فرانسوی ها می گویند دو چیز را نمی شود پنهان کرد: یکی عشق و دیگری سرماخوردگی! در هر دو بالاخره آدم لو می رود. یا دست و دلت می لرزد یا تب و عطسه همه وجودت را فتح می کند اما بیماری که این روزها بسیاری از ما به آن مبتلا شده ایم، سرماخوردگی نیست. سرعت شیوع این بیماری از آنفلوآنزا بیشتر است و از سرطان هم سلول های بیشتری را درگیر می کند.
عزت الله فولادوند جایی می نویسد:« گاهی فکر می کنم که چه خوب شد که من در آن ایام نوجوان بودم – ایامی که هنوز از انقلاب دیجیتال خبری نبود و برای آنکه چیزی بیاموزی یا باید کتاب می خواندی یا به داناتر از خود مراجعه می کردی! در این مقوله بنده با کمال میل اتهام عقب ماندگی را می پذیرم! و شما را ارجاع می دهم به سخن یکی از دانشمندان بزرگ معاصر فرانسوی که چندی پیش در جمله ای فراموش نشدنی گفت : «اطلاعات دانش نیست».
اینکه بدانیم فلان بازیگر متولد چه سالی است و چه ماشینی سوار می شود یا فلان بازیکن شماره کفشش چند است و دقیقه چند به کدام تیم گل زده است، اطلاعات است و دانش نیست. دانش عمق دارد و اشراف به آن تسلط می دهد و کسب آن مستلزم تحقیق، صرف زمان و البته صبوری است.تلگرام ما را به این بیماری دچار کرد؟
اما برگردیم به بیماری. تلگرام و دیگر شبکه های اجتماعی ما را این روزها به واسطه ویروس «اطلاعات» به بیماری «همه چیز دانی» آلوده اند.
روزانه هرکدام از ما انبوهی اطلاعات بی منبع و مغشوش دریافت می کنیم و این اطلاعات ما را دچار این گمراهی می کند که دانشمند شده ایم. بدتر اینکه همین اطلاعات که حال و حوصله نداریم در مورد صحت و سقم آن جستجو کنیم را برای دیگران می فرستیم و آنها را هم آلوده می کنیم.
فرقی نمی کند اطلاعات در مورد یک بیماری باشد، یک جانور که اخیراً در هند کشف شده و دست انسان را سوراخ می کند، یک جمله از پرفسور سمیعی یا حرف های درگوشی ترامپ در کاخ سفید با یکی از مشاورانش! آنها را سریع برای دوستان مان می فرستیم و به صرف خواندن شان گمان می کنیم صاحب فضل و دانش در حوزه پزشکی، علوم سیاسی و روابط بین الملل و ادبیات هستیم.
برابر برخی آمار قریب به 30 میلیون ایرانی از تلگرام نه فقط به عنوان یک ابزار پیام رسان بلکه به عنوان یک منبع خبری استفاده می کنند و بارها شنیده ایم که کسانی برای مستند نشان دادن خبری که نقل می کنند می گویند خودم در تلگرام دیدم! یا عکسش توی اینستاگرام هم هست.
این دریای کم عمق از اطلاعات به ما توهم دانایی می دهد. در تاکسی، مترو، مهمانی ها و هرجا هر بحثی پیش بیاید ما منبر می رویم و همان اطلاعات را به عنوان آخرین دستاوردهای بشری عرضه می کنیم. جنگ سوریه، بورس ایالات متحده آمریکا، سیستم موتور هواپیماهای ایرباس خریداری شده، تغییر سیستم بارسلونا در دوران لوئیز انریکه، نحوه درمان ذات الریه با دم نوش و ... همه می توانند عرصه تاخت و تاز ما شوند. چرا؟ چون ما در اینترنت، در تلگرام، در اینستاگرام در موردشان خوانده ایم!
کسی در اینکه شبکه های اجتماعی ما را به سرعت در جریان اخبار قرار می دهند تردیدی ندارد و دشمنی کردن با آنها، انکار خورشید در میانه روز است اما برای آنکه دچار بیماری همه چیز دانی کاذب نشویم نباید تنها به این شبکه ها اکتفا کنیم.
