سیدعباس صالحی رئیس بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اشاره به اینکه در موضوع برگزاری نمایشگاه کتاب امسال، در بخش‌هایی از آنچه پیش‌بینی می‌شده جلوتر و البته در بخش‌هایی هم عقب‌تر از انتظار هستیم، اظهار کرد: درباره بخش‌هایی که فراتر از باورما بود و غیرقابل انتظار، حضور مردم در فضای نمایشگاه بود. به‌طور طبیعی وقتی بحث نقل و انتقال نمایشگاه مطرح بود، هم در میان مدیران ارشاد و هم تشکل‌های نشر و هم نخبگان، این احساس وجود داشت که این نقل و انتقال به افت فاحش جمعیتی مبدل می‌شود.
صالحی ادامه داد: باور بر این بود که انتقال نمایشگاه از محلی که در اختیار طبقه متوسط بالای جامعه است به محلی منتقل شود که در اختیار طبقه پایین اجتماع و حاشیه‌ای است می‌تواند منجر به یک قهر اجتماعی نسبت به نمایشگاه شود. برخی می‌گفتند نصف جمعیت ریزش پیدا می‌کند و برخی نیز از کاهش هفتاد درصدی فروش کتاب صحبت می‌کردند.
وی افزود: به نظر می‌رسد اما بازدید از نمایشگاه امسال فوق تصور بود. ما در این چند ماه قبل کمتر فردی را می‌دیدم که باور داشته باشد نمایشگاه با افت فاحش جمعیتی مواجه نیست و بازدید فعلی مردم تبدیل به یکی از نقاط توفیق نمایشگاه شد.
آماده‌سازی «شهرآفتاب» در حد انتظار بود
صالحی ادامه داد: موضوع دیگری که فراتر از حد انتظار ما بود موضوع ساخت و ساز و آماده سازی مکانی بود. وقتی نمایشگاه شهرآفتاب اعلام کرد که می‌تواند میزبان نمایشگاه شود و ما نیز از آن بازدید کردیم، فاصله‌های زیادی میان آنچه بود و آنچه باید برای میزبانی نمایشگاه باشد وجود داشت. البته یقین داشتیم که همه مشکلات رفع نمی‌شود اما آنچه تاکنون رخ داده در حد انتظار است.
وی افزود: در این میان البته نگاه‌های بد بینانه‌ای هم بود که می‌گفت نمایشگاه در شهرآفتاب برپا نمی‌شود. مثلا می‌گفتند مترو به نمایشگاه نمی‌رسد و اگر هم برسد مانند قطار اصفهان شیراز نمایشی افتتاح خواهد شد. می‌گفتند امکان ندارد برق و آب مورد نیاز آنجا تامین شود. الان نمی‌گویم همه آنچه در شهر آفتاب هست فوق ایده‌آل است ولی ما در حد انتظار همه این موارد را در اختیار داریم.
رئیس نمایشگاه کتاب همچنین گفت: در زمینه آنچه که ما عقب ماندیم و در حد انتظار وارد نشدیم، باید بگویم خود ما نیز تحت تاثیر نگاه بدبینانه، باور نداشتیم شهرآفتاب نمایشگاهی شود که مردم و ناشران در آن بیایند. ما برای این استقبال آماده نشده بودیم و ناگهان غافلگیر شدیم.
برای کاهش استقبال احتمالی، برنامه تدارک دیده بودیم
صالحی ادامه داد: برداشت ما این بود که ۳۰ درصد از ناشران به نمایشگاه نمی‌آیند و لذا فکر می‌کردیم به حد کافی غرفه برای توزیع داریم یا فکر می‌کردیم استقبال مردمی کمتر باشد و ما فرصت و توان بهتری برای ساماندهی به دست خواهیم آورد. حدس ما این بود که ثبت‌نام پولی و ریالی در نمایشگاه ناشران را به این فکر بیاندازد که حضور پیدا نکنند و یا به سمت غرفه‌های بزرگ نروند.
وی افزود: احساس ما این بود که با ۳۰ درصد کاهش حضور نمایشگاه را مدیریت کنیم و برنامه سازمانی را برای این کاهش تدارک دیده بودیم اما جمعیت ما را به شرایطی کمتر از حد انتظارمان رساند.
باید نمایشگاه کتاب را به سمت خود گردانی حرکت دهیم
وی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره چرایی دریافت اجاره بهای غرفه‌ها از ناشران در شهرآفتاب گفت: جلسه‌ای طولانی در شورای سیاست‌گذاری برای این مساله بود. یک نگاه خواهان پنجاه درصد کاهش هزینه اجاره بودند و برخی نیز بر عکس این را خواهان بودند که در نهایت نظر دوم به تصویب جمع رسید.
رئیس نمایشگاه کتاب تأکید کرد: به نظر می‌رسد ما باید مسیر حرکت نمایشگاه کتاب را به سمت خودگردانی حرکت دهیم و به مرور زمان به درآمدزایی هم برسانیم. اگر ما امسال بگوییم به اعتبار چند سال فضای رایگانی که شهرداری به ما داده است اجاره غرفه نگیریم، به مرور اقتصاد نمایشگاه دچار اختلال می‌شود.
صالحی افزود: برگزاری نمایشگاه کتاب تنها به اجاره بهای محل برگزاری اختصاص نمی‌یابد و از سوی دیگر در همه نمایشگاه‌های دنیا بخشی از درآمد از محل اجاره بهای غرفه‌هاست. ما در مسیر واگذاری مسئولیت‌های نمایشگاه به تشکل‌ها به این فکر می‌کنیم که رفته رفته نمایشگاه را از نظر اقتصادی خودکفا کنیم و این به معنی رسیدن به درآمدزایی برای نمایشگاه است. از سوی دیگر مخارج نمایشگاه هم بسیار متنوع‌تر از اجاره بهای مکان است.
اجاره بهای غرفه‌ها صرف چه اموری می‌شود؟
وی تصریح کرد: دغدغه عمده ناشران ما در نمایشگاه امسال بر سر چند صد هزار تومان که ما بگیریم یا نگیریم نیست. بلکه دغدغه آنها جمعیت استقبال کننده از نمایشگاه است. با این دو نکته شورا به این نتیجه رسید که اجاره افزایش نیابد اما رقمی که ناشران می‌دادند را به دو قسمت تقسیم شود. در قسمت اول هزینه پرداختی توسط ناشران صرف خرید کتاب از آنان شود. در این شیوه ۵۰ درصد هزینه پرداختی توسط ناشران برای اجاره غرفه صرف خرید کتاب می‌شود و پنجاه درصد اجاره بهای دریافت شده دیگر نیز به سمت توسعه تبلیغات جمعیتی حرکت کند تا جمعیت بازدیدکننده افزایش باید.
معاون فرهنگی وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی در ادامه گفت: مبلغ اجاره بهای غرفه‌های مطابق این استاندارد که چیزی معادل دو و نیم تا سه میلیارد تومان می‌شد در میان ناشران توزیع شد. برای خرید کتاب هم دوستان در صدد هستند لیست خرید کتاب در اینجا تهیه شود تا همه کتاب‌های موجود ناشران را شامل شود.
صالحی تأکید کرد: هیئت منتخب ما تاکنون در میان صدها غرفه از ناشران رفته و لیست خرید تهیه کرده است تا بعدا کتاب ناشران به معاونت ارسال شود. این مساله شامل همه بخش‌های نمایشگاه می‌شود منتهی از لحاظ درصد، توزیعی صورت گرفته است که مثلا ناشرانی که غرفه ۹ متری دارند تا ۷۰ درصد اجاره بهای پرداختی از آنها خرید شود و حجم خرید از غرفه‌های بزرگتر تا ۲۰ درصد هم کاهش می‌یابد.
