سفر طولانی نه‌ماهه خسته کند اما باید بگویم که نگرانی‌ها را کنار بگذارید شاید کودک دلبندتان دچار کولیک یا همان قولنج نوزادی شده باشد. دکتر فاطمه متین، متخصص کودکان و نوزادان در این مطلب برایتان از کولیک یا قولنج نوزادان بیشتر می‌گوید. اگر کولیک، درد شبانه‌روزی شما و نوزادتان شده است این توصیه‌ها را از دست ندهید.
منظور از کولیک در کودکان چیست؟
دکتر فاطمه متین، متخصص کودکان می‌گوید: «منظور از کولیک در نوزادان، همان حملات و گریه‌های طولانی‌مدتی است که در نوزاد زیر چهارماه بدون هیچ علت خاصی شروع‌شده و نمی‌توان آن را به‌راحتی کنترل کرد. این گریه‌ها بيشتر اوقات بیش از سه ساعت و بیشتر از سه روز در هفته به‌صورت گریه‌های مداوم تکرار می‌شوند. کولیک نوزاد ممکن است که به‌صورت خودبه‌خود تا پایان چهارماهگی به‌طورکلی از بین برود اما مادرها باید در این شرایط صبور باشند و بتوانند این موقعیت را به‌خوبی مدیریت کنند تا خستگی ناشی از کولیک روی آن‌ها تاثیر نگذارد.»
**
تشخیص کولیک به چه صورت است؟
تشخیص بیماری نوزادان را به اطرافیان‌تان نسپارید. شاید آن‌ها تجربه بچه‌داری داشته باشند اما باید بدانید که شرایط فیزیکی هر نوزاد با نوزاد دیگر متفاوت است و ممکن است درمان‌های همیشگی روی او تاثیرگذار نباشد. دکتر فاطمه متین، متخصص کودکان تشخیص کولیک در نوزادان را در مرحله اول گریه و بی‌قراری‌های مکرر نوزاد و در مرحله دوم بررسی ديگر علت‌های ارگانیک و مرتبط با نوزادان می‌داند. این متخصص کودکان به همشهري‌تندرستی می‌گوید: «اگر گریه‌های نوزاد در ساعاتی از روز و در مدت بیشتر از سه روز باشد تشخیص کولیک برای نوزادان داده می‌شود. علاوه بر این کولیک در شیرخوارانی که مادرشان افسردگی پس از زایمان دارد بیشتر دیده می‌شود.»
**
علل بروز کولیک در نوزادان؟
دکتر متین به همشهري تندرستی می‌گوید: «هر گریه‌ای را کولیک اطلاق نکنیم، شیرخواران بیشتر عصرها و شب گریه می‌کنند و علل ساده دارند و باید بگوییم که کولیک علت قطعی و ثابت‌شده‌ای ندارد و به نظر یک گریه تشدید شده به دلایل فیزیولوژیک یا عاطفی در نوزادان است؛ بنابراین می‌توان گفت که این بیماری درمان قطعی و مشخصی هم ندارد اما زمان می‌تواند درمان خوبی برای این دردهای مکرر باشد. پس بهتر است در این شرایط با دادن اطلاعات مناسب به والدین و آرام کردن آن‌ها؛ راهکارهای مناسب مانند روش‌های درست تغذیه، خواباندن صحیح نوزاد یا تکنیک‌های آرام کردن شیرخوار را پیش روی آن‌ها قرار دهیم تا این مسیر دشوار برای آن‌ها کمی آسان‌تر شود. استرس مادر هم می‌تواند یکی از عوامل بروز این بیماری در کودک باشد. پس مادرها باید تمام تلاش‌شان را بکنند که دچار افسردگی یا استرس‌های شدید نشوند.»
**
چه تعداد از کودکان مبتلابه کولیک می‌شوند؟
فاطمه متین می‌گوید: «بیش از 10 درصد شیرخواران مبتلابه کولیک‌اند اما خوشبختانه این بیماری یک وضعیت خود محدود شونده و خوش‌خیم است و مادران باید در آرامش کامل و بدون استرس این دوران را سپری کنند تا دردهای مکرر نوزاد بعد از چند ماه به‌صورت خودبه‌خود آرام گیرد. کولیک در پسرها و در فرزند اول و در نوزادان نارس، نوزادان مادرانی که ضمن بارداری سیگاری بوده‌اند و در نوزادانی که شیر خشک می‌خورند بیشتر دیده می‌شود. بعضی شیرخواران به بعضی مواد غذایی که مادر مصرف می‌کند واکنش نشان می‌دهند شایع‌ترین آن‌ها: شیر پاستوریزه، آجیل، سیر، پیاز، تخم‌مرغ‌ها، نوشیدنی‌های کافئین دار و کلم است.»
**
آیا شرایط زندگی خانوادگی و محیطی روی کولیک و گریه کودک تاثیرگذار است؟
این موضوع را نمی‌توان صددرصد بیان کرد اما از جهتی دیگر نمی‌توان تاثیرات مستقیم شرایط زندگی روی نوزاد را از قلم انداخت. نوزاد بعد از 9 ماه آسایش وارد محیطی دیگر می‌شود؛ پس باید این محیط را برای او آماده کرد تا بتواند به‌راحتی با محل زندگی جدیدش آشنا شود. آرامش و همکاری بین زوجین باعث می‌شود نوزاد بیشتر احساس امنیت کند و با شرایط جدیدش راحت‌تر کنار بیاید. شاید پدرومادرهای که تازه نوزادشان را در آغوش گرفته‌اند هیچ خبری از روزهای سخت پیش رو نداشته باشند اما هر مادر باتجربه‌ای به‌خوبی می‌داند که روزها و ماه‌های اول قطعا بر هر خانواده‌ای دشوار است و ممکن است با ساعت‌ها بی‌خوابی همراه باشد؛ پس بهتر است پدر خانواده در این شرایط و روزهای پر از استرس کولیک همراه و هم‌قدم با مادر باشد تا فشارهای روحی باعث تشدید بیماری نوزاد یا افسردگی مادر نشود. دکتر متین معتقد است کولیک نوزادان با استرس و اضطراب والدین ارتباط ثابت‌شده و مستقیم دارد؛ پس تا آن‌جا که می‌توانید اضطراب و تنش‌ها را کم کنید تا زندگی نوزادتان از آرامش بیشتری برخوردار باشد. نکته مهم دیگر دود سيگار است که باید خانواده‌ها به آن اهمیت بدهند؛ اگر نوزاد تازه متولدشده مبتلابه کولیک باشد، قطعا دود سیگار درد آن را شدیدتر می‌کند. اگرچه کولیک کودک برای کل خانواده مشکل‌ساز است اما به نظر می‌رسد عواقب ماندگار خاصی نداشته باشد. رشد و تکامل کودکان مبتلابه کولیک نرمال است.
**
مراحل درمان کولیک
معمولا بچه‌ها عصرها بیشتر گریه می‌کنند اما والدین باید بدانند که گریه‌های نوزادشان برای درد شکمی یا کولیک است یا خیر. پس در این مرحله دوره‌های گریه کودک‌تان را به‌طورمرتب چک کنید. قدم بعد از تشخیص، درمان است. اوج گریه‌های نوزاد مبتلابه کولیک در شش هفتگی است اما بیشترین موارد کولیک از سن دو تا سه هفتگی تا چهارماهگی دیده می‌شود و فرق گریه کولیکی با گریه معمولی، طول مدت آن و سخت‌تر کنترل کردن آن است اما باید بگوییم که نوزادان مبتلابه کولیک اشتهای بیشتری برای شیر خوردن دارند و نکته قابل‌توجه این‌جاست که نوزادانی که شیر مادر می‌خورند کمتر به بیماری کولیک مبتلا می‌شوند و سیستم گوارشی آن‌ها با شیر مادر سازگارتر و قوی‌تر است.
**
کولیک با چه بیماری‌های دیگری اشتباه گرفته می‌شود؟
فاطمه متین به همشهري تندرستی می‌گوید: «این بیماری ممکن است با بیماری‌های دیگری مانند؛ آلرژی به شیر گاو، رفلکس، عدم تحمل لاکتوز، فتق اینگوینال، انواژیناسیون، عفونت‌ها مثل (عفونت گوش میانی، عفونت ادراری، مننژیت)، هیدروسفالی و ورود جسم خارجی به چشم اشتباه گرفته شوند. پس باید قبل از نسخه پیچیدن اطرافیان برای درد کولیک به پزشک مراجعه کرد.»
**
چگونه کودک را در این شرایط آرام کنیم؟
مشکل است بگوییم کولیک برای والدین دردناک‌تر است یا برای کودک، در بعضی مواقع مشاهده می‌شود که والدین به علت شنیدن صدای گریه‌های کودک برای ساعت‌ها دچار پریشانی و آشفتگی شده تا جایی که ممکن است درنهایت آن‌ها را وادار به گریه كند. یک کودک کولیکی ممکن است به گاز، رفلکس اسید یا یک حساسیت غذایی واکنش نشان دهد. دقت داشته باشید که هیچ‌گاه نوزاد مبتلابه کولیک را به‌شدت تکان ندهید و سعی کنید با آرامش با نوزاد رفتار کنید در این شرایط یا باید خستگی را کنار بگذارید یا کودک را به فرد بزرگ‌تری بسپارید تا برای دقایقی بتوانید استراحت کنید. دکتر متین می‌گوید: «درون سیستم گوارش انسان تعداد بسیار زیادی باکتری وجود دارند که نقش مهمی در تولید بعضی ویتامین‌ها در بدن دارند. یکی از فاکتورهایی که ممکن است در کولیک دخالت داشته باشد عدم تعادل باکتری‌های مفید سیستم گوارشی کودک است، یکی از درمان‌های پیشنهادشده استفاده از باکتری‌های خوب (پروبیوتیک ها) برای حفظ این تعادل است. این جایگزینی تدریجی اتفاق می‌افتد، پس از پروبیوتیک انتظار اثر فوری برای کاهش درد نداشته باشید و باحوصله آن را حداقل برای سه ماه اول ادامه دهید. مصرف پروبیوتیک‌ها تا 50درصد شدت درد را می‌تواند کاهش دهد.»
اگر درمورد نوزادتان نگران‌اید، دکتر می‌تواند معاینات کاملی برای بررسی علت پزشکی برای گریه نوزاد انجام دهد. این معاینه باعث می‌شود تمام نگرانی‌هایتان برطرف شود و نفسی راحت بکشید. علاوه بر این اگر دیدید که نوزادتان براثر گریه‌های زیاد دچار کبودی شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
**
تکنیک‌های مؤثر برای کاهش درد
استفاده از گهواره، استراحت نوبتی، کمک گرفتن از افراد خانواده، استفاده از کالسکه، ماشین‌سواری، پخش صداهای ملایم مثل صدای قلب، نویزهای خفیف مانند صدای سشوار از فاصله دور، کم‌کردن روشنایی اتاق و لای پتوی سبک پیچیدن به کاهش گریه نوزاد قطعا کمک می‌کند. یادتان باشد که این وضعیت موقتی است، پس به‌سلامتی خودتان اهمیت دهید.
**
شیر خشک
دکتر متین معتقد است که بادگلوی نوزاد مبتلابه کولیک بعد خوردن شیر خشک باید به‌صورت عمودی گرفته شود. به بيشتر شیر خشک‌ها پروبیوتیک اضافه‌شده و ممکن است نیازی به قطره‌های پروبیوتیک برای کاهش درد نباشد. درموارد کولیک شدید در این شیرخواران پزشک نوزاد ممکن است یک هفته امتحانی برای نوزاد شیر هیپوآلرژن توصیه کند که اگر مؤثر باشد ادامه‌دار می‌شود.
**
درمان‌های دارویی
درمان‌های دارويی معمولا موثر نیستند. داروهای مثل گریپ واتر، گریپ میکسچر، دایمتیکون و بندرت دیسیکلومین برای کاهش درد در صورت تايید پزشک استفاده می‌شوند. گاهی مصرف محلول گلوکز گرم به کاهش درد کمک می‌کند. ولی توصیه بيشتر پزشک کودکان این است که تا آن‌جا که می‌شود از محلول قندی استفاده نشود. داروهای گیاهی حاوی عصاره رازیانه، به دلیل احتمال تاثیرات منفی در درازمدت روی هورمون‌های مذکر نباید افراطی و منظم استفاده شود.