چرا باید واکسینه شد؟
واکسیناسیون در تمام دنیا امری ضروری است و توانسته جان خیلی از انسان‌ها را تا به امروز نجات دهد. بیماری‌هایی که از طریق واکسن قابل‌پیشگیری‌اند نسبت به گذشته شیوع کمتری پیداکرده‌اند اما این بیماری‌ها هنوز ریشه‌کن نشده‌اند. شیوا پهلوانی بر این باور است که هرچه تعداد کمتری نوزاد واکسینه شوند، به‌مراتب نوزادان بیشتری بیمار می‌شوند. بنابراین واکسینه شدن نوزادان می‌تواند بر سلامت و آینده آنها تاثیر مستقیم بگذارد و از این رو امری حیاتی است.
**
تعداد واکسن‌هایی که نوزاد از بدو تولد دریافت می‌کند
والدین هر کودک در سال اول زندگی، باید پنج بار کودک خود را برای واکسیناسیون به مراکز بهداشتی درمانی ببرند و برای تقویت اثر واکسن‌ها هم پس از یکسالگی مراجعات مجددی مورد نیاز است. اولین واکسیناسیون در بدو تولد در بیمارستان صورت می‌گیرد و واکسیناسیون آخر در شش‌سالگی قبل از رفتن به مدرسه تزریق میشود. به‌طور کل تعداد واکسن‌هایی که انسان از بدو تولد دریافت می‌کنند در جدول بهداشت جهانی هفت نوبت است.
**
زمان‌بندی واکسیناسیون
واکسیناسیون حتما باید طبق زمان‌بندی سازمانی صورت گیرد. زمان‌بندی واکسیناسیون به این شرح است؛ بدو تولد: ب ث ژ، قطره فلج اطفال، هپاتیت ب، دوماهگی: ثلاث، قطره فلج اطفال، هپاتیت ب، چهارماهگی: ثلاث، قطره فلج اطفال، شش‌ماهگی: ثلاث، قطره فلج اطفال، هپاتیت ب، یکسالگی: ام ام آر (سرخک، اوریون و سرخجه)، هجدهماهگی: ثلاث، قطره فلج اطفال، ام ام آر، شش‌سالگی: ثلاث، قطره فلج اطفال. شیوا پهلوانی درباره رعایت موعد مقرر تزریق واکسن می‌گوید: «واکسیناسیون زمانی به‌خوبی اثر می‌کند که به‌موقع و به‌طور کامل انجام شود. بعضی از واکسن‌ها زمانی موثر واقع می‌شوند که چند بار تلقیح شوند. بنابراین، باید جدول واکسیناسیون به‌طور کامل رعایت کرد.»
**
واکسن هجده ماهگی چیست و شامل چه واکسن‌هایی میشود؟
شیوا پهلوانی به همشهري‌تندرستی می‌گوید: «واکسن هجده‌‌ماهگي شامل واکسن‌های سه‌گانه (دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه)، واکسن خوراکی فلج اطفال، واکسن MMR (در صورت تزریق نکردن نوبت قبل) است. واکسن سه‌گانه با استفاده از باکتری کشته شده سیاه‌سرفه و سموم باکتری‌های دیفتری و کزاز ساخته میشود. دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه بیماری‌های خطرناکی هستند که می‌توانند موجب مرگ یا عوارض شدید شوند. فلج اطفال یک بیماری حاد ویروسی است که می‌تواند منجر به فلج دائمی گروهی از عضلات بدن شود. واکسن تزریقی به بازو یا پای نوزاد تزریق میشود و قطره خوراکی به‌صورت قطره به کودک خورانده میشود. واکسن MMR از ویروس ضعیف شده این بیماری‌ها تهیه میشود. سرخک باعث تب، سرفه، آبریزش بینی، قرمزی چشم و ایجاد دانه‌های قرمز روی صورت میشود. این بیماری با پیشرفت خود تمام بدن را در برمی‌گیرد. درصورتی‌که ویروس به ریه‌ها سرایت کند باعث ایجاد بیماری ذات‌الریه میشود. بیماری اوریون تورم غده‌های زیر گوش را در پی دارد و سرخجه هم باعث به وجود آمدن بثورات روی صورت و متورم شدن غده‌های پشت گوش میشود.»
**
چرا واکسن هجده ماهگی با درد عضلانی همراه است؟
واکسینه شدن یک امر واجب برای هر کودکی است اما نمی‌توان از عوارض و دردهای ناشی از واکسن‌ها هم چشم‌پوشی کرد. بيشتر واکسن‌هایی که جزو الزامات دوران کودکی است با تب همراه هستند و کودک فقط دردی را که در هنگام تزریق وجود دارد، حس می‌کند اما داستان واکسن هجدهماهگی کمی متفاوت است و کودک درد بیشتری را نسبت به واکسن‌های پیشین خود تحمل می‌کند. این واکسن با تب و دردهای عضلانی همراه است و حتی ممکن است کودک به مدت یک روز نتواند راه برود و بعد از آن شروع به لنگ زدن کند. این درد عضلانی ناشی از واکسن کزاز است که در واکسن‌های سه‌گانه وجود دارد و باعث اسپاسم عضلانی میشود. این اسپاسم درد شدیدی را به همراه دارد و ممکن است پای کودک شما ورم کند اما جای هیچ نگرانی نیست؛ در صورت رعایت کردن نکات بعد از واکسیناسیون و کمپرس به‌موقع پا این ورم کمتر شده و درد ناشی از آن به‌مرور زمان آرام می‌گیرد. اگر می‌خواهید کودک‌تان درد کمتری را تحمل کند حتما پای او را بعد از تزریق واکسن بی‌حرکت نگه دارید و اصراری به راه رفتن او نکنید.
**
عوارض واکسن هجدهماهگی
شیوا پهلوانی درباره عوارض واکسن هجدهماهگی به همشهري‌تندرستی می‌گوید: «عوارض واکسن هجدهماهگی سه‌گانه، تب، بی‌قراری نوزاد و دردهای عضلانی و در برخی از موارد درد در ناحیه گوش است و ممکن است تا هفت تا 10روز بعد از تزریق واکسیناسیون مشاهده شود. درصورتی‌که بعد از تزریق واکسن سه‌گانه، نوزاد مبتلابه تب شد و تب او به حدود ۴۰ درجه سانتی‌گراد رسید، در نوبت‌های بعدی تزریق واکسن، این مورد را به فردی که واکسن را به نوزاد تزریق می‌کند، متذکر شوید.»
**
توصیه‌های برای مادران
شیوا پهلوانی، کارشناس پرستاری توصیه‌های ویژه‌ای را هم در همین مورد برای مادران دارد. او به همشهري‌تندرستی می‌گوید: «در صورت بروز تب نوزاد بعد از واکسن، می‌توانید کودک را پاشویه کنید و یا با مشورت پزشک برای کاهش تب، مقدار مناسبی از شربت استامینوفن را هر شش ساعت به کودک بدهید. دادن استامینوفن قبل از واکسن توجیه علمی ندارد اما خیلی از ما از بزرگ‌ترها شنیده‌ایم که قبل از واکسیناسیون حتما استامینوفن مصرف شود. سعی کنید در روزهای بعد از واکسن دفعات شیردهی و مایعات را بیشتر کنید تا براثر تب ناشی از واکسن بدن کم آب نشود. در صورت گرم بودن هوا لباس‌های کودک خود را کم کنید و مرتب با تب‌سنج، میزان تب او را اندازه بگیرید. بعد از تزریق واکسن به‌هیچ عنوان محل تزریق را مالش ندهید و آن را تحریک نکنید. قطعا مالش دادن محل تزریق کمکی به بهبود درد نمی‌کند و واکنش‌هایی را به همراه خواهد داشت. بی‌قراری‌های کودک در این مدت کم نیست؛ پس سعی کنید او را با اسباب‌بازی‌هایش سرگرم کنید و تا حد امکان او را در آغوش بگیرید تا زمانی که درد کودک کاهش پیدا کند. خستگی را کنار بگذارید، چون ممکن است کودک دلبندتان به مدت دو روز قادر به راه رفتن نباشد و برای هر کاری از شما کمک بگیرد و مانند دوران نوزادی‌اش برای تعویض به‌صورت خوابیده او را با دستمال مرطوب پاک‌کنید.»
**
کمپرس سرد و گرم
شیوا پهلوانی در ادامه ماجراهای واکسن هجده ماهگی از راهکارهایی برای بهبود روزهای بعد از این واکسن می‌گوید: «کمپرس را حتما بعد از 24 ساعت شروع کنید. اشتباه رایجی که بيشتر مادرها انجام می‌دهند شروع کمپرس درست بعد از تزریق واکسن هجده ماهگی است. کمپرس سرد و گرم بستگی به محل تزریق دارد؛ پس دقت خود را برای کمپرس کردن بالا ببرید. اگر پای کودک دچار گرفتگی و سفتی شدید شده است باید از کمپرس گرم و اگر محل تزریق قرمز رنگ شده باید از کمپرس سرد استفاده کنید.»
**
خوردن شیرینی‌ها بعد یا قبل از واکسن
شاید برای واکسن هجدهماهگی خوردن شیرینی‌ها به شما پیشنهاد شود اما باید بگوییم که راهکار مناسبی نیست. دادن مایعات شیرین مانند آب‌قند یا آب میوه‌های شیرین در هنگام تزریق ممکن است برای کودک مناسب باشد اما تاثیر زیادی روی کاهش درد ندارد.
**
مادرها؛ ترس را کنار بگذارید
احساس مادری همیشه با ترس و دل‌شوره‌های مادرانه همراه است. از شب‌زنده‌داری‌های هنگام تب و گریه‌ها هم که بگذریم؛ نمی‌توان از دیدن درد کشیدن کودک گذشت. مادر هم همراه کودک درد می‌کشد و برای هر دردی که دارد اشک می‌ریزد. این از معمول‌ترین ویژگی‌های مادر بودن است و نمی‌توان این احساس را در نظر نگرفت اما در این مسیر پرفراز و نشیب مادری باید قوی بود و مانند یک کوه عمل کرد؛ تا کودک با تکیه به قدرت مادر هرچه زودتر سلامتی خود را به دست آورد. واکسن هجده ماهگی هم از این دل‌شوره‌ها دور نیست اما با رعایت نکات لازم سریع بهبود پیدا می‌کند. فقط کافی است در این مواقع خونسردی خود را حفظ کنید و سراغ توصیه‌هایی با پایه علمی بروید. در چنین زمان‌هایی حتما از پیشنهادهای کارشناسان متخصص این امر کمک بگیرید و نسخه‌های سرخودی که اطرافیان می‌پیچند نادیده بگیرید. واکسن هجده ماهگی و عوارضی که به همراه دارد درواقع یک اتفاق معمول است و نباید بابت این مسائل نگران شوید هرچند دلشوره والدین برای فرزندان از همان بدو تولد آنها شروع میشود و با در مراحل مختلف حتی تزریق واکسن‌ها که معمول‌ترین آن‌هاست گاهی شدت می‌گیرند. با وجود اين اگر بعد از تزریق واکسن هجدهماهگی بیش از حد بابت عوارض آن‌که در کودک شما ظاهر شده دلواپس هستید، حتما با پزشک او تماس بگیرید تا توصیه‌هایی که شرایط را تعدیل می‌کند در اختیار شما قرار بدهد و در نتیجه دلهره‌تان به حداقل برسد.
