تنها بویی که می‌شناسد، صدایی که برایش آشناست، صدای مادر است. لمس کردن پوست مادر برای کودک یک امنیت خاطر به همراه دارد. به همه این دلایل سلامت روح و جسم تغذیه کودک با شیر مادر یک ضرورت محسوب می‌شود.
دوران شیردهی یکی از مهم‌ترین دوران تغذیه مادر
و کودک محسوب می‌شود. به توصیه پزشکان تغذیه مادر، در زمان بارداری و مصرف ویتامین‌های
مکمل تاثیر بسزایی در سلامت مادر هنگام شیردهی دارد. وقتی مادر نوزاد خود را به
دنیا می‌آورد حتی در مواقعی که زایمان زودرس داشته باز هم قادر به شیر دادن به
نوزاد خود است، پس می‌توان نتیجه گرفت که غدد شیردهی مادر از زمان بارداری فعالیت
خود را آغاز می‌کنند، بدن مادر در زمان شیردهی سوخت‌وساز بالاتری دارد، در نتیجه
مادر نیاز به تغذیه درست و کامل دارد همچنین طعم خوراکی‌هایی که مادر در روز مصرف
می‌کند مستقیما بر طعم و میزان شیر تاثیر می‌گذارد. آنچه در ادامه می‌خوانید تجربه‌های
واقعی یک مادر از دوران شیردهی به فرزندش است که به رشته تحریر درآمده. تجربه‌هایی
در قالب مشاوره با پزشک، شخصی و مطالعه...
آغوز،
این واکسن طبیعی!
در
گذشته شیر اولیه مادر یعنی آغوز را به دلیل رنگ متفاوت (متمایل به زرد) برای نوزاد
بد می‌دانستند برای همین پس از زایمان آغوز را دوشیده و دور می‌ریختند ولی امروزه
دکترها معتقدند که آغوز ماده بسیار مفیدی برای سلامت کودک است و می‌تواند مانند یک
واکسن در بدن کودک عمل کند پس اولین فایده شیر مادر آغوز آن است. بعضی از مزایای
مهم شیر مادر به شرح زیر است:
*
با توجه به تحقیقات انجام شده کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند کمتر در معرض
بیماری‌ها قرار می‌گیرند.
*
ترکیبات شیر مادر و آب موجود در شیر تشنگی کودک برطرف می‌کند و همچنین از چاقی
غیرعادی کودکان هم جلوگیری می‌شود.
*هضم
شیر مادر برای نوزاد به مراتب آسان‌تر از هضم شیر خشک است.
*
شیر مادر همیشه تمیز و عاری از هرگونه آلودگی و مسمومیت است.
اولین
تغذیه عاشقانه
اولین
شیردهی برای بعضی از مادرها موفقیت‌آمیز نیست اما در بیشتر موارد مادرها بدون مصرف
دارو یا قطره خاصی قادر به تغذیه کودک خود هستند. نکته‌ای که وجود دارد این است که
هیچ مادری نسیت که نتواند با شیر خود نوزاد را تغذیه کند! شیردهی به نوزاد شاید
گاهی کاری دشوار باشد اما در عین حال لذتبخش است لذتی که تبدیل به یک تجربه فوق‌العاده
برای مادر می‌شود. تجربه‌ای مانند لمس یک معجزه در رابطه مادروفرزندی.
قوانین
شیردهی
شیردهی
به بچه اول برای مادران یک تجربه کاملا متفاوت و پراسترسی است بنابرین همیشه مادر
دل‌نگران کافی بودن شیر خود برای نوزاد و نحوه تغذیه درست آن است. اگر بخواهیم
قوانینی برای شیردهی تنظیم کنیم، این نکات مهم هستند؛
1.
مادران شیرده باید لباس خود را از پارچه‌های کاملا نخی و راحت انتخاب کنند. به
گونه‌ای که بتوانند تنها با یک دست لباس خود را باز و بسته کند.
2.
قبل از این‌که نوزاد را در آغوش بگیرید از راحت بودن جای خود مطمئن باشید. استفاده
از بالش برای بالا نگه داشتن کودک بسیار کمک می‌کند. همان‌طور که قبلا اشاره کرده‌ایم
ممکن است هفته‌های اول مادر مجبور باشد زمان طولانی را برای شیر دادن بنشیند! در
نتیجه مادر باید یک جای راحت با دمای مناسب برای خود انتخاب کند و با حوصله فراوان
به نوزادش شیر دهد.
3.
نوزاد را کاملا به سمت سینه و شکم خود بگیرید به این صورت که تمام بدن نوزاد به
سمت شما باشد و سرش کمی بالاتر از بدن قرار بگیرد. مراقب راه تنفسی نوزاد باشید،
مطمئن شوید که بینی نوزاد کاملا آزاد است و به‌راحتی می‌تواند نفس بکشد چون نوزادان
فقط از بینی قادر به تنفس هستند و ممکن است سهل‌انگاری هنگام شیردهی تنفس نوزاد را
به مخاطره بیندازد. شیردهی شب، کار بسیار دشواری برای مادر است زیرا مادر خواب‌آلود
برای شیردهی بیدار می‌شود و ممکن است هنگام شیردهی چشمان مادر بسته شود. پس حتما
موقعیت سر و کمر خود را در شرایط کاملا راحت قرار دهید تا امنیت نوزاد هم تامین
شود.
4.
نوک پستان باید حداقل به شعاع 5/2سانت در دهان کودک قرار بگیرد. در بیشتر موارد سینه
مادر در اثر مکیدن اشتباه کودک زخم می‌شود یا ترک برمی‌دارد. بهترین دارو شیر مادر
است و البته کرم‌های مخصوص هم وجود دارد که در صورت استفاده از این کرم‌ها قبل از
شیردهی مجدد حتما نوک پستان کاملا با پنبه و آب تمیز شود. استفاده از صابون به علت
خشک کردن پوست هنگام شیردهی توصیه نمی‌شود. شست‌وشو با جوش شیرین و پشت سر آن
استفاده از کره روی سینه هم مانع ترک خوردن می‌شود.
5.
فاصله زمانی بین دو شیردهی را معمولا نوزادها مشخص می‌کنند. به صورت معمول نوزادان
در هفته اول در فواصل زمانی کوتاه تمایل به شیر خوردن دارند یا این‌که زمان طولانی
را برای هر نوبت شیردهی باید صرف کرد زیرا نوزاد از مک زدن زود خسته می‌شود و از
آن‌جا که آغوش مادر و مک زدن آرامش زیادی را به کودک می‌دهد باعث می‌شود کودک خیلی
سریع بخوابد یا خسته شود. معمولا نوزادن تا چهارماهگی هر دوساعت یک‌بار در طول
شبانه‌روز به تغذیه نیاز دارند و پس از آن به مرور زمان فاصله بیشتر می‌شود. نکته
بسیار مهم این‌که شیردهی حتما باید به ترتیب از هر دو پستان صورت گیرد در غیر این
صورت باعث بروز مشکلات جدی برای مادر می‌شود.
6.
در زمان شیردهی امکان دارد که کودک سینه مادر را کاملا تخلیه نکند یا بر اثر
پوشیدن لباس‌های تنگ یا شیر ندادن بیش از چهار ساعت مجاری شیر بسته شوند. درصورتی
که با لمس کردن سینه توده‌های سفتی در بافت سینه احساس می‌شوند که برای مادر دردناک
است. برای جلوگیری از این اتفاق توصیه می‌شود که هر دو ساعت یک‌بار شیردهی صورت
بگیرد، به صورتی که یک پستان کاملا تخلیه شود و دو ساعت بعد از پستان سمت دیگر،
نوزاد تغذیه شود. اگر در هر نوبت تغذیه نوزاد از هر دو پستان صورت گیرد، احتمال
بسته شدن مجاری بسیار کم می‌شود. در صورت تخلیه‌نشدن سینه می‌توان از شیر دوش
استفاده کرد و البته می‌توان شیر دوشیده شده را در یخچال نگهداری کرد. اگر با
رعایت تمامی این موارد همچنان با بسته شدن مجاری شیر روبه‌رو هستید استفاده از
کیسه آب‌گرم روی پستان به باز شدن مجاری کمک بسزایی می‌کند.
خوراکی‌های
موثر در طعم وکیفیت شیر مادر
معمولا
متخصصان اطفال پس از اولین ویزیت یک رژیم غذایی مفصل برای مادران توصیه می‌کنند که
این رژیم غذایی برای افزایش میزان شیر مادر است در عین حال از دل‌درد‌های ناشی از
تغذیه کودک نیز جلوگیری می‌کند.
برای
افزایش شیر مادرتوصیه‌های فراوانی وجود دارد ولی به صورت کلی نوشیدن آب زیاد،(
برای جایگزین کردن آب می‌توان از آب هویج هم استفاده کرد) غذاهای مایع و سوپ‌های
حاوی جو نیز بسیار مهم هستند. نکته‌ای که از پزشکان به آن اشاره می‌کنند، شیردهی
شب است، شیردهی شب باعث افزایش شیر مادر می‌شود. مورد دیگر این‌که بگذارید نوزاد
سینه را مک بزند حتی زمانی که احساس می‌کنید سینه خالی از شیر است این کار باعث
جریان یافتن شیر می‌شود.
چگونه
می‌توان متوجه شد که شیر مادر برای نوزاد کفایت می‌کند؛
*
شنیدن صدای بلعیدن شیر از دهان نوزاد
*
دفع مدفوع منظم متناسب با تعداد دفعات تغذیه کودک
*
افزایش وزن نوزاد
*
سیر بودن نوزاد در فواصل زمانی شیردهی
چطور
از شیردوش استفاده کنید
برای
مادر‌های شاغل یا مادرهایی که دوقلو دارند و از شیر خود نوازدان را تغذیه می‌کنند،
استفاده از شیر دوش یک امر بسیار ضروری است ولی در غیر این صورت شیر دادن به نوزاد
مستقیم از سینه مادر از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا به گفته پزشکان استفاده
از شیر دوش به مرور زمان شیر مادر را کم می‌کند.
دو
نوع شیر دوش وجود دارد شیر دوش‌های برقی و دستی. شیر دوش‌های برقی معمولا برای
مادرانی که نوزاد دوقلو دارند، توصیه می‌شود ولی برای تغذیه روزانه نوزاد شیر دوش‌های
دستی نیز بسیار مفید هستند.
مادرانی
که از شیر دوش استفاده می‌کنند، می‌تواند شیر دوشیده را در دمای اتاق دور از نور و
گرما بین چهار تا هشت‌ساعت نگهداری کنند، در یخچال دو هفته و در فریز به مدت شش
ماه . البته این مدت زمان برای نوزادن سالم بوده و برای نوزادان نارس کمی متفاوت (
مدت زمان کمتر) است.
اگر
کودک به شیر مادر حساسیت نشان داد...
از
مزایای شیر مادر این است که در صورت بروز حساسیت در کودک نظیر حساسیت به پروتئین
گاوی با رژیم غذایی مادر نوزاد می‌تواند به تغذیه از سینه مادر ادامه دهد. همان‌طور
هم که قبلا اشاره شد متخصصان اطفال برای کم کردن دل درد در ماه‌های اولیه نوزاد
بعضی از موادغذایی را از تغذیه مادر حذف می‌کنند که این امر با توجه به وضعیت هر
نوزاد و با تشخیص پزشک اطفال صورت می‌گیرد.
چالش‌های
پایان دوران شیردهی...
نظریه‌های
مختلفی در ارتباط با زمان قطع شیرمادر برای کودکان وجود دارد. در کشور‌های مختلف
این نظریه متفاوت است ولی حداکثر زمانی که شیر مادر توصیه می‌شود تا دو سالگی است.
به‌طور معمول پس از نه‌ماهگی که نوزاد شروع به خورد غذاهای آبکی و بعضی میوه‌ها (
از شش ماهگی) می‌کند شیر مادر از رده تغذیه اصلی نوزاد خارج می‌شود. ولی هنوز امری
ضروری برای کودک است. پیشنهاد می‌شود برای زمان قطع شیر مادر حتما با پزشک کودک
خود مشورت کنید.
چطور
کودک را از شیر بگیریم
تغذیه
کودک از سینه مادر علاوه بر سیر کردن شکم کودک، روح و عاطفه کودک را نیز تغذیه می‌کند،
به این صورت که رابطه عاطفی عمیقی بین مادر و کودک شکل می‌گیرد که ترک یکدفعه آن
منجر به از دست دادن پناهگاه کودک می‌شود و ممکن است کودک را از لحاظ عاطفی تحت‌فشار
قرار دهد، مخصوصا بعد از یک سال و نیمه‌گی کودک. چراکه در این سن کودک بیشتر می‌فهمد
و عادت‌ها برایش عمیق‌تر می‌شود. توصیه می‌شود با کم کردن وعده‌های شیردهی در یک برهه
زمانی یک تا دو ماهه پروسه قطع شیردهی پیش برود تا کودک از لحاظ روحی آسیب نبیند.
به
مادرهایی که قصد تغذیه نوزاد خود با شیر مادر را دارند، به‌شدت توصیه می‌شود که
از شیشه شیر برای کودک استفاده نکنند. گاهی مادرها شیر خشک را در کنار شیر خود به
نوزاد می‌دهند. در حالی‌که شیر خشک شیرین‌تر از شیر مادر است و مکیدن شیشه شیر نیز
بسیار آسان‌تر از مکیدن سینه مادر است به همین خاطر بیشتر نوزادان
پس از تجربه کردن شیشه شیر و شیر خشک دیگر به سینه مادر تمایلی ندارند.
