آغازی بر پایان دوران حاکمیت کوپرتینو

شرکت اپل حتی در اولین گزارش مالی خود در سال 2019 خبر خوبی برای سهامداران نداشت و اعلام کرد که درآمد این شرکت به‌طرز قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است. مدیران این شركت همچنین تصمیم گرفتند تا از این پس دیگر میزان فروش محصولات اصلی  خود، نظیر آیفون و آیپد را در جریان گزارش‌های مالی به سهامداران اعلام نکنند. به‌طور کل، اپل در دوره‌ای سه ماهه، افت شدیدی را تجربه کرد اما کل ماجرا به این‌جا ختم نمی‌شود و بعضی از مشکلات این شركت قدمتی بیش از پنج سال دارند که امروز آن را به این وضعیت اسف‌بار کشانده است. تا پیش از این مخالفان اپل معمولا به طرفداران محصولات نرم‌افزاری متن‌باز مثل سیستم‌عامل‌های مبتنی بر هسته گنو/لینوکس محدود می‌شدند اما حالا دلایل مخالفت با محصولات این شرکت به‌طرز قابل‌توجهی رشد کرده و افراد بیشتری از روند کاری اپل انتقاد می‌کنند.

طراحی تکراری و بی‌منطق آیفون برای مدت چهار سال

قطعا استیو جابز برای کارکنانش مدیر خوبی نبود اما سختگیری‌های بیش از اندازه و بی‌منطق او باعث شده بود محصولات اپل با نوآوری و قابلیت‌های بسیار ویژه‌ای آماده عرضه به بازار شوند. از دهه 2000 میلادی به بعد، تک‌تک محصولات اپل به گونه‌ای دارای قابلیت‌های ویژه بودند و هرکدام از آن‌ها حرف جدیدی برای گفتن در بازار جهانی داشتند. جابز بر این ادعا بود که هر یک از محصولات اپل با استفاده از فاکتور «نوآوری» تولید می‌شوند. اپل از سال 2007 تا 2013 هرساله فقط یک آیفون را به بازار معرفی کرد که هر یک از آن‌ها دارای قابلیت‌های ویژه و قابل‌توجهی بودند. هیچ‌کدام از آیفون‌های پیشین تلاشی تکراری برای کسب موفقیت مدل‌های قبلی خود نبودند اما این قاعده پس از انتخاب تیم کوک به‌عنوان مدیر عامل اجرایی اپل تغییر پیدا کرد و محصولات این شركت صرفا با تکرار ایده ساخت مدل‌های پیشین ساخته شدند. آیفون6 و 6پلاس در سپتامبر 2014 با تغییر قابل توجه در طراحی آماده عرضه به بازار شدند و توجه بسیاری از طرفداران محصولات این شركت را به خود جلب کردند اما خبر نه‌چندان خوشایند این بود که اپل این طراحی را برای سه سال بعد ادامه داد و هیچ تغییر قابل‌توجهی در روند طراحی تلفن‌های هوشمند خود انجام نداد. آیفون 6S در سال 2015، آیفون7 در سال 2016 و آیفون8 در سال 2017 با همان طراحی سابق آماده عرضه به بازار شدند. اپل فقط‌ چند تغییر نه چندان جالب را در آیفون‌های خود اعمال کرد. فقط تغییر قابل توجه آیفون 6S  در سال2015 به پشتیبانی از «تاچ سه بعدی» مربوط می‌شد که کاربرد زیادی نداشت. در سال 2016 اپل فقط رنگ‌بندی گوشی خودش را تغییر داد و با حذف جک 5/3میلی‌متری اعتراض بسیاری از کاربران را برانگیخت. بسیاری از افراد بر این اعتقادند که اپل با حذف جک 5/3میلی متری یک قدم بزرگ به عقب برداشت و صرفا به‌خاطر افزایش فروش هندزفری‌های اختصاصی خود، یعنی AirPods این کار را انجام داد. آیفون8 نیز همان طراحی سابق را داشت که صرفا پشتیبانی از شارژ سریع و شارژ بی‌سیم در آن‌ اضافه شده بود اما خبر بد این بود که آداپتور قابل پشتیبانی از سیستم شارژ سریع در بسته‌بندی این محصولات ارائه نشد و خرید آن‌ها به صورت جداگانه برای کاربران بسیار گران تمام می‌شد. آیفون X تنها تغییر بزرگ اپل در تمامی این سال‌ها بود که در ماه‌های ابتدایی پس از معرفی و عرضه، سروصدای زیادی را به پا کرد اما در سال 2018 همین طراحی  دوباره تکرار شد و هیچ تغییر عمده‌ای  در گوشی‌های این شركت اعمال نشد. در حقیقت اپل هیچ دلیل منطقی برای ارتقای آیفون6 به 7 یا ارتقای آیفون X به XS برای طرفداران خود نداشت؛ این شركت در تمامی این سال‌ها فقط قیمت تلفن‌های هوشمند خود را افزایش داد و تنها تغییرات اعمال شده در آن‌ها  را به بهبود قدرت پردازنده و کیفیت دوربین آن‌ها محدود کرد.

کاهش محبوبیت مک بوک و اپل واچ

استفاده اپل از ایده‌های تکراری در تمامی این سال‌ها فقط به آیفون‌ها محدود نبوده است. برای مثال سری محصولات مک‌بوک ایر از سال 2008 تا 2017 هیچ تغییری نکردند.  اپل برای مدت 9 سال یک محصول تکراری  را به دنیا معرفی کرد که فقط نسل پردازنده آن ارتقا پیدا می‌کرد و این شركت در تمامی این مدت هیچ نوآوری جدیدی را در این سری از محصولات اعمال نکرد. در سال 2018 اپل طراحی MacBook Air را تا حدودی تغییر داد که شامل جایگزین شدن نمایشگر رتینا، رنگ‌بندی متنوع‌تر، تاچ آیدی و حذف درگاه‌های کاربردی می‌شدند. تاکید اپل روی تولید محصولات کامپیوتری، صرفا با پورت USB-C بسیاری از افراد را از خرید مک‌بوک‌های جدید منصرف کرد و باعث شد رقبای مک بوک، نظیر سرفیس‌های شرکت مایکروسافت قدرت بیشتری در بازار جهانی پیدا کنند. مشکلات مک‌بوک‌ها تا جایی پیش رفت که حتی «جاناتان آیو» مدیر ارشد بخش طراحی محصولات اپل طی یکی از مصاحبه‌های خود در اوایل سال 2017 اعتراف کرد که اپل از بي‌رضایتي مردم نسبت به طراحی جدید مک‌بوک پرو آگاه است اما اپل در سال 2018 بدون هیچ نوآوری خاصی سری جدید این محصولات را آماده عرضه به بازار کرد.

این قاعده درمورد ساعت‌های هوشمند اپل واچ نیز پابرجاست؛ اپل واچ از سال 2014 تا 2017 هیچ تغییر قابل توجهی به خود ندید و فقط در سال 2018 اندازه نمایشگر آن دو میلی‌متر بزرگ‌تر شد. قابلیت پشتیبانی از eSIM که از سال 2017 به اپل واچ سری3 اضافه شد، در بيشتر کشورهای جهان پشتیبانی نمی‌شود و قابلیت ثبت نوار قلب در اپل واچ سری4 محدود به استفاده در ایالات متحده است. در حقیقت مهندسان کوپرتینونیشین در طول پنج سال گذشته کمترین زحمت ممکن را به جان خریده‌اند و همان محصولات قبلی را با چند تغییر کوچک و نه‌چندان قانع‌کننده آماده عرضه به بازار کرده‌اند. ادامه این روند باعث شد کاربران مک بوک، آیفون یا اپل واچ هیچ دلیل منطقی برای ارتقای دستگاه‌های پنج سال پیش خود به دستگاه‌های جدید این شركت پیدا نکنند.

تقلید اشتباه و کورکورانه تیم کوک از استیو جابز

مهم‌ترین دلیل شکست اپل در طول چند سال گذشته، به تقلید کورکورانه تیم کوک از روند مدیریتی استیو جابز باز می‌گردد. جابز بر این اعتقاد بود که اپل و محصولاتش هستند که نحوه استفاده از یک کامپیوتر یا دستگاه الکترونیکی را به کاربران دیکته می‌کند. شرکت اپل با مدیریت جابز، تمام انرژی خودش را برای ساخت دستگاهی که عموم جامعه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و درنهایت باعث پول‌سازی و افزایش درآمد می‌شود، صرف می‌کرد و در عین حال کاربران را مجبور می‌کرد تا برای داشتن یک محصول سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری جدیدتر، پول بیشتری را پرداخت کند. آنچه باعث خاص بودن اپل در زمان مدیریت جابز می‌شد، ساخت یک دستگاه کاملا متفاوت بود که تمامی قواعد بازی در شرکت‌های رقیب را به باد تمسخر می‌گرفت. این در حالی است که این قاعده امروزه بر شرکت اپل و محصولاتش حاکم نیست. تفاوت عمده محصولات امروزی اپل با دیگر معادل‌های موجود در بازار صرفا در «لوگوی سیب گاز زده» پشت آن‌ها و محدودیت‌های متعدد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خلاصه می‌شود. تنها چیزی که تیم کوک از مدیریت استیو جابز یاد گرفته این است که باید محدودیت‌های مختلف را به کاربران دیکته کرد و محصولات را با قیمت بسیار بالاتر به آن‌ها فروخت. این مسئله باعث شده بسیاری از طرفداران اپل از خرید محصولات جدید این شركت دلسرد شوند.

اپل تیشه به ریشه خودش می‌زند!

اشتباه‌های مدیریتی تیم کوک، فقط به تولید محصولات تکراری که هرساله صرفا قیمت آن‌ها گران‌تر می‌شود، مربوط نیست؛ بلکه تصمیم‌های اشتباه او روز به روز اپل را به یک شرکت منفعل در بازار فناوری تبدیل می‌کند. تولید هوم پاد، ارائه امکان پشتیبانی از سیستم ارتباطی AirPlay و تکرار اشتباه بزرگ iPhone SE در تولید iPhone XR و پافشاری روی تولید آن، از دیگر اشتباه‌های شرکت اپل در چند سال گذشته بوده است. در صورت ادامه داشتن این روند، سهامداران اصلی شرکت اپل باید به فکر تغییر تیم کوک و انتخاب یک جایگزین دیگر برای مدیریت این شركت باشند؛ هرچند احتمال ورشکستگی اپل، حداقل در چهار يا پنج‌سال آینده دور از ذهن به نظر می‌رسد.

***

Apple TV: در جریان CES 2019 مشخص شد که اپل اجازه پشتیبانی از سیستم ارتباط بی‌سیم AirPlay را به بيشتر شرکت‌های تولید‌کننده تلویزیون‌های هوشمند داده است تا از طریق آن محدودیت‌های نرم‌افزاری آیفون و آیپد را کاهش دهد. این اقدام اپل یک سوال بزرگ را به وجود می‌آورد و آن هم این است که با وجود تلویزیون‌های هوشمند جدید که قابلیت پشتیبانی از AirPlay را دارند، دیگر چه دلیلی برای خرید ست‌آپ‌باکس دیجیتالی Apple TV باقی می‌ماند؟

HomePod: هوم پاد یک اشتباه دیگر شرکت اپل در زمینه تولید اسپیکرهای هوشمند بود. هوم پاد از بيشتر اسپیکرهای هوشمند هم‌رده خودش گران‌تر بوده؛ با این حال این اسپیکر از فقط به استفاده از سرویس‌های اختصاصی نظیر Apple Music محدود است. اپل حتی برای این محصول باتری داخلی در نظر نگرفت و نمی‌توان آن را به‌عنوان یک اسپیکر همراه مورد استفاده قرار داد. بسیاری از کاربران هیچ دلیلی برای خرید یک اسپیکر گران قیمت که نسبت به Google Home یا Amazon Echo قابلیت‌های بسیار کمتری را ارائه می‌دهد، نمی‌بینند. هوم پاد یک سال پس از عرضه، کمتر از 10 درصد بازار اسپیکرهای هوشمند را در اختیار دارد.

iPhone XR: چین یکی از بازارهای مهم برای شرکت‌های تولیدکننده تلفن‌های هوشمند به حساب مي‌آيد؛ به همین دلیل اپل در سال 2018 تصمیم گرفت تا با تولید یک تلفن هوشمند ارزان‌قیمت توجه بازار چین و دیگر کشورهای پرجمعیت آسیایی را به خودش جلب کند. آیفون XR با زیرپاگذاشتن تمامی قواعد اصلی شرکت اپل تولید شد. نسخه چینی این محصول با پشتیبانی از دو سیم‌کارت آماده عرضه شد تا کاربران چینی تمایل بیشتری به خرید آن داشته باشند اما خبر بد برای مدیران اپل این بود که قیمت این محصول نسبت به تلفن‌های هوشمند هم رده خودش در بازار چین بسیار بالاتر بود و کاربران چینی تمایل زیادی برای خرید آن پیدا نکردند. بسیاری از افراد آیفون XR را تکرار اشتباه تولید iPhone SE می‌دانند.

App Store: پس از کاهش فروش محصولات سخت‌افزاری، اپل تصمیم گرفت تا درآمد خود را از طریق فروش محصولات و سرویس‌های نرم‌افزاری افزایش دهد. اپل به یکباره در سال 2018 تصمیم گرفت تا حق کمیسیون برای فروش اشتراک سرویس‌ها، اپلیکیشن‌ها و بازی‌ها را از iTunes و App Store به 30 درصد افزایش دهد. همین مسئله باعث شد بسیاری از شرکت‌های مهم همکاری خود را با اپل برای فروش محصولات و سرویس‌های نرم‌افزاری قطع کنند. مهم‌ترین مثال این اتفاق، سرویس نتفلیکس است که پس از این اقدام اپل، تصمیم به توقف همکاری خود با اپل گرفت. قطع همکاری نتفلیکس با اپل به‌تنهایی 256 میلیون دلار به درآمد سالانه شرکت اپل ضرر می‌رساند.