عبدالحسن برزیده کارگردان سینما با اشاره به نیاز به بررسی نتیجه داوری ها در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر گفت: پیش از هر چیز باید به مساله انتخاب دبیر یک جشنواره اشاره کرد زیرا دبیر جشنواره در یک رخداد فرهنگی و هنری مانند جشنواره فیلم فجر نقش بسیار مهمی دارد. در واقع دبیر می تواند تاثیر فوق العاده ای در همه جنبه های برگزاری یک جشنواره داشته باشد و درست و غلط رخدادهای بعدی که در یک جشنواره شکل می گیرد از لحظه ای که یک دبیر برای جشنواره انتخاب می شود، رقم می خورد.
انتخاب دبیر نخستین حلقه از اتفاقات خوب و بد یک جشنواره است
وی ادامه داد: یعنی یک جشنواره خوب و موفق نتیجه انتخاب دبیر خوب است یا برعکس. گاهی ممکن است دبیر در انتخاب داوران دخالتی نداشته باشد و به عنوان مثال رییس سازمان سینمایی داوران جشنواره مورد نظر را انتخاب کند که البته چنین مساله‌ای کمتر رخ می دهد. اگر یک دبیر، داوران خود را بد انتخاب کند با مشکلاتی در جشنواره مواجه می شویم؛ چراکه ترکیب داوران در میزان رضایت از نتایج جشنواره بسیار تعیین‌کننده است. این را هم باید بگویم که محدودیت تعداد داورها شرایطی را فراهم می کند که سلیقه بر انتخاب فیلم ها حکمفرما شود و همه فکر می کنند که اگر به جای یک گروه، گروه دیگری برای داوری انتخاب می شد حتما نتیجه داوری بسیار متفاوت بود.
کارگردان فیلم سینمایی «دکل» توضیح داد: معتقدم تعداد داورها باید زیاد باشد تا بتوان سلیقه های مختلفی در هیات داوری قرار دارد و لابی و هماهنگی های پشت پرده در این زمینه کم شود. یکی دیگر از مسائلی که در انتخاب داوران جشنواره فیلم فجر وجود دارد، مساله تنوع در تفکر داوران است که البته این به معنای تناقض و متضاد بودن آدم‌های انتخاب شده در این بخش نیست که البته نمونه آن در جشنواره فیلم فجر امسال دیده شده است.
وی بیان کرد: از نظر من ترکیب هیات داوران این دوره از جشنواره ترکیب مناسبی نبود. براساس شناختی که نسبت به داوران این دوره از جشنواره دارم می توانم بگویم که داوران برای رسیدن به نتیجه نهایی با مشکلاتی مواجه بودند و بحث های سختی را پشت سر گذاشته اند. ترکیب داوران سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر، یک ترکیب کاملا متنافر بود که همدیگر را دفع می کردند به همین دلیل ترکیب مناسبی برای جشنواره نبود.
برزیده با تاکید بر اینکه نتیجه داوری ها در شرایطی که انتخاب داورها اشتباه باشد همیشه جای اعتراض دارد، بیان کرد: زمانی که داوری به تعدادی سلیقه محدود می شود، نتیجه داوری ها همیشه با اعتراض مواجه می شود، البته این مساله سال گذشته هم وجود داشت و مثلا من نسبت به اتفاقاتی که برای فیلمم افتاد اعتراض داشتم و هنوز هم دارم و نسبت به اعتراض خود دلیل هم دارم.
وی ادامه داد: در هنگام اعتراض به داوری ها دو مساله کلی وجود دارد؛ اول اینکه داورها سواد لازم را نداشته باشند یا اینکه برای انتخاب برخی از فیلم ها تبانی کنند. مورد اول را که هم خود داوران و هم سینماگران قبول ندارند، چراکه یک نفر که برای داوری جشنواره فیلم فجر انتخاب می شود به خوبی می تواند تشخیص دهد که کارگردانی، بازی و دیگر موارد مورد قضاوت یک فیلم چگونه است. می ماند مورد دوم که آن را هم صد در صد داوران قبول نمی کنند و در نهایت مساله سلیقه به میان می آید که سلیقه داوران به این دسته از فیلم ها نزدیک بوده یا نبوده است.
گفتن اینکه داوری سلیقه‌ای است نوعی شانه خالی کردن از بار مسئولیت است
کارگردان «روایت سه گانه» توضیح داد: این هم یک جواب غلط است که در مقابل اعتراض ها یک داور بگوید که این سلیقه ما بوده است. این از نظر من به نوعی شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت انتخاب فیلم ها است. افرادی که در حوزه داوری قرار می گیرند نمی توانند چندان از سلیقه خود پیروی کنند، چرا که یک فیلم علاوه بر داستان و ژانری که دارد، کارگردانی، دکوپاژ، فیلمبرداری و دیگر موارد اختصاصی را دارد؛ مواردی که دست به دست هم می دهد تا بتوان یک فیلم خوب یا بد داشت.
وی با اشاره به اینکه یک داور نباید مشکلات و مراودات شخصی خود را در داوری وارد کند، بیان کرد: چند روز پیش با یکی از داوران این دوره از جشنواره در جایی بودیم که داشت با یکی از افرادی که نسبت به داوری او اعتراض کرده بود، صحبت می کرد و می گفت من تمام سعی خود را کردم تا فلان مساله دیده شود. این مساله نشان می دهد که داوران ما ناخودآگاه جانب‌دارانه نسبت به فیلم ها داوری می کنند.
کارگردان «مزار شریف» تاکید کرد: از نظر من باید کم رویی ها را کنار گذاشت و داوری های یک جشنواره به طور تخصصی مورد ارزیابی قرار گیرد. البته اینکه در برخی از مطبوعات می گویند یک کارگردان چون آدم خوبی است و فیلم های خوبی ساخته است حتما باید در جشنواره جایزه بگیرد از نظر من اشتباه است. گاهی یک کارگردان در جدیدترین تجربه خود ممکن است نتوانسته باشد سلیقه مخاطب را جلب کند.
دبیر در هر انتخابی در جشنواره مسئول و دخیل است
وی توضیح داد: اولین اعمال نظر دبیر یک جشنواره در بخش داوری، درست زمانی است که داوران آن جشنواره را انتخاب می کند به همین دلیل دبیر در انتخاب هایی که بعدا در جشنواره صورت می گیرد، نقش داشته باشد. دبیر جشنواره بعد از انتخاب داوران می تواند به آنها توضیح دهد که هدف و سیاست جشنواره در این دوره چه چیز است و چه مواردی برای او از اهمیت بالایی برخوردار است.
برزیده در پایان گفت: دبیر می تواند به داوران خود پیشنهاد دهد و درباره برخی از فیلم ها اعمال نظر کند که البته این حق رای در بسیاری از جشنواره های معتبر در دنیا متداول است. جدای آن جشنواره نیز می تواند با توجه به اهدافی که دنبال می کند به یک فیلم خاص جایزه دهد و آن را تشویق کند. حتی دبیر یک جشنواره می تواند بعد از داوری ها از داوران سوال کند که به مواردی خاص در انتخاب فیلم ها دقت شده است یا خیر که البته همه این موارد به صورت دموکراتیک انجام می شود و داوران می توانند این موارد را بپذیرند یا نپذیرند.
