کهیر بارداری چیست و از کجا می‌آید و به کجا می‌رود؟!
مادرها نگران نباشند؛ نه خطرناک است نه عارضه جانبی دارد...
در این مطلب دکتر مرضیه میرعنایت، متخصص زنان در گفت‌وگو با همشهري‌تندرستی به تفصیل درباره مشکل کهیر بارداری، بایدها و نبایدهای مرتبط با آن، درمان و جزئیات بیشتر توضیح می‌دهد.
وقتی کهیر بدن مادر را فتح می‌کند!
شاید شما در دوره سه ماهه پایان بارداری هستید، ناگهان تکه‌های قرمز رنگی روی پوست‌تان ظاهر می‌شود که با خارش همراه است. این خارش شدید و شدیدتر می‌شود، گاهی آن‌قدر شدید که امان آسایش‌تان را می‌گیرد. شدت لک‌های قرمز پوستی زیاد است و خارش آن‌ها هم زیادتر! گاهی از شدت خارش این تکه‌های قرمز رنگ به خون می‌افتند. بعضی‌های لک‌های وسیع هستند و بعضی برجسته و کوچک‌تر اما هرچه که هستند، این‌قدر خارش دارند که شما را از زندگی بیندازند. البته که برای رفع این کهیرها انواع راه‌های خانگی از این سو و آن سو پیشنهاد می‌شود که به‌عنوان نمونه می‌توان به حذف کردن گرمی‌ها از برنامه غذایی، مصرف عرقیجات مانند عرق کاسنی، شست‌وشوی بدن با سدر اشاره كرد که خنکی است. این درمان‌ها عموما روش‌های خانگی برای بهبود کهیرهای بارداری هستند. با این حال لزوما به درمان قطعی کمک نمی‌کنند و گاهی آن‌قدر این مشکل آزاردهنده می‌شود که شما باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید و دراین‌باره از تجویزها او بهره ببرید.
بیماری کهیر بارداری از کجا می‌آید؟
برای بسیاری از افرادی که به مشکل کهیر بارداری مبتلا می‌شوند، این سوال مطرح است که اصلا این بیماری در دوران بارداری از کجا نشأت می‌گیرد؛ دکتر میرعنایت دراین‌باره به همشهري تندرستی می‌گوید: «علت بیماری کهیر بارداری به‌طور کلی ناشناخته است اما یک فرضیه مطرح شده می‌گوید سلول‌های جنینی که پوست مادر را مورد تهاجم قرار داده ممکن است عامل تحریک این اختلال باشد.» در عین حال از قرار معلوم کهیر بارداری یک اختلال شایع در این دوران است که شاید برای مادرهایی که اولین‌بار گرفتارش می‌شوند، عجیب و غیرمعمول باشد اما برای پزشکان این‌طور نیست. مرضیه میرعنایت در ادامه توضیحاتش درباره این مشکل می‌گوید: «کهیر بارداری شایع‌ترین درماتوز خارش‌دار است که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد؛ این مشکل به شکل پاپول و پلاک ظاهر می‌شود. پلاک وسعت بیشتری دارد و قرمز طور است؛ پاپول برجسته‌تر و البته کوچک‌تر ظاهر می‌شود. به‌طور کلی چیزی شبیه ضایعات کهیری هستند که در دوران غیر از بارداری اتفاق می‌افتد، یعنی ضایعات به این شکل در دوران بارداری ظاهر می‌شوند. این ضایعات با خارش زیاد همراه هستند.»
کهیر بارداری در کدام گروه از زنان باردار شایع است؟
شاید شما به کهیر بارداری در اولین حاملگی خود مبتلا باشید اما اگر احیانا بارداری‌های دوم و سومی هم تجربه کرده باشید، حتما متوجه شده‌اید که این مشکل برای بار دوم تکرار نشده است. به این ترتیب شواهد نشان می‌دهد که کهیر بارداری احتمالا صرفا در بارداری‌ اول اتفاق می‌افتد. موضوعی که اتفاقا دکتر میرعنایت در گفت‌وگو با همشهري تندرستی آن را تصدیق می‌کند: «این مشکل بیشتر در خانم‌های بارداری ظهور می‌کند که شکم اول هستند و البته سفید پوست. همچنین این ضایعه در خانم‌هایی شايع است که بارداری‌های دوقلو دارند.»
با این وصف اگر در بارداری اول دچار این مشکل شده‌اید و حالا بارداری دومی را تجربه می‌کنید درحالی‌که یک گوشه ذهن‌تان نگران بروز مجدد مشکل کهیر بارداری است دلواپسی را کنار بگذارید و با فراغ باردار از روزهای شیرینی لذت ببريد که در انتظار فرزند دومی سپری می‌کنید.
آیا سن بارداری و پیشنیه ابتلا به کهیر در بروز این بیماری طی دوران بارداری تاثیرگذار است؟
بسیاری از مواقع دورواطرافیان بروز مشکلات خاصی را در دوران حاملگی به سن زنان باردار، به‌خصوص زمانی ربط مي‌دهند که این سن کمی بالاست؛ گاهی هم بدون هیچ توجیه علمی پای پیشینه بیمار را وسط می‌کشند و آن را دلیلی بر بروز مشکل خاصی عنوان می‌کنند. به همین دلیل است که شما باید حتما درباره موضوعی که به سلامت‌تان به‌خصوص در دوران بارداری مربوط است با یک پزشک متخصص مشورت کنید و جواب سوال‌هایتان را بپرسید و به تشخیص‌های بی‌اساس دیگران بهایی ندهید. درباره کهیر بارداری هم اوضاع بر همین منوال است؛ در هیچ‌جایی به لحاظ علمی ادعا نشده که سن و پیشینه کهیر سبب بروز این مشکل در طول دوران بارداری می‌شود. مرضیه میرعنایت دراین‌باره می‌گوید: «سن و پیشینه ابتلا به کهیر مثلا مشکلی که در دوران مجردی خانم‌ها وجود داشته در ابتلا به این ضایعه طول دوران بارداری دخالتی ندارد. یعنی اگر خانم‌ها در دوران مجردی چنین مشکلی داشته‌اند این به‌عنوان ریسک فاکتور در دوران بارداری وجود ندارد. چنین موردی دیده نشده است. درباره سن همچنین چیزی وجود ندارد اما تاکید شده بروز این مشکل در خانم‌های شکم اول اتفاق می‌افتد. همچنین از نظر آماری دیده شده که این ضایعه در خانم‌های سفید پوست و بارداری‌های دوقلو وجود دارد.»
کهیر بارداری کدام قسمت‌ها از بدن را درگیر می‌کند؟
دکتر میرعنایت، متخصص زنان درباره کهیر بارداری و این‌که بیشتر در چه قسمت‌هایی از بدن ایجاد می‌شود این‌طور توضیح می‌دهد: «این ضایعات خارش‌دار بیشتر روی شکم و کشاله‌های ران دیده می‌شود اما در عین حال می‌تواند در جاهای دیگر بدن هم بروز کند. به‌طوری که احتمال ظهور این ضایعات در کف دست، روی بازوها و روی پشت بیمار وجود دارد. البته بروز این مشکل در کف دست و پا خیلی نادر است اما احتمال آن وجود دارد؛ با این حال شایع‌ترین قسمت‌های بدن که درگیر این بیماری می‌شوند، روی شکم و کشاله‌های ران هستند.»
آیا احتمال عود این مشکل در بارداری‌های بعدی وجود دارد؟
اگر در بارداری اول‌تان چنین مشکلی را تجربه کرده‌اید، با توجه به صحبت‌های دکتر میرعنایت نباید نگران تکرار آن در بارداری‌های بعدی باشید؛ «کهیر بارداری صرفا در حاملگی اول اتفاق می‌افتد و امکان تکرار و عود کردن آن در حاملگی‌های بعدی وجود ندارد. ضمن این‌که  ابتلا به کهیر بارداری در مادران در سه ماه پایان این دوران اتفاق می‌افتد. معمولا وقتی ختم بارداری می‌دهیم و جفت خارج می‌شود مادر به آرامش می‌رسد و ضایعات کهیری از بین می‌رود. زمانی که جفت از بدن مادر خارج می‌شود بهبودی هم حاصل می‌شود.»
شاید این روزها از کهیر بارداری در عذاب باشید اما این را بدانید که بعد از زایمان این مشکل کاملا برطرف می‌شود.
کهیر بارداری نه جنین و نه مادر را تهدید نمی‌کند
یکی از عمده نگرانی‌ها هنگام بروز مشکلی در طول بارداری تاثیرگذاری این مسئله بر مادر و جنین است و این‌که آیا این تاثیر توأم با خطری است که می‌تواند برای مادر و جنین دردسر ساز باشد یا خیر؛ درباره کهیر بارداری که قطعا چنین خطری وجود ندارد. مرضیه میرعنایت دراین‌باره به همشهري تندرستی می‌گوید: «کهیر بارداری هیچ خطری و ناتوانی در دوران حاملگی برای جنین ندارد؛ به بیان دیگر این ضایعه هیچ تهدیدی برای جنین نيست و هیچ مشکلی برای او ایجاد نمی‌کند. اصلا امکان انتقال و عارضه جانبی در این خصوص وجود ندارد. برای مادر باردار هم هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند.»
آیا مادران باردار می‌توانند از درمان دارویی برای رفع کهیر استفاده کنند؟
دکتر میرعنایت می‌گوید: «معمولا طی این دوران که بیمار به کهیر بارداری مبتلا می‌شود، برای آن‌ها دارو تجویز می‌کنیم که به شکل داروهای ضدخارش و بعضی لوسیون‌ها هستند که به همراه بعضی کوتورن‌های موضعی برای بیمار جهت استفاده تجویز می‌شوند؛ اگر برای بیمار با این داروها بهبودی حاصل نشد، سمت داروهای استروئیدی مي‌رويم که این بار کورتون‌های خوراکی‌اند. البته این اتفاق در حالی می‌افتد که مشکل خیلی شدید باشد. برای درمان از آنتی‌هیستامین‌ها به شکل خوراکی که ضدخارش‌اند، نرم‌کننده‌های پوستی و استروئیدها یا همان کورتونی استفاده مي‌شود که می‌گوییم و معمولا جواب می‌دهد. تقریبا حدود 10درصد بیماران مبتلا به این مشکل هستند که ما ناچار می‌شویم برای آن‌ها کورتیکواستروئید خوراکی تجویز کنیم. زمانی که ختم بارداری داده می‌شود و جفت بیرون می‌آید این علائم در بین 15 تا 20درصد افراد ظرف دو تا چهار هفته پابرجاست و بعد از آن بهبود پیدا می‌کند وگرنه در بقیه بیماران بعد از خروج جفت مشکل از بین می‌رود. نکته قابل توجه این‌جاست که وقتی فرزند مادر باردار پسر است، احتمال ابتلای مادر به این بیماری بیشتر می‌شود.»
مادرها نگران نباشند؛ کهیر بارداری خوش‌خیم است و به‌ندرت عود می‌کند
مرضیه میرعنایت،‌ متخصص زنان در گفت‌وگو با همشهري تندرستی خیال مادران بارداری را که به مشکل کهیر بارداری مبتلا شده‌اند، با این توضیحات آسوده می‌کند؛ «در مجموع اگر بخواهیم این بیماری را تعریف کنیم به‌طور کلی باید بگوییم این یک بیماری شایع در سه ماهه سوم بارداری در خانم‌های نولی‌پار یعنی بارداری اول یا شکم اول، خانم‌های سفید پوست و خانم‌هایی که بارداری دوقلو را تجربه می‌کنند، به شکل ضایعاتی در قالب پاپول و پلاک اتفاق می‌افتد. پلاک معمولا سطح وسیعی از بدن را در برمی‌گیرد. پاپول هم به ضایعات قرمز برجسته گفته می‌شود. البته ممکن است ضایعات ویزیوکولی هم در این‌ها دیده شود که حالت اگزما دارد اما در کل همه این‌ها بیشتر به شکل همان پاپول و پلاک دیده می‌شود و بیشتر در قسمت شکم و بخش بالای کشاله ران ایجاد می‌شوند اما همان‌طور که گفتم احتمال این‌ وجود دارد که این ضایعات در صورت، کف دست‌ها و پاها هم دیده شود. بین همه ضایعات خارش‌دار موجود این مشکل بین خانم‌های باردار بیشتر شایع است. این مشکل کاملا خوش‌خیم است و به‌ندرت عود می‌کند. عوارض جنینی ندارد و به پیشینه بیمار هم مرتبط نیست.»