سقوط بورس زیر سایه اهمال دولت

از ابتدای سال 99 بازار سرمایه در شرایط خاص و ایده‌آلی قرار گرفت و ثبت رکودهای جدید سبب شد تا فعالان اقتصادی و حتی عامه مردم نگاه ویژه‌ای به این بازار داشته باشند.

البته تنها شرایط خاص و ایده‌آل بازار سبب جذب سرمایه‌گذاران به این بازار نبود و تشویق مسئولان دولتی از رئیس‌جمهور گرفته تا وزیر اقتصاد نیز به نوبه خود تاثیر بسزایی در کوچ سرمایه‌گذاران به این بازار داشت. اما بازار شرایط خاص خود را حفظ نکرد و از نیمه‌های مردادماه سال 99 تغییر مسیر داد.

در ابتدا کارشناسان ریزش شاخص را امری طبیعی و موقتی می‌دانستند اما با گذشت زمان و رشد‌های کم‌جان و ریزش‌های شدید سهام‌داران دریافتند که بازار سرمایه فعلا قصد آرام شدن ندارد.

سقوط بورس پس از مردادماه اعتراض بسیاری از سهامداران را برانگیخت و تصاویر این اعتراضات را در فضای مجازی شاهد بودیم. آنها می‌گفتند که دولت به عنوان دعوت‌کننده به بورس باید در این شرایط پاسخگو باشد. اخیرا هم جمعی از سهامداران بورس پیش از ظهر یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۰ مقابل سازمان بورس اوراق بهادار تجمع کردند و خواستار رسیدگی به اوضاع نابسامان بورس شدند.

البته به جز سهام‌داران برخی از کارشناسان نیز دولت را مسبب شرایط پیش‌آمده می‌دانستند. پیمان حدادی، کارشناس بازار سرمایه در همان زمان افت و خیز‌های شاخص در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با تخلف دولت در بورس، گفته بود: «مهم‌ترین تخلف دولت این بود که مردم را فریب داد و دعوت برای ورود به بازار سرمایه از طریق خود رئیس جمهور و وزیر اقتصاد صورت گرفت و وقتی بازار شروع به ریزش کرد، اعلام کردند نوسان ذات بازار است و بورس هم ریسک دارد. اشتباه دولت این بود که صندوق‌هایی که به مردم فروخت به قیمت کارشناسی نبود و گران‌تر از ارزش واقعی آن فروخته شد.»

میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه نیز پس از ریزش شاخص در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس به تاثیر دولت در جذب نقدینگی به بازار بورس اشاره کرده بود و ر این‌باره گفته بود: «گروه‌های خاص از معاملات بورس در سال 99 منفعت بردند و سیاست‌های دولت نیز باعث ریزش بورس شد. دولت در سال 99، متاسفانه در بازار سرمایه چه در زمان دعوت و چه در زمان افت و حمایت، عملکرد خوبی نداشت و از ابزارهای موجود برای پایان دادن به شرایط بد بازار در نیمه دوم سال بهره‌ای نبرد. در زمان دعوت به جهت بررسی کارشناسی که آیا این بازار آمادگی جذب نقدینگی را به این میزان دارد و یا عرضه‌هایی که توسط سازمان خصوصی می‌توانست صورت بگیرد که عطش بازار را تا قسمتی کنترل کند، هیچ کاری انجام نشد. یعنی دولت هم در عرصه دعوت از مردم برای حضور در بازار سرمایه و هم در خصوص اینکه بازار سرمایه توان دریافت این میزان نقدینگی را دارد، دچار کار غیرکارشناسی شد.»

غلامرضا سلامی، کارشناس بازار سرمایه نیز معتقد است منفعت گروهی خاص و بی توجهی دولت به هشدار کارشناسان، بازار سرمایه را به این حال‌واحوال رسانده است. وی در این خصوص به «ابتکار» می‌گوید: مسلما افرادی در بازار بودند که از شرایط پیش‌آمده استفاده کردند و افزایش بی‌رویه شاخص به نفع‌شان تمام شد. این افراد با انتشار اطلاعات نادرست وضعیت بازار را آشفته کردند. از سوی دیگر دولت نیز به دلیل اینکه از بدنه کارشناسانه‌ای برخورد نبود سیاست‌های نادرستی را اتخاذ کرد، این دو مسئله بازار را در مسیر دیگری قرار داد.

این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: البته می‌توان گفت که دولت هم به دلیل غفلت از نظر کارشناسان فریب این افراد را خورد و نقدینگی را به سمت بازار سرمایه سوق داد. به هرحال متاسفانه تله‌ای که برای دولت گذاشتند کارساز شد اما نمی‌توان گفت دولت سوءنیتی در این زمینه داشت.

سلامی در ادامه گفت‌وگو با بیان اینکه بازار دلیل برای چنین رشدی نداشت، می‌گوید: البته دولت مقصر برخی از موارد بود و به آشفتگی بازار دامن زد. هنگامی که بازاری در چنین شرایط خاصی قرار می‌گیرد دولت باید از نظر کارشناسان استفاده کند. از همان ابتدای رشد شاخص بورس بسیاری از کارشناسان هشدار دادند که این شرایط همانند تله بوده و بازار سرمایه دلیلی برای چنین رشدی ندارد.

وی ادامه می‌دهد: این کارشناسان معتقد بودند که بخش واقعی اقتصاد روبه‌ افول بوده و در این شرایط چگونه می‌شود که بازار سرمایه رشد کند و چندین برابر شود؟ متاسفانه دولت به این هشدارها توجهی نکرد و دائما مردم را دعوت به بورس می‌کرد.

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که با توجه به پایان عمر دولت فعلی، دولت بعد چگونه می‌تواند شرایط بازار بورس را سروسامان ببخشد، می‌گوید: بازار سرمایه مسئله‌ای نیست که کسی آن را سروسامان بدهد، باعث رشد و یا نزول آن شود و طبق تصمیمات آن را حرکت دهند. اگر هم تصمیم و یا سیاستی، مسیر تازه‌ای را بر سر راه بازار قرار دهد بدون‌شک موقتی خواهد بود. بازار سرمایه در حقیقت بازاری متکی به بخش واقعی اقتصاد است.

در بخش واقعی اقتصاد اگر دولت موفق شود که توسعه و ارتقا داشته باشد مسلما بازار سرمایه در مسیر با ثبات‌تری قرار می‌گیرد. اما اگر نتواند بخش واقعی اقتصاد کشور را ارتقا دهد هر تلاشی برای نجات بازار سرمایه بکند تنها برای مدت‌کوتاهی اثربخش بوده و در بلندمدت ما باز شاهد آشفته شدن بازار خواهیم بود.

سلامی در پایان با اشاره به این مسئله که بازار سرمایه برای ثبات نیازمند پشتوانه قوی است ادامه می‌دهد: رشد و ثبات بازار سرمایه در گرو پشتوانه اقتصادی قوی است و ما این پشتوانه را نداریم. در چنین شرایطی هر دولتی که سکان‌دار می‌شود باید توجه داشته باشد که تا پشتوانه‌ای قوی به وجود نیاید بازار سرمایه نمی‌تواند به خودی خود درست شود.

منبع: ابتکار