گوزنها از جمله جانورانی هستند که از حدود 28میلیون سال پیش تکلیف خود را مشخص کردند و از دستهی گاوسانان فاصله گرفتند. امروزه حدود 90گونهی مختلف و زنده از گوزنها در سراسر دنیا زیست میکنند که هر کدام ویژگیها و جذابیتهای خاص خودشان را دارند. گروهی از این گوزنها در معرض تهدید قرار دارند و گروهی بهطور کامل منقرض شدهاند و گروه اندکی نیز با حمایت دولتها و زیستشناسان از خطر انقراض مصون نگاه داشته شدند.
کد خبر: ۱۲۹۴۰
تاریخ: ۲۴ ارديبهشت ۱۳۹۸ - ۱۲:۱۲
گوزن زرد اروپایی
این گونه گوزن با نام «داماداما» نیز شناخته میشود. گروهی از زیستشناسان گوزن زرد ایرانی را زیرگونهی این گوزن میدانند و گروهی دیگر معتقدند که گوزن زرد ایرانی یکگونهی مستقل و متفاوت است. با همهی اینها زیستگاه اصلی گوزن زرد اروپایی هزاران سال پیش در همسایگی ما در کشور ترکیه و کشورهای دیگری اروپایی نظیر ایتالیا و بالکان بوده است. اگرچه این گوزن در ترکیه رو به انقراض است؛ اما در کشورهای اروپایی جمعیت قابل توجهی دارد.
ویژگی ظاهری
این گوزن بر پشت خود نقطههای سفیدرنگی متعدد و نواری مشکی رنگ دارد که از پشت حیوان تا انتهای دم او کشیده میشود.
وضعیت بقا
کمترین نگرانی
گوزن زرد ایرانی
این گونه در سراسر جهان به «گوزن شبگرد» معروف است. نرهای گوزن ایرانی معمولا در اجتماعات جداگانهای از مادهها بسر میبرند و مراوداتشان تنها به منظور زاد و ولد میتوان اجتماع نرها و مادهها را با هم مشاهده کرد. گوزن زرد ایرانی در حال حاضر در طبیعت ایران منقرض شده و فقط تعداد محدودی از آن در شرایط نیمه اسارت نگهداری میشوند.
ویژگی ظاهری
این گوزنها معمولا تا 110سانتیمتر ارتفاع دارند و در سنگینترین حالت به 130 کیلوگرم میرسند. آنها هم مانند گوزن زرد اروپایی خالهای سفید رنگی روی پشت و پهلوهایشان دارند، اما در مقایسه با گوزن زرد اروپایی جثهای بزرگتر و شاخهای بلندتر و پهنتر دارند.
وضعیت بقا
در معرض خطر
گوزنشمالی
این گوزنها در آمریکایشمالی به نام «کاریبو» شناخته میشوند و غالبا در کشورهای سردسیر نظیر اسکاندیناوی، آلاسکا، کانادا و روسیه زیست میکنند. گوزنهای شمالی در اروپایشمالی نیز زندگی میکنند با این تفاوت که در اروپایشمالی این گروه از حیوانات در زمرهی حیوانات اهلی طبقهبندی میشوند. گوزنهای شمالی دو گونه توندرا و درختزا دارند که نوع دوم در مقایسه با نوع اول جمعیت کمتری دارد.
ویژگی ظاهری
این گوزنها به هنگام بلوغ 120سانتیمتر ارتفاع و بیش از 250کیلوگرم وزن دارند. نرها و مادهها دارای شاخ هستند
وضعیت بقا
در معرض خطر
چیتال
«چیتالها» یا «گوزنهای خالدار» در مناطق جنگلی کشورهایی نظیر بوتان، نپال، بنگلادش و هند زندگی میکنند. به اعتقاد زیستشناسان چیتال آرامترین و البته طنازترین در میان گونههای مختلف گوزن است. این ویژگی گوزن خالدار باعث شده که بسیاری از کشورها نظیر هاوایی در جستوجوی این گوزنها برای زندگی در جزایر خود باشد.
ویژگی ظاهری
چیتالها هم مانند دو گونه گوزن زرد خالهای سفید رنگ دارند، اما برخلاف آنها پوستی صورتی رنگ دارند که در قسمت زیر شکم به سفیدی مبدل می شود. این گوزنها شاخهای نه چندان بزرگی دارند که هرسال از نو روی سرشان رشد میکند. این گوزنها قامت کوچکی دارند. ارتفاعشان 90سانتیمتر و وزنشان حدود 80کیلوگرم است.
وضعیت بقا
کمترین میزان نگرانی
گوزن پیرداوید
این نوع گوزن یکی از گونههای وحشی در میان گوزنهاست که بومی چین و شناگر قابلی است. این گوزن در مناطق نیمه جنگلی و بیشتر نزدیک آب و رودخانههای بزرگ زندگی میکند. گوزن «پیرداوید» از جمله حیواناتی بود که در قرن نوزدهم مورد توجه امپراتوری چین بود و گلهای از آن در باغ شکار سلطنتی نانو یوانگ در نزدیکی پکن نگهداری میشد.
ویژگیهای ظاهری
ارتفاع این گوزن غالبا 120سانتیمتر است، اما در گروه گوزنهای سنگین وزن قرار میگیرد و گاهی تا 200کیلوگرم رشد میکند. این گوزن موهای قهوهای مایل به قرمز دارد که گاه در زمستان به رنگ خاکستری متمایل میشود.
وضعیت بقا
تعداد بسیار اندک در خطر انقراض
گوزن لب سفید
جنگلهای مرتفع فلات تبت زیستگاه اینگونه از گوزنهاست. گوزنهای «لب سفید» به خاطر تکههای سفیدرنگی که اطراف پوزهشان وجود دارند به این نام معروف شدهاند. گونهی دیگری از این گوزن در چین وجود دارد که با نام گوزن تورلد شناخته میشود. نام این گوزن نیز به خاطر لکههای سفید رنگ اطراف پوزهاش مشابه گوزن لب سفید است و در میان زیستشناسان با همان گونه گوزن لب سفید شناخته میشود.
ویژگی ظاهری
گوزن لب سفید در میان گوزنها به «بزرگ جثه» معروف است. ارتفاع این گوزن به 140سانتیمتر میرسد و وزن نرها بالغ بر 230کیلوگرم میشود. این گوزن علاوه بر لکههای سفید پوزهاش که او را متمایز میکند، رنگ قهوهای خاکستری دارد و پوست زیرشکم او نخودی یا قرمز رنگ است.
وضعیت بقا
در معرض تهدید
گوزن دمسفید
این گوزن که به گوزن «ویرجینیا» نیز معروف است بیشتر در ایالات متحده آمریکا، کانادا، آمریکایمرکزی، بولیوی و کوبا زیست میکند. این گوزن علاقهی زیادی به دشتهای بزرگ و زندگی در حاشیهی رودخانههای سنگلاخی دارد. اما زندگی در حاشیهی ایالات امریکا از این گوزنها، جانوری اجتماعی ساخته که به راحتی به گوزنهای بومی و قابل معاشرت تبدیل شدهاند.
ویژگی ظاهری
این گوزنها غالبا میانگین 130-230کیلوگرم وزن دارند. پوست این گوزنها خشن و دارای لکه های سفیدی در قسمت انتهای پشت و دم است. کوچک جثهترین این گوزنها در در نواحی نیمه خشک فلوریدا و بزرگ جثهترین شان در کانادا و شمال آمریکا زندگی میکنند.
وضعیت بقا
به شرایط تهدید نزدیک میشوند.