سوفل قلب در کودکان

دکتر محمد شریفی دراین‌باره می‌گوید: «این صدای اضافی برای پزشک متخصص اهمیت زیادی دارد و باعث می‌شود تا او در تشخیص دقیق‌تر عمل کند. به‌علاوه صداها در تمامی بیماری‌های قلبی می‌توانند مهم‌ترین کلید برای درمان یا تشخیص آن بیماری باشند.» دکتر شریفی ادامه می‌دهد: «صدای عادی قلب بر اثر حرکت خون در حفره و دریچه‌های قلب صورت می‌گیرد؛ این صداها به پزشک اجازه می‌دهد تا فرق یک نوزاد سالم و غیرسالم را به‌خوبی تشخیص دهد. فقط کافی است که در این صدای نرمال کمی تغییر ایجاد شود و پزشک را به این شک بیندازد که روند عملکرد قلب دچار مشکل شده است. این لاب‌ داب اضافی از جریان قلب را که به گوش می‌رسد سوفل قلب می‌نامند. همچنین این صدا نشان می‌دهد که کار قلب زیاد شده و جریانی غیرعادی در گوشه‌ای از قلب در حال وقوع است و این کار مهم آن را زیادتر از حد معمول می‌کند.»

**

از چندروزگی تا چندسالگی

این مشکل اکثر به‌صورت مادرزادی در کودک رُخ‌ داده و از بدو تولد قلب کودک را با خود درگیر می‌کند. در همین رابطه دکتر شریفی می‌گوید: «از بدو تولد معاینات دقیق قلبی روی نوزاد انجام می‌شود. اگر تشخیص از همان ابتدا صورت گیرد می‌توان درمان را زودتر شروع کرد. به خاطر داشته باشید که اگر کودک‌تان تازه به دنیا آمده و سوفل قلب دارد، پزشک پس از تشخیص به شما می‌گوید که این بیماری قابل‌درمان است یا نه؛ در این شرایط وضعیت قلب کودک به خاطر تغییرات محیطی از درون رحم تا بیرون از رحم تغییر خواهد کرد.» 

چه كارهايي انجام می‌شود؟

پزشک برای اطمینان بیشتر کودک را به یک متخصص قلب معرفی کرده یا اگر این صدا خوش‌خیم باشد، ‌چند ماه خس‌خس قلب کودک را زیر نظر خواهد گرفت تا ببیند آیا به‌مرور زمان خوب می‌شود یا نه؟ اما باید به این نکته هم اشاره کرد که کودک ممکن است بعد از سپری‌کردن سال‌های اولیه زندگی دچار این صدای اضافی در قلب خود شود که علت آن می‌تواند به دو نوع مادرزادی یا اکتسابی از بیماری‌های دیگر مربوط باشد. در نوع مادرزادی نوزاد از همان ابتدا با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کند اما در نوع اکتسابی آن کودک قبل از مبتلاشدن به سوفل قلبی از بیماری دیگری هم رنج می‌برده که تاثیری مستقیم روی سوفل آن گذاشته است.»

**

روش‌های تشخیص و درمان 

دکتر شریفی درباره تشخیص و درمان این بیماری در کودکان به تندرستی می‌گوید: «مرحله اول تشخیص بیماری از طریق شنیداری است، به این معنی که صدای اضافی قلب در کودکان به‌اندازه بزرگ‌ترها به‌وضوح شنیده می‌شود، گریه نامعمول کودک یا طرز نفس‌کشیدنش با صدای بلند می‌تواند نشان‌دهنده سوفل در او باشد اما وقتی‌که یک کودک با وجود سوفل، بسیار آرام و طبیعی است، این به این معنی است که صدای اضافی قلب او از نوع خفیف است و در صورت شنیدن آن در مرحله دوم باید نوار قلبی از کودک گرفته شود؛ اگر نوار قلبی اطلاعات را به‌صورت دقیق در اختیار پزشک معالج قرار نداد؛ اکو قلب انجام می‌شود. اکو قلب بهترین وسیله برای تشخیص سوفل‌های قلبی است که از سوي متخصص قلب کودکان در این مرحله انجام می‌شود.

چه تست‌های تشخیصی انجام می‌شود؟

 این پزشک کودکان متخصص گفته‌هایش را این‌طور ادامه می‌دهد: «صدای اضافی قلب را با استفاده از اعداد يك تا شش نشان می‌دهند، صدای با درجه يك، بسیار خفیف بوده و به‌سختی تشخیص داده می‌شود درحالی‌که درجه شش بالاترین حد صدای اضافی قلب است. او تاکید کرد که لازم است پدر و مادرها از نوع و اندازه صدای اضافی قلب کودک خود مطمئن شوند زیرا هرگونه بی‌توجهی در این زمینه می‌تواند در آینده خطرهاي بسیار جدی را در پی داشته باشد. همچنین اگر پزشک کودک شما تشخیص بدهد که خس‌خس قلب او طبیعی است، پس دیگر خیال‌تان راحت می‌شود که مشکلی در کار نیست. اما اگر پزشک بابت آن مطمئن نبوده یا بگوید که مسئله نگران‌‌کننده‌ای است، شما را به یک پزشک متخصص قلب معرفی می‌کند. این متخصص تست‌هایی مانند تست پرتوایکس سینه، اکوکاردیوگرافی و یا نوار قلب را تجویز می‌کند تا انجام دهید. درمان این بیماری اکثراً به‌صورت دارویی است و اگر شدت آن بیشتر باشد باید عمل جراحی انجام شود.»

**

سوفل‌های خوش‌خیم

سوفل‌ها دو نوع دارند؛ اگر کودک‌تان خوش‌شانس باشد و دچار سوفل بی‌خطر، کارکردی یا همان خوش‌خیم شده باشد دیگر نیازی به درمان جدی ندارد؛ این نوع سوفل قلب به هیچ درمانی نیاز نداشته و معمولا به‌خودی‌خود خوب می‌شود، هرچند برخی کودکان در کل زندگی خود با چنین صدایی زندگی می‌کنند. بیشتر سوفل‌هايی که در دوران نوزادی اتفاق می‌افتند ممکن است به‌صورت دوره‌ای در قلب نوزاد رُخ دهد یا بر اساس یک بیماری گذرا ایجاد شوند و پس از مدتی به حالت طبیعی برگردد. به این نوع از سوفل‌ها خوش‌خیم می‌گویند اما باید به درصد آن‌هم توجه کرد؛ معمولا تعداد سوفل قلبی خوش‌خیم بسیار کمتر از سوفل قلبی بدخیم است. 

سوفل‌های بدخیم 

سوفل قلبی بدخیم که متاسفانه تعداد آن بالاتر از حد معمول است باید سریع از طرف متخصص تشخیص داده شود تا از خطر و ضربه بیشتر به عضلات قلب جلوگیری شود. اگر این بیماری ادامه‌دار باشد باعث تغییراتی در دریچه قلب شده که برگشت‌ناپذیر است و پیامدهای ناخوشایندی را در بردارد.

**

طبیعی نبودن سوفل قلب در کودکان 

دکتر شریفی در ادامه به تندرستی می‌گوید: «اگر سوفل قلب کودک‌تان طبیعی نباشد یا صدای قلب علامت‌های ناخوشایندی را نشان دهد باید سریع کودک را به یک پزشک قلب خوب ارجاع داد تا در کمترین مدت بهترین درمان روی او انجام شود. مسیر درمان توسط متخصص قلب برای کودک مشخص می‌شود. در این مسیر یا پای قرص و درمان‌های دارویی وسط است یا پای درمان‌هايی که نیاز به جراحی قلب باز دارد. اگر مشکل اصلی مشخص شد، می‌توان برای کنترل ضربان قلب درمان را با دارو آغاز کرد یا برای ترمیم نقص ساختاری آن، جراحی انجام داد. بسیاری از نقص‌های ساختاری خفیف بوده و نیاز به درمان ندارند، چراکه بر کارکرد قلب تأثیر نمی‌گذارند.»

**

نشانه‌های سوفل 

از علائم و نشانه‌های سوفل قلبی می‌توان به تندتند نفس‌کشیدن، اختلال در شیر خوردن، کبودشدن لب‌ها، رشد کم و ناکافی، خستگی مفرط، مشکل در انجام فعالیت‌های فیزیکی و همچنین درد در ناحیه قفسه سینه اشاره کرد که شایع‌ترین علائم در این بیماری است و احتمال پاتولوژیک بودن کودک را بالا می‌برد. البته این نشانه‌ها به ‌شدت سوفل بستگی دارد، گاهی آن‌قدر سوفل قوی است که می‌توان با چکاپ اول از روی قفسه سینه  کودک کاملا این تپش‌های نامنظم را مشاهده کرد. البته این روش تشخیص در کودکان لاغر بیشتر قابل‌بررسی است و اگر سوفل ضعیف باشد می‌توان صدای آن را از طریق گوشی به‌خوبی تشخیص داد. دکتر شریفی می‌گوید که برخی از نوزادانی که برای معاینه به ما مراجعه می‌کنند براثر سوفل قلبی قادر به شیر خوردن نیستند و لب‌هایشان دچار کبودی شدید می‌شود. این نوزادان نمی‌توانند به‌راحتی شیر بخورند و پس از هر بار مک‌زدن؛ سینه مادر را ول می‌کنند تا بتواند نفس بکشند. این علامت هشداردهنده را سیانوز یا کبودی لب‌ها  می‌نامند. اگر نوزاد به‌صورت مادرزادی این بیماری را با خود به دنیای خارج از رحم مادر آورده باشد نشان‌دهنده بیماری‌های مانند فشارخون بالا، تب روماتیسمی، بارداری، کم‌خونی و پرکاری غده تیروئید است که مادر در دوران بارداری با آن دست‌وپنجه نرم کرده است.  

**

معاینه اتفاقی همه‌چیز را روشن می‌کند

اگر اختلال آناتومیکی و ساختاری قلب خیلی کوچک باشد ممکن است در سال‌های اولیه زندگی بچه هیچ علائمی نداشته باشد و فقط در یک معاینه اتفاقی این صدا شنیده شود. همین امر باعث می‌شود تا پدر و مادر متعجب شوند؛ اما هرگز نباید این نکته را فراموش کرد که درمان هر چه سریع‌تر اتفاق بیفتد کمتر به عضلات قلب آسیب می‌رسد. قلب به دلیل اهمیت و نقشی که در بدن دارد باید از مراقبت بیشتری برخوردار باشد و هر چیزی را که ممکن است در آینده برای سلامت کودک زنگ خطر باشد سریع‌تر درمان کرد.  

**

تپش قلب کودک

ضربان قلب در نوزادان و کودکان می‌تواند تا ۱۶۰ تپش در دقیقه یا بیشتر افزایش یابد، به‌خصوص زمانی‌که گریه می‌کنند یا تب ‌دارند. برخی داروها ازجمله داروهای تنگی نفس مانند آلبیوترول و دکونژستانت برای آلرژی و درمان سرماخوردگی باعث افزایش ضربان قلب می‌شوند. اگر نگران این مسئله هستید و اگر دیدید بعد از مصرف هر نوع دارویی کودک‌تان دچار آزردگی و ضعف شد، بلافاصله او را نزد پزشک ببرید یا مصرف دارو را سریع قطع کنید. 

**

بیماری رایج در بین کودکان 

دکتر محمد شریفی بر این باور است که سوفل قلب به این معنا نیست که قلب کودک‌تان ضعیف است یا مشکل خاص دیگری دارد. تقریبا تمام کودکان در دوره‌هایی از زندگی دچار این مسئله می‌شوند. برخی متخصصان چنین ارزیابی می‌کنند که سوفل قلب را می‌توان گاهی در ۹۰درصد کودکان سه تا هفت سال هم شنيد که قلب طبیعی و سالمی دارند.

**

مراقبت‌های فوری پزشکی 

درصورتی‌که کودک‌تان دچار هر یک از علائم بیماری قلبی مانند مشکل در خوردن یا تغذیه، نداشتن افزایش وزن طبیعی، مشکل تنفسی، ضعف، تنفس سریع یا کبودشدن شدن لب‌ها و پاها، غش کردن، خستگی یا مشکل در ورزش کردن و درد قفسه سینه  شد حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.