شبکه‌های اجتماعی چطور دروغ به خوردتان می‌دهند؟
اخبار جعلی، پاشنه‌ي آشیل عصر فناوری اطلاعات
«حقیقت» سال سختی را پیش رو داشت. شهروندان، خبرنگاران و سردمداران دولت‌ها در نبردی سخت با شبکه‌های اجتماعی و اخباری قرار گرفته بودند که از طریق آن‌ها پخش می‌شد. این وضعیت در ایالات متحده امریکا بیش از سایر نقاط دنیا ديده مي‌شد. جایی‌که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری، مردم را نسبت به رسانه‌های فراگیر و معتبر بدبین کرده است. او با استفاده از برچسب «اخبار جعلی» تلاش ویژه‌ای برای کمتر دیده‌شدن این رسانه‌های مهم انجام داد تا مردم برای کسب اخبار به شبکه‌های اجتماعی تکیه نکنند.
البته نمی‌توان نقش شبکه‌های اجتماعی در پخش و انتشار اخبار جعلی و غیرواقعی را نادیده گرفت. پخش این دست اخبار به صورت گسترده و هدفمند، بیشترین تاثیر خود را در جریان انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۶ امریکا داشت که درنهایت منجر به انتخاب دونالد ترامپ شد. حالا با گذشت حدود دو سال از این انتخابات، بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازیگران مشخصی در پخش وسیع اخبار دروغین از طریق فیس‌بوک، توئيتر و دیگر پایگاه‌های اجتماعی نسبت به تغییر گرایش سیاسی شهروندان امریکا دست به‌کار شده بودند و همین عملیات پیچیده و چندلایه تاثیر بسزایی در نتیجه‌ي نهایی انتخابات بر جا گذاشت.
کد خبر: ۱۲۹۸۵
تاریخ: ۲۵ ارديبهشت ۱۳۹۸ - ۱۱:۵۲
فیس‌بوک، پیش‌رو در تقابل با اخبار جعلی
در فرایند خبررسانی و به‌تبع آن پخش اخبار جعلی فیس‌بوک به عنوان بزرگ‌ترین شبکهي اجتماعی جهان بیش از دیگر رقبا مورد توجه سران و قانونگذاران آمریکایی قرار داشته است. در همین راستا پخش اخبار جعلی در شبکه‌ای چون فیس‌بوک همواره به تیتر اصلی اخبار در دیگر رسانه‌های مکتوب و تصویری تبدیل شده است.
اما با بررسی دقیق ماجرا روشن می‌شود که فیس‌بوک تنها سکوی مورد سوءاستفاده‌ي جاعلان اخبار برای رسیدن به اهداف‌شان نبوده است. در میدان خبررسانی غیرواقعی، توئيتر و گوگل هم به مقصدهای مورد توجه جعل‌کنندگان خبر تبدیل شدند. نفوذ بهره‌گیری از این شبکه‌های اجتماعی آن‌ها را به عرصه‌هایی مناسب برای خبررسانی جعلی تبدیل کرده بود.
پس از افشای نام افرادی که در جریان این رسوایی از شبکه‌های اجتماعی سوءاستفاده کرده بودند و با ورود نهادهای قانونگذاری چون کنگره و دیوان‌عالی کشور، گوگل، فیس‌بوک و توئيتر نسبت به مبارزه با اخبار غیرواقعی دست به اقدامات جدی و جدیدی زده‌اند که قبل از این بی‌سابقه بوده است. این شرکت‌های شاخص و اصلی در پخش اخبار و اطلاعات در سطح اینترنت، هر یک با ایجاد قابلیت‌های نوین فناوری سعی در مبارزه با گسترش اخبار جعلی کردند. تلاش‌های فیس‌بوک، توئيتر و گوگل به عنوان پیشروان مبارزه با وارونه جلوه‌دادن حقیقت، همکاری‌های خود با موسسات اعتبار سنجی را تقویت کردند. همچنین گسترش همکاری‌های مشترک با متخصصان دانشگاهی براي ایجاد محیطی امن در حوزه‌ی روزنامه‌نگاری و ایجاد محدودیت‌های ویژه، از جمله تلاش‌های شرکت‌های بزرگ فناوری بود. آن‌ها قصد داشتند با به‌کارگیری چنین تمهیداتی، مبارزه با جریان قوی و پیچیده‌ای را آغاز کنند که قصد در پنهان‌کردن حقیقت داشت.
با تغییر رویکرد در شبکه‌های اجتماعی بزرگ، امروز به‌نظر می‌رسد که شرایط نسبت به سال ۲۰۱۶ تغییرات چشمگیری داشته است. تحقیقات جدید از سوی محققان و صاحب‌نظران دانشگاه استنفورد و نیویورک در رابطه با اخبار جعلی انجام شده است. این پژوهش بررسی روی مطالب منتشر شده از سایت‌های تولید اخبار جعلی بر شبکه‌های اجتماعی را از سال ۲۰۱۵ تا جولای ۲۰۱۸ مورد توجه قرار داده است. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که تعامل با سایت‌های تولید اخبار غیر واقعی در فیس بوک و توئيتر تا اواخر سال ۲۰۱۶ به‌طور پیوسته افزایش داشته است. تعامل این سایت‌ها بعد از گذشت زمان طلایی انتشار اخبار جعلی یعنی سال ۲۰۱۶ در فیس‌بوک افت محسوسی یافت و از سوی دیگر در توئيتر گسترش پیدا کرد. نسبت تعامل کاربران فیس‌بوک به توئيتر با این سایت‌ها، افت تقریبا ۶۰درصدی را نشان می‌دهد. این‌گونه افت تعامل در هیچ مورد خبری، تجاری یا سایت‌های دیگری که در فیس‌بوک و توئيتر فعالیت می‌کنند پیش از این قابل مشاهده نبود و تمام موارد دیگر، وضعیت مشابه و ثابت خود را طی مدت زمان مشابه تجربه کرده‌اند و قبل و بعد از انتخابات تغییر محسوسی به خود ندیده‌اند.
نتایج به‌دست آمده به وضوح نمایانگر عزم جدی فیس‌بوک و موفقیت این شبکهي اجتماعی در مبارزه با پخش و به اشتراک‌گذاری مطالب و اخبار سایت‌های جعلی و دروغ بود که نسبت به رقیب خود، توئيتر وضعیت بسیار بهتری پیدا کرده است.
فیس‌بوک فشار بسیار زیادی را نسبت به پخش اخبار روی شبکه‌ی اجتماعی خود برای همه‌ي کاربران اعمال کرده که باعث شده به‌صورت کلی مردم اخبار کمتری را در صفحه‌ی فیس‌بوک‌شان مشاهده کنند. اما وضعیت در توئيتر فرق می‌کند. از زمان انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده به صورت میانگین ۴-۶میلیون تعامل با وب‌سایت‌های منتشرکننده‌ي اخبار جعلی مشاهده شده است.
توئيتر از خبررسانی دست نمی‌کشد
از جمله كارهاي توئيتر برای مبارزه با این نوع اقدامات مخرب می‌توان به همکاری این شرکت با ایستگاه‌های خبری محلی براي پخش زنده‌ی اخبار مهم و فوری از طریق توئيتر اشاره کرد. از طرفی این عمل بسیار منطقی هم به نظر می‌رسد، زیرا توئيتر تقریبا همیشه اولین جایی است که اخبار فوری و مهم را پخش و اطلاع‌رسانی می‌کند و پخش زنده‌ی این اطلاعات از رسانه‌های قابل اعتماد از طریق توئيتر می‌تواند به‌طرز چشمگیری از توزیع دروغ و اطلاعات ناصحیح جلوگیری کند.
این تصمیم توئيتر برای پخش اخبار تقریبا با فعاليت‌هاي فیس‌بوک در تعارض است. فیس‌بوک با کم‌کردن اهمیت نمایش اخبار و اولویت‌دادن به مطالب منتشر شده از سوي دوستان و اقوام شما در فید فیس‌بوک، نمایش اخبار را به صورت جدی کاهش داده، ولی توئيتر چنین سیاستی را دنبال نمی‌کند. البته با رعایت انصاف در مقایسه میان عملکرد دو شبکهي اجتماعی بزرگ باید به تصمیم فیس‌بوک نیز اشاره کرد که اعلام کرده بود اخبار محلی در صفحه‌ي خانگی کاربران همچنان به نمایش گذاشته می‌شود و سیاست کاهش نمایش اخبار به خبرهای سراسری ارتباط پیدا خواهد کرد.
تمهیدات گوگل
ضلع سوم جبهه‌ي مبارزه با نشر اخبار کاذب در اختیار بزرگ‌ترین موتور جست‌وجوی جهان است. چند ماه پیش گوگل اعلام کرد هم‌راستا با سیاست‌های فیس‌بوک و توئيتر قصد دارد با درخشش اطلاعات غلط و اخبار دروغ مبارزه کند. این مجموعهي عظیم اینترنتی در تصمیم‌های جدید اعلام کرد که نتایج جست‌وجو و بخش خبری (گوگل نیوز) را مورد توجه ویژه قرار خواهد داد تا اطلاعات جعلی از طریق گوگل در دسترس نباشد. در همین راستا گوگل تصمیم به همکاری با چند شبکه‌ی اعتبارسنجی اخبار گرفت. این همکاری در زمینه‌ي نمایش اخبار، به صورتی عمل می‌کرد که منبع ـ درواقع ناشر اصلی خبر ـ نیز نمایان بود. در پایان خبر نیز از علائم نشان‌دهنده‌ي درجه اعتبار خبر استفاده می‌کرد.
البته گوگل همچنان بر این باور است که كارهايي از این دست برای مبارزه با اخبار جعلی کافی نیست. گوگل با انتشار مطلبی در وبلاگ خود در این رابطه توضیح داد: «تشخیص آنلاین این‌که چه چیزی صحیح و چه چیزی غلط است، هر روز دشوارتر از گذشته می‌شود. الگوی رفتاری روزنامه‌نگاری به‌طرز چشمگیری در حال تغییر است. سرعت بالای انقلاب فناوری تمام موسسات را تحت‌تاثیر خود قرار داده است که شامل صنعت اخبار نیز می‌شود.»
راهکار گوگل برای مبارزه با جعل اخبار
با توجه به همین مسائل است که گوگل تصمیم به راه‌اندازی GNI یا ابتکار عمل خبری گوگل (Google News Initiative) گرفت. سیستم GNI سه هدف مشخص را دنبال می‌کند. ارتقا و تقویت کیفیت روزنامه‌نگاری، توسعه‌ي مدل‌های کسب‌وکار جهت ایجاد رشد پایدار و همچنین قدرت بخشیدن به سازمان‌های خبری از طریق نوآوری‌های فناوری. جهت انجام هدف اول یعنی ارتقا و تقویت کیفیت روزنامه‌نگاری، گوگل آزمایشگاهی ایجاد کرده است تا با اطلاعات غلط در مواقعی که خبری فوری پخش می‌شود یا وضعیت فوق‌العاده خبری چون انتخابات ایجاد می‌شود، مبارزه کند. برای این مقصود گوگل با کارشناسان دانشگاه هاروارد، استنفورد و موسسات خبری همکاری می‌کند و در عین حال سیستم‌های خود را براي پخش اخبار واقعی بهینه می‌کند تا امکان استفاده از پلتفرم گوگل در مواقع ضروری و ناگهانی، برای افراد سودجو مهیا نشود.
دیگر تلاش گوگل برای مقابله با انتشار اخبار جعلی در بخش فرایند اشتراک‌گذاری صورت گرفته است. این مجموعهي عظیم فناوری تلاش می‌کند فرایند اشتراک‌پذیری ناشران خبری و سرویس‌های اخبار را ساده و بهینه سازد. گوگل با استفاده از خدمات هوش مصنوعی خود، ناشران خبری را بیشتر در برابر افرادی قرار می‌دهد که احتمال مشترک‌شدن آن‌ها می‌رود تا به این موسسات خبری کمک بیشتری کرده باشد.
گوگل همچنین اعلام کرده است که بودجه‌‌ای معادل ۳۰۰میلیون دلار برای تلاش‌های خود تا سه سال آینده در این حوزه اختصاص خواهد داد. گوگل این اقدام را توجه ویژه‌ی خود به کیفیت روزنامه‌نگار و اولویت بالای آن برای این کمپانی عنوان کرده است. گوگل در این راستا اعلام کرده است: «می‌دانیم که موفقیت فقط از طریق همکاری با یکدیگر به‌دست می‌آید. ما نیز به دنبال همکاری با موسسات خبری در این مورد خواهیم بود و آینده‌ی قوی‌تری را برای روزنامه‌نگاری خواهیم ساخت.»