دشوار نیست که ببینیم الگوریتم‌های هوش‌مصنوعی همین الان هم این‌جا هستند و تا چه حد زندگی ما را تغییر داده‌اند، خواه بهتر یا بدتر اما این تنها آغاز کار است. روزی ما به پشت سرخود به فناوری‌های سال 2018 و لوازم متکی بر AI نگاه خواهیم کرد و شاید بگوییم چقدر فناوری‌ها، ابتدایی بودند! همه این‌ها از آن روست که AI همچنان قرار است همه چیز را تغییر دهد. چه بخواهیم و چه نخواهیم. این تغییر مدت‌هاست که رخ داده است.

ما از سیستم‌های AI در انواع روش‌های ارتباط راه دور استفاده می‌کنیم. از طریق دستیارهای صوتی مانند Siri، Alexa و Google صاحب انواع لوازم و خدمتکاران ماشینی شده‌ایم. خودروهای ساخته شده توسط تسلا با تفسیر، تجزیه و تحلیل محیط اطراف خود، هوشمندانه‌تر از ما رانده می‌شوند. آمازون با تجزیه و تحلیل سفارش‌ها، نیازها، گرایش‌ها و عادت‌های ما را هوشمندانه کشف می‌کند و سپس محصولاتی را پیشنهاد می‌دهد که خودمان هم شاید حواس‌مان نیست که می‌خواهیم آن‌ها را بخریم! هوش‌مصنوعی حتی در گوگل تصمیم می‌گیرد که براساس کلمه‌هاي کلیدی که در گوگل جست‌وجو می‌کنیم، چه نتایجی را در پاسخ به جست‌وجوی ما بدهد. 

هوش‌مصنوعی و بازی‌ها

در بین انواع بازی‌ها و بازیکن‌های ساخته شده به کمک هوش‌مصنوعی یکی از آن‌ها که اخیرا آن را شرکت DeepMind متعلق به گوگل، ساخته است، در کمتر از چهار ساعت آموزش توانست خود را به قهرمان شطرنج مبدل کند. این برنامه هوش‌مصنوعی جدید که با نام AlphaZero شناخته شده، پس از آن‌که توانست قهرمان جهانی بازی Go را شکست دهد، چندین بازی دیگر را به خودش آموزش داده و در سطحی بسیار حرفه‌ای بر آن‌ها مسلط شده‌است. 

هوش‌مصنوعی «دیپ‌مایند» آخرین‌بار، پس از آموزش چهارساعته توانست بهترین نرم‌افزار بازی شطرنج، Stockfish را نیز شکست دهد. با این روش، AlphaZero از طریق میلیاردها بار تکرار بازی قواعد بازی و تمرین با خودش، استراتژی‌هایی را با استفاده از یادگیری ماشین، تجزیه و تحلیل کرد و به خودش آموزش داد تا سرانجام بتواند تمام رقبایش را شکست دهد. این همان روش آموزش هوش‌مصنوعی است که با نام «یادگیری تقویتی» (Reinforcement learning) در «یادگیری ماشین» شناخته شده است.

واقعیت این است که سیستم هوش‌مصنوعی DeepMind ، نه صرفا برای بازی و مسابقات فکری، بلکه با هدف‌های بزرگ‌تری جهت کاربردهای مختلف در زمینه‌های گوناگون به‌عنوان ماشینی با توانایی تفکر طراحی شده و توسعه یافته است.

«مکس تگمارک» فیزیکدان برجسته می‌گوید: « AlphaZero به‌اندازه کافی خوب شده است که بتواند «استاک فیش 8» یعنی قهرمان برنامه‌های جهانی شطرنج را شکست بدهد. بنابراین هوش‌مصنوعی اکنون در جایگاهی است که بتواند بهترین استراتژیست‌های انسانی را حتی فراتر از صفحه بازی به چالش بکشد. یعنی در مسائلی چون استراتژی‌های مالی و سرمایه‌گذاری، استراتژی‌های سیاسی و استراتژی‌های نظامی و دیگر مواردی که در دنیای واقعی و از نظر روان‌شناسی انسانی، معمولا به‌عنوان مشکلات استراتژیک پیچیده شناخته شده‌اند.»

هوش‌مصنوعی و پزشکی 

بیش از یک دهه است که روبات‌ها برای انجام وظایف دقیق و ظریف در اتاق‌های جراحی به کار گرفته شده‌اند. اما واقعیت این است که این روبات‌ها خودگردان نیستند و از خود هیچ فکر و ایده‌ای برای کار ندارند. بلکه درواقع تحت کنترل یک متخصص جراح هستند.

بنابراین همزمان با توسعه فناوری هوش‌مصنوعی روبات‌ها نیز مجهزتر شده و توانایی بیشتری برای انجام وظایف بسیار پیچیده خود حتی به صورت خود گردان می‌شوند. بنابراین می‌توان شاهد ظهور روبات‌هایی بود که قادر به تشخیص بیماری‌های پیشرفته نیز باشند.

الگوریتم‌های هوش‌مصنوعی همچنین قادر خواهند بود تا به گونه‌ای کارآمدتر از همیشه داده‌های موجود را طبقه‌بندی کنند. 

تگمارگ می‌گوید: «این واقعا تکان‌دهنده است که چه تعداد مرگ‌ومیر ناشی از خطای پزشکی به‌ویژه به دلیل خطای ناشی از اطلاعات غلط رخ می‌دهد. حوادثی ناشی از مخلوط شدن گزارش‌ها و مدارک پزشکی افراد. ما با استفاده از هوش‌مصنوعی قادر خواهیم بود 10برابر بیش از امروز جان انسان‌ها را نه‌تنها در جاده‌ها بلکه در مراکز پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی حفظ کنیم. متاسفانه آنچه باعث می‌شود این اتفاق هرچه سریع‌تر رخ ندهد آن است که مردم بيشتر از مسائل مربوط به حریم خصوصی و نقض قوانین مربوط به حفظ اطلاعات شخصی بیش از حد می‌ترسند. »

الگوریتم‌های هوش‌مصنوعی دردنیای کسب وکار

ماشین‌آلات مجهز به هوش‌مصنوعی طیف وسیع‌تری از مشاغل را در مقایسه با هرزمان دیگری انجام می‌دهند. امروزه شرکت آمازون درحال کار در زمینه روش‌هایی است که بتواند هواپیماهای کنترل از راه دور و بدون سرنشین را جایگزین پیک‌های ارسال کالا کند. همچنین در تلاش است تا کار تصحیح و غلط‌گیری متن‌های نوشتاری را با به‌کارگیری برنامه‌های خاصی جایگزین ویراستار کند. تردیدی نیست که تا به‌حال بارها تماس‌های تلفنی از یک روبات داشته‌اید که از منبع خودکار ماشینی و رايانه‌اي از سوی یک موسسه بازاریابی راه دور با شما صحبت کرده و کالایی را به شما معرفی کرده است.

امروزه الگوریتم‌ها و برنامه‌های طراحی شده داده‌ها را سریع‌تر و بسیار کارآمدتر از انسان‌ها جمع‌آوری و منظم می‌شوند. شرکتی به نام FAMA اخیرا با استفاده از هوش‌مصنوعی، پروفایل متقاضیان شغل را در رسانه‌های اجتماعی اسکن می‌شود و در صورت لزوم علامت هشدار را برای شرکت‌تان ارسال می‌شود.

بنابراین مشاغل حساسی مانند حسابرسی مالی می‌توانند به کمک برنامه‌های کاملا تخصصی که با استفاده از هوش‌مصنوعی قادر به تشخیص تصویر برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات ارائه شده‌است، کار خود را از خطا و خطرهای احتمالی دور نگه دارند. این فناوری امروزه توسط بعضی از بزرگ‌ترین شرکت‌های حسابداری در بریتانیا به صورت طرح آزمایشی به اجرا درآمده است.

هوش‌مصنوعی در نگارش و ادبیات

دانشمندان اخیرا هوش‌مصنوعی را آموزش داده‌اند که بتواند دقیقا همانند شکسپیر غزل بنویسد!

در جریان این تلاش‌ها محققان بیش از 2600 سونات یا غزل را از یک پایگاه آن‌لاین داده‌ها گردآوری کرده و به سیستم هوش‌مصنوعی وارد کردند. نتیجه این کار تولید غزلی از هوش‌مصنوعی به سبک خاص خودش بود.

هنگامی که از تعدادی افراد خواسته شد این متن را با متن‌های ادبی از رامشگران و غزلسرایان دوران کهن، مقایسه کنند، مردم نتوانستند تفاوتی بین این متن‌ها بیابند. 

در برنامه‌ای دیگر به هوش‌مصنوعی آموزش داده شد تا فصلی از کتاب مصور «هری‌پاتر»، اخبار، گزارش‌های آب‌وهوایی و گزارش مسابقات فوتبال را با جزئیات آن ارائه دهد.

در نمونه‌‌ای دیگر لس‌آنجلس تایمز برنامه‌ای را طراحی کرده که قادر است خبر بروز یک زلزله را به صورت آن‌لاین بلافاصله پس از تشخیص یک لرزش اعلام کند.

هوش‌مصنوعی و خرید

هربار که چیزی را به صورت آن‌لاین خرید می‌کنید، درواقع این هوش‌مصنوعی است که برنامه مخصوص خرید را در رايانه‌تان فعال می‌کند. برنامه‌ای که به کمک آن، فروشندگان می‌توانند دریابند چه چیزهای دیگری مرتبط با سفارش‌هايتان موجود است که شما ممکن است تمایل به خرید آن داشته باشید. به یمن این هوش‌مصنوعی است که سایت‌هایی همانند آمازون می‌توانند به شما به گونه شگفت‌آور و حتی ترسناکی، دقیق عمل کنند. الگوریتم‌های مشابهی نیز در جست‌وجوهای گوگل و بازدید از صفحه‌های اینترنتی آماده‌اند که به صاحبان این سایت‌ها اطمینان بدهند تبلیغات‌شان به‌طور مستقیم گروه هدف را نشانه رفته است.

حتی اتاق‌های آزمایش لباس هم در حال تغییر است. زیرا خریداران لباس به‌زودی می‌توانند لباس‌های مورد نظر خود را در «آیینه‌های هوشمند» پروو کنند و این کاری است که قبلا آن را دو برند مشهور انگلیسی، «گپ» و «تاپ شاپ» آزمایش كرده است.

آمازون دارای سه فروشگاه مجازی در آمریکاست که خریدار کافی است که اشیای مورد نظر خود را انتخاب کند و برود. زیرا بلافاصله همه کالاهای انتخاب شده، توسط هوش‌مصنوعی ‌اسکن شده و به‌طور خودکار محاسبه می‌شود.

هوش‌مصنوعی و پیشگیری از جرائم

امروزه نیروهای پلیس در بسیاری از کشورهای جهان از فناوری‌های نو برای هدایت و هماهنگی ماموران در اجرای عملیات یا ردیابی مجرمان و نظارت بر مناطق جرم‌خیز، استفاده می‌شوند. نیروی پلیس انگلیسی هم اکنون با استفاده از نقشه‌برداری‌های هوش‌مصنوعی می‌تواند بعضی حوادث را قبل از وقوع پیش‌بینی کند.

اما استفاده از هوش‌مصنوعی و پردازش داده‌ها برای افسران پلیس در آینده حتی بیشتر از این کاربرد خواهد داشت، زیرا نرم‌افزارهایی هستند که می‌توانند با تجزیه و تحلیل سریع اطلاعات از پایگاه داده‌ها و سیستم‌های نظارتی، بسیاری از پرونده‌های مجرمانه را حل کنند.

کاربرد این نرم‌افزارهای هوشمند شامل تشخیص الگوهای سرقت، شناسایی مظنونین بالقوه است. همچنین با آنالیز ای‌میل‌ها یا پیام‌های ردوبدل شده در گوشی‌های هوشمند، می‌توانند از تخریب یا محو ردپا و اثر انگشت مجرمان در صحنه‌های جرم جلوگیری کنند. 

این‌ها همه کارهایی است که رايانه‌ها بسیار سریع‌تر و دقیق‌تر از انسان‌ها از عهده‌اش برمی‌آیند.

هوش‌مصنوعی و حمل‌ونقل 

ترمزهای خودکار تقریبا شکلی از هوش‌مصنوعی است که تاکنون سبب نجات جان بسیاری از انسان‌ها شده‌است. برنامه‌های پیچیده‌ای با استفاده از حسگرهای هوشمند قادرند شرایط را به سرعت پیش‌بینی کرده و ترمز خودکار را فعال کنند. طبق بررسی‌های انجام شده 90درصد از حوادث جاده‌ای ناشی از خطای انسانی است اما با توجه به افزایش سیستم‌های خودران در خودروها شاهد کاهش چشمگیر آمارتصادفات هستیم.

تگمارک می‌گوید: «ماشین‌های خودران تاکنون نسبت به رانندگان انسانی، رکورد بهتری را ثبت کرده‌اند.» ایلان ماسک نیز پیش‌بینی کرده است که ماشین‌های خودران در آینده نه‌تنها ایمن‌تر خواهند شد، بلکه سبب صرفه‌جویی در هزینه دارندگان آن نیز خواهند شد، زیرا با این خودروهای خودران، دیگر نیازی به استفاده از تاکسی یا سیستم‌های حمل‌ونقلي چون «اوبر» نیست.

هوش‌مصنوعی و ادوات نظامی

فناوری‌های نو درحوزه هوش‌مصنوعی در حوزه ابزارهای نظامی درحال حاضر کار روی توسعه پدیده‌ای است به نام «slaughterbots » و همان‌طور که در ویدئوی آن با همین نام: «پهبادهای قاتل» (slaughterbots) نشان داده شده، سیستمی است که به‌طور خودکار آدم می‌کشد، بدون این‌که انسانی درمیانه باشد.

این ویدئو را که Autonomousweapons.org و «استوارت راسل»، استاد علوم رایانه در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی ایجاد كرده، نتایج کاربرد هوش‌مصنوعی در فناوری‌های یکپارچه‌سازی و کوچک‌سازی را نشان می‌دهد که کاربردهای نظامی آن فراتر از حدس و گمان است.

در این‌جا هم به کمک الگوریتم‌های هوش‌مصنوعی به‌سادگی می‌توان با ارائه یک تصویر و نشانی، یک پهباد را طوری برنامه‌ریزی کرد که راه برای هر نوع فعالیت مخربی باز کند بی‌آنکه اثری از خود به‌جای بگذارد. اکنون پهبادهای قاتل کوچک پرنده که مجهز به سلاح کشتار جمعی و نرم‌افزار تشخیص چهره‌اند، سناریوی جنگ‌های آینده را با جنگ‌افزارهایی خطرناک نوشته‌اند.»

هوش‌مصنوعی و زبان

استفاده از هوش‌مصنوعی امکان درک و فهمیدن تمام زبان‌ها را برای انسان ممکن کرده است. برنامه ترجمه گوگل نمونه‌ای یک هوش‌مصنوعی مترجم است که می‌تواند متن‌های مختلف را بلافاصله به 27زبان ترجمه کند. بنابراین، هوش‌مصنوعی گوگل است که می‌تواند انواع اطلاعات را از نشانه خیابان‌ها و نقشه شهرها گرفته تا فهرست مواد تشکیل‌دهنده یک غذا و دستور تهیه آن و دیگر متن‌ها را بدون صرف وقت ترجمه کند.

در جدیدترین اقدامات، گوگل با ارائه هدفون‌های Pixel Buds که با استفاده از بلوتوث دسترسی سریع به برنامه «گوگل ترنسلیت» و «گوگل اسیستنت»را به کاربرداده، امکان ترجمه شفاهی بیش از 40زبان را برای کاربرانش فراهم کرده است. با استفاده از Pixel Buds کاربر قادر است با دست گذاشتن روی گوشی سمت راست از گوشی خود بخواهد که جملاتش را از فارسی به یک زبان دیگر مثلا فرانسوی ترجمه کند. همچنین با یک‌بار جفت کردن هدست و گوشی، آهنگی را پخش کند، تماسی را بر قرار کند، دستیار صوتی را فراخوانی کند.

زندگی با هوش‌مصنوعی، مفید یا ترسناک

باوجود این‌ هوش‌مصنوعی مدت‌هاست که حوزه‌های وسیعی از زندگی خصوصی ما را در کنترل خود درآورده، بیشتر متخصصان فناوری ایده‌هایی آمیخته با بدبینی و ترس درباره آینده زندگی ما درکنار هوش‌مصنوعی دارند. پیش‌بینی‌هایی حاکی از سرقت مشاغل، تبعیض وحتی اشکالی از اسارت و حوادث مرگبار پیرامون زندگی با روبات‌ها پراکنده شده‌است اما اکنون درست زمانی که این فناوری به همه ابعاد زندگی ما راه یافته، گاه به نظر می‌رسد این ترس‌ها شاید بیش از آنچه که باید بزرگ‌نمایی شده‌اند.

«پرنس چارلز» درگفت‌وگو درباره هوش‌مصنوعی ابراز نگرانی کرده و می‌گوید که مردم باید به دربرابر فناوری‌های نو هشیار باشند و به جای آن به اشیا و روش‌های سنتی و صنایع دستی وفادار بمانند.

اما «جیم الخلیلی» فیزیکدان برجسته می‌گوید که دلیلی ندارد تلفن‌همراهاي هوشمند و رايانه‌ها را خاموش کنیم بلکه بهتر است در مدارس کودکان را بیش از پیش با مزایای فناوری‌های نو آشنا کنیم تا کمتر از جنگ بین انسان و ماشین شبیه آنچه بترسند که در فیلم ترمیناتور می‌بینند.

حق با کیست؟

در پاسخ به این سوال، شاید تنها نکته این است که روبات‌ها دیگر قرار نیست بیایند، آن‌ها همین الان هم این‌جا هستند. ما کاملا می‌توانیم به وضوح و آسانی ببینیم که هوش‌مصنوعی چگونه و از چه راه‌هایی زندگی روزانه ما را تحت‌تاثیر قرار داده‌اند اما تاکنون کنترل هوش‌مصنوعی و روبات‌ها هم همانند هر فناوری و ماشین دیگر دردست انسان بوده است. بنابراین چه خوب و چه بد، تعیین‌کننده آینده زندگی با هوش‌مصنوعی هم نه هوش‌مصنوعی، که خرد بشری است.